Đón đầu xu thế thị trường cho sản phẩm thiết kế sáng tạo của Thủ đô

Xu thế thị trường: Thiết kế sáng tạo gắn với bản sắc và trải nghiệm

Thị trường tiêu dùng những năm gần đây chứng kiến sự dịch chuyển rõ nét từ mô hình tiêu dùng đại trà sang các sản phẩm có giá trị gia tăng cao. Người tiêu dùng không còn chỉ quan tâm đến công năng hay giá cả, mà ngày càng chú trọng tới yếu tố thẩm mỹ, câu chuyện văn hóa, trải nghiệm cảm xúc và tính cá nhân hóa của sản phẩm. Trong bối cảnh đó, thiết kế sáng tạo trở thành yếu tố then chốt giúp sản phẩm tạo dấu ấn khác biệt, nâng cao sức cạnh tranh và xây dựng thương hiệu.

Thiết kế sáng tạo gắn với bản sắc và trải nghiệm là xu thế được người tiêu dùng quan tâm.

Một xu thế nổi bật là sự gia tăng nhu cầu đối với các sản phẩm thiết kế gắn với bản sắc văn hóa bản địa. Những giá trị truyền thống như hoa văn, chất liệu, hình ảnh di sản khi được khai thác bằng tư duy thiết kế hiện đại đã tạo ra những sản phẩm vừa gần gũi, vừa mới mẻ, phù hợp với thị hiếu đương đại. Đây cũng là hướng đi được nhiều thành phố sáng tạo trên thế giới lựa chọn nhằm gia tăng giá trị sản phẩm và định vị thương hiệu văn hóa trên thị trường quốc tế.

Cùng với đó, xu hướng tiêu dùng bền vững đang tác động ngày càng mạnh mẽ đến lĩnh vực thiết kế. Các sản phẩm thân thiện với môi trường, sử dụng vật liệu tự nhiên, vật liệu tái chế, có vòng đời dài và mang thông điệp trách nhiệm xã hội được người tiêu dùng ưu tiên lựa chọn. Thiết kế vì thế không chỉ là hình thức bên ngoài, mà còn phản ánh cam kết của nhà sản xuất đối với môi trường và cộng đồng.

Sự phát triển của kinh tế số và các nền tảng trực tuyến cũng mở ra không gian thị trường rộng lớn cho sản phẩm thiết kế sáng tạo. Thông qua thương mại điện tử, mạng xã hội, các nền tảng số, sản phẩm có thể tiếp cận người tiêu dùng nhanh hơn, vượt qua rào cản về địa lý. Điều này tạo điều kiện thuận lợi cho các nhà thiết kế trẻ, các doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo quảng bá sản phẩm, xây dựng thương hiệu với chi phí hợp lý.

Đề cập nội dung này, ông Nguyễn Văn Tĩnh - Chủ tịch Hội Làng nghề mây tre đan Phú Vinh chia sẻ, trong bối cảnh thị trường ngày càng đề cao giá trị sáng tạo và trải nghiệm, các làng nghề truyền thống không thể chỉ dừng lại ở việc “giữ nghề” mà cần chủ động đổi mới tư duy thiết kế để “làm mới nghề”. Việc đưa yếu tố thiết kế sáng tạo vào sản phẩm làng nghề không chỉ giúp nâng cao giá trị thẩm mỹ, mở rộng thị trường tiêu thụ mà còn góp phần kể lại câu chuyện văn hóa của từng vùng nghề theo cách hấp dẫn, phù hợp với thị hiếu hiện đại.

“Bản sắc không phải là thứ bất biến, mà cần được tiếp nối và phát triển thông qua sáng tạo. Khi thiết kế hiện đại biết dựa trên nền tảng di sản, sản phẩm làng nghề sẽ vừa giữ được ‘hồn cốt’ truyền thống, vừa đủ sức cạnh tranh trên thị trường trong nước và quốc tế”, ông Nguyễn Văn Tĩnh nhấn mạnh.

Xu thế đổi mới sáng tạo càng trở nên rõ nét khi nhu cầu về sản phẩm thiết kế sáng tạo gia tăng từ các lĩnh vực như du lịch, dịch vụ, quà tặng văn hóa, sự kiện, đối ngoại.

Đồng quan điểm với nghệ nhân Tĩnh, nhiều chuyên gia và nghệ nhân cho rằng, với Hà Nội, xu thế đổi mới sáng tạo càng trở nên rõ nét khi nhu cầu về sản phẩm thiết kế sáng tạo gia tăng từ các lĩnh vực như du lịch, dịch vụ, quà tặng văn hóa, sự kiện, đối ngoại. Những sản phẩm mang dấu ấn Thủ đô không chỉ phục vụ người dân, du khách, mà còn góp phần quảng bá hình ảnh Hà Nội - thành phố sáng tạo, giàu bản sắc.

Lợi thế của Thủ đô trong phát triển sản phẩm thiết kế sáng tạo

Theo đánh giá của các chuyên gia, Hà Nội là địa phương hội tụ nhiều điều kiện thuận lợi để phát triển sản phẩm thiết kế sáng tạo. Trước hết, Thủ đô sở hữu hệ thống di sản văn hóa phong phú, đa dạng, từ kiến trúc đô thị, không gian phố cổ đến các làng nghề truyền thống và các giá trị văn hóa phi vật thể. Đây là nguồn “chất liệu” đặc sắc để các nhà thiết kế khai thác, sáng tạo và chuyển hóa thành sản phẩm mang bản sắc riêng.

Mạng lưới làng nghề truyền thống với nhiều nghề thủ công tiêu biểu như gốm, lụa, mây tre đan, sơn mài, khảm trai… không chỉ lưu giữ tinh hoa văn hóa, mà còn là không gian sáng tạo giàu tiềm năng. Khi kết hợp kỹ thuật thủ công truyền thống với tư duy thiết kế hiện đại, các sản phẩm làng nghề có thể vượt khỏi khuôn khổ hàng lưu niệm, trở thành sản phẩm thiết kế có giá trị cao, đáp ứng nhu cầu của thị trường trong và ngoài nước.

Bên cạnh đó, Hà Nội là trung tâm đào tạo, tập trung đông đảo đội ngũ nhân lực sáng tạo, từ nhà thiết kế, nghệ sĩ, kiến trúc sư đến các chuyên gia truyền thông, công nghệ. Đây là lợi thế quan trọng giúp Thủ đô hình thành cộng đồng sáng tạo năng động, có khả năng nắm bắt nhanh xu hướng thị trường và đổi mới tư duy thiết kế.

Lợi thế nữa của Hà Nội nằm ở việc Thành phố đã xây dựng được mạng lưới Trung tâm thiết kế, sáng tạo, giới thiệu sản phẩm gắn với làng nghề, tuyến du lịch, kết hợp chuyển đổi số và tạo ra điểm văn hoá - sáng tạo.

Những năm gần đây, hệ sinh thái sáng tạo của Hà Nội từng bước được hình thành với sự xuất hiện của các không gian sáng tạo, trung tâm thiết kế, hoạt động kết nối, trưng bày, giới thiệu sản phẩm. Các sự kiện, tuần lễ thiết kế, hội chợ sản phẩm sáng tạo góp phần tạo môi trường thuận lợi để sản phẩm tiếp cận thị trường, kết nối với doanh nghiệp và người tiêu dùng.

Đặc biệt, định hướng phát triển công nghiệp văn hóa và xây dựng Hà Nội trở thành thành phố sáng tạo đã tạo ra khung chính sách quan trọng để thúc đẩy lĩnh vực thiết kế sáng tạo. Khi các chính sách hỗ trợ xúc tiến thương mại, bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ, đào tạo nhân lực được triển khai đồng bộ, sản phẩm thiết kế sáng tạo của Thủ đô sẽ có thêm “bệ đỡ” để phát triển bền vững.

Nhấn mạnh lợi thế của Thủ đô trong phát triển các sản phẩm thiết kế sáng tạo, ông Nguyễn Đình Thắng - Phó Giám đốc Sở Công Thương Hà Nội cho rằng, cùng với lợi thế về làng nghề và số lượng các sản phẩm làng nghề tiêu biểu, thì điểm lợi thế nữa của Hà Nội nằm ở việc Thành phố đã xây dựng được mạng lưới Trung tâm thiết kế, sáng tạo, giới thiệu sản phẩm gắn với làng nghề, tuyến du lịch, kết hợp chuyển đổi số và tạo ra điểm văn hoá - sáng tạo, biến trung tâm này thành nơi hội tụ các sản phẩm làng nghề, trải nghiệm, du lịch… qua đó, nâng cao giá trị sản phẩm, phát huