Khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số là động lực then chốt phát triển Thủ đô

Chiều 17/10, trình bày tham luận tại Đại hội đại biểu Đảng bộ thành phố Hà Nội lần thứ XVIII, nhiệm kỳ 2025 - 2030 với chủ đề: "Khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số là động lực then chốt phát triển Thủ đô trong kỷ nguyên mới", đồng chí Trần Anh Tuấn, Thành ủy viên, Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ cho biết, trong dòng chảy lịch sử ngàn năm văn hiến và anh hùng, Hà Nội luôn là trung tâm hội tụ tinh hoa trí tuệ dân tộc. Trải qua nhiều thăng trầm của lịch sử, Thủ đô vẫn khẳng định vị thế tiên phong trong nhiều lĩnh vực, trong đó có khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo.

Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ Trần Anh Tuấn tham luận với chủ đề "Khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số là động lực then chốt phát triển Thủ đô trong kỷ nguyên mới".

Ngày nay, trong bối cảnh hội nhập quốc tế sâu rộng, khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số được xác định là một trong những động lực chủ yếu, có ý nghĩa quyết định đối với năng lực cạnh tranh quốc gia và sự phát triển bền vững của Thủ đô.

Thực tiễn phát triển đất nước cũng cho thấy: Nông nghiệp đã giúp Việt Nam thoát khỏi đói nghèo; công nghiệp và vốn đầu tư nước ngoài đã đưa Việt Nam trở thành quốc gia có thu nhập trung bình cao. Tuy nhiên, những động lực truyền thống ấy đang dần tới giới hạn. Câu hỏi đặt ra là: Đâu sẽ là động lực mới để đổi mới phương thức quản trị, ngăn chặn nguy cơ tụt hậu và kiến tạo sự phát triển trong kỷ nguyên mới? Câu trả lời - chính là khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.

Đồng chí Trần Anh Tuấn cũng dẫn lại lời Tổng bí thư Tô Lâm đã nói: "Chúng ta đang sống trong thời đại chuyển động chưa từng có của trí tuệ nhân tạo, dữ liệu lớn, công nghệ sinh học, năng lượng sạch, vật liệu mới. Những quốc gia đi trước sẽ có lợi thế cạnh tranh chiến lược; ai chậm đổi mới sẽ bị bỏ lại phía sau. Việt Nam không có lựa chọn nào khác ngoài việc coi khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số là đột phá hàng đầu, động lực chính để đổi mới mô hình phát triển, hiện thực hóa mục tiêu đến 2045 thành nước phát triển, thu nhập cao. Đây không chỉ là thực tiễn khách quan mà còn là mệnh lệnh của thời đại".

Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ Trần Anh Tuấn tham luận tại Đại hội.

Trên bình diện quốc tế, cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư đang làm thay đổi nhanh chóng mô hình tăng trưởng. Các nền kinh tế phát triển chuyển dịch mạnh mẽ sang mô hình kinh tế tri thức, trong đó dữ liệu và công nghệ số giữ vai trò then chốt. Các quốc gia đều coi khoa học - công nghệ là đòn bẩy để vươn lên trong trật tự thế giới mới, nơi mà trí tuệ nhân tạo và công nghệ số sẽ quyết định vị thế cạnh tranh.

Ở trong nước, Việt Nam đặt mục tiêu đến năm 2045 trở thành quốc gia phát triển, trong đó khoa học - công nghệ và đổi mới sáng tạo là một trong ba khâu đột phá. Các Nghị quyết của Trung ương Đảng đã xác định rõ định hướng hoàn thiện thể chế, khuyến khích đổi mới sáng tạo, phát triển kinh tế tri thức và kinh tế số. Theo công bố Chỉ số Đổi mới sáng tạo toàn cầu - Việt Nam liên tục tăng hạng trong những năm gần đây, năm 2025 Việt Nam xếp thứ 44/139 quốc gia và vùng lãnh thổ, đứng thứ 3 ASEAN, vượt Thái Lan sau Singapore và Malaysia.

