Dùng "Sàn giao dịch số" để minh bạch hóa giá cả thị trường theo thời gian thực

Làng hoa Mê Linh (Hà Nội) có truyền thống trồng hoa, cây cảnh từ nhiều năm nay. Hàng trăm hecta đất tại các thôn luôn rực rỡ sắc màu, mang lại nguồn thu nhập chính cho hàng nghìn hộ dân. Tuy nhiên, dù sản lượng lớn và chất lượng hoa được đánh giá cao, người trồng hoa vẫn thường xuyên đối mặt với nỗi lo thường trực về sự thiếu ổn định và rủi ro lợi nhuận bấp bênh.

Tiếp xúc với chúng tôi, anh Phạm Ngọc Sơn, một nông dân gắn bó lâu năm với nghề trồng hoa hồng, cúc, lay ơn tại xã Mê Linh không giấu được nỗi lo: "Mỗi khi đến vụ, chúng tôi phải lo lắng không phải vì kỹ thuật hay thời tiết, mà vì giá cả. Chúng tôi là người đổ mồ hôi, nhưng lại là người cuối cùng biết giá bán thực sự của sản phẩm".

Theo anh Sơn, người nông dân đang ở vị trí yếu thế nhất trong chuỗi giá trị. Thông tin về giá bán buôn tại các chợ đầu mối lớn (như Quảng Bá), giá bán lẻ tại các siêu thị, hay giá xuất khẩu là một ẩn số đối với họ. Họ phụ thuộc hoàn toàn vào thương lái (hay còn gọi là đại lý thu mua), những người nắm giữ toàn bộ thông tin về nhu cầu và giá thị trường.

Anh Sơn nhấn mạnh: "Để nông nghiệp phát triển bền vững và người nông dân làm giàu được trên chính mảnh đất của mình, mấu chốt là phải minh bạch hóa giá cả".

Với tư cách là người trực tiếp sản xuất và chịu ảnh hưởng, anh Phạm Ngọc Sơn đã gửi gắm ý kiến của mình vào Dự thảo Báo cáo Chính trị Đại hội XIV, tập trung vào nhiệm vụ "Hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa" (Mục III).

Anh Sơn kiến nghị chính phủ cần khẩn trương xây dựng và vận hành một Sàn giao dịch nông sản số (Digital Platform) cấp quốc gia. Sàn giao dịch này không chỉ là nơi để mua bán mà là một công cụ cung cấp thông tin chiến lược cho toàn bộ thị trường nông sản Việt Nam.

Cơ chế vận hành của Sàn giao dịch số theo đề xuất của anh Sơn bao gồm:

Dữ liệu giá theo thời gian thực: Nền tảng phải thu thập và công bố giá bán buôn, giá bán lẻ, và giá xuất khẩu của các mặt hàng nông sản (từ hoa, rau củ đến lúa gạo) theo thời gian thực.

Liên kết cung - cầu trực tiếp: Sàn giao dịch phải là nơi kết nối trực tiếp giữa các hợp tác xã, hộ nông dân với các nhà chế biến, các chuỗi siêu thị, và các nhà xuất khẩu lớn. Việc này giúp cắt giảm các khâu trung gian không cần thiết, cho phép nông dân đàm phán trực tiếp với người mua cuối cùng.

Hợp đồng điện tử được bảo hộ: Khuyến khích sử dụng hợp đồng mua bán điện tử có tính pháp lý cao, giúp nông dân giảm rủi ro bị hủy hợp đồng hoặc bị nợ đọng vốn.

Theo anh Sơn, khi Sàn giao dịch nông sản số được vận hành hiệu quả, nó sẽ tạo ra một sự thay đổi cơ bản trong quan hệ sản xuất, thông tin sẽ được trả lại cho người sản xuất. Việc xây dựng Sàn giao dịch nông sản số không chỉ là một giải pháp công nghệ đơn thuần mà là một bước đi thể chế hóa nhằm hoàn thiện cơ chế thị trường, đảm bảo sự cạnh tranh công bằng. Đây là cách hiệu quả nhất để tăng lợi nhuận trực tiếp cho hàng triệu nông dân, củng cố kinh tế nông thôn và thực hiện thành công mục tiêu nâng cao đời sống vật chất của nhân dân theo tinh thần Nghị quyết Đại hội.