Hà Nội liên tục dẫn đầu cả nước về chỉ số Đổi mới sáng tạo 3 năm 2023, 2024, 2025 đứng đầu về khoa học công nghệ và đang cùng cả nước đẩy mạnh công cuộc Chuyển đổi số, Chuyển đổi xanh, tích cực xây dựng chính quyền số và quản trị thông minh. Những kết quả trên cho thấy tiềm năng và nỗ lực đáng ghi nhận của Thủ đô và cả nước về khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo.

Với vị thế địa chính trị đặc biệt của Thủ đô và sứ mệnh "gương mẫu, đi đầu, dẫn dắt cả nước" mà Trung ương Đảng và Tổng Bí thư Tô Lâm đã giao phó, lợi thế vượt trội của Luật Thủ đô Hà Nội được xác định là trung tâm tiên phong trong phát triển khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.

Với trên 8,5 triệu dân, mật độ dân số cao, hạ tầng giao thông, y tế, giáo dục chịu áp lực lớn. Sự gia tăng dân số cơ học nhanh chóng đòi hỏi thành phố phải áp dụng các giải pháp quản trị thông minh dựa trên dữ liệu lớn và các công cụ quản trị số hiện đại.

Theo Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ, trong thời gian qua, Hà Nội đã khẳng định rõ quan điểm coi khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số là động lực chiến lược của giai đoạn phát triển mới.

Ban Chỉ đạo thực hiện Nghị quyết 57 của Thành ủy đã chỉ đạo Thành phố ban hành nhiều chính sách đặc thù và vượt trội bằng các Nghị quyết của Hội đồng nhân dân Thành phố về: Đột phá phát triển khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo; phát triển hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo; cơ chế thử nghiệm có kiểm soát; quỹ đầu tư mạo hiểm; sàn giao dịch công nghệ; trung tâm đổi mới sáng tạo. Đồng thời thúc đẩy xây dựng đô thị thông minh, cơ sở dữ liệu lớn và hệ thống dịch vụ công trực tuyến. Những định hướng này vừa bám sát chiến lược quốc gia, vừa thể hiện sự linh hoạt, sáng tạo theo đặc thù của Thủ đô, với quyết tâm đưa Hà Nội trở thành trung tâm đổi mới sáng tạo hàng đầu khu vực.

Để thực hiện thắng lợi các mục tiêu và chỉ tiêu, bên cạnh các giải pháp đã nêu trong phương hướng nhiệm vụ, Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ Trần Anh Tuấn đề xuất một số nội dung.

Cụ thể, thay đổi tư duy và nâng cấp hạ tầng số, xóa bỏ tâm lý ngại thay đổi trong xây dựng chính quyền số, đầu tư trang thiết bị cho chính quyền 2 cấp, đặc biệt ở cơ sở. Bên cạnh đó, hoàn thiện chính sách và thể chế, triển khai các chính sách vượt trội cho khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ.

Song song với đó, xây dựng hạ tầng dữ liệu và AI, hoàn thành kiến trúc dữ liệu và trung tâm dữ liệu lớn, coi AI như hạ tầng chiến lược ngang hàng điện, viễn thông, xây dựng chính quyền số 4.0 vì lợi ích người dân và doanh nghiệp.

Ngoài ra, đổi mới đào tạo nhân lực, liên kết chặt chẽ 3 nhà (Nhà nước - Nhà trường - Doanh nghiệp), hợp tác quốc tế về đào tạo công nghệ mới, thu hút chuyên gia và tổng công trình sư đầu ngành. Tăng cường truyền thông và hợp tác quốc tế, tổ chức sân chơi sáng tạo, tôn vinh điển hình, thiết lập giải thưởng "Công dân số Thủ đô", tham gia mạng lưới nghiên cứu toàn cầu, thu hút công nghệ tiên tiến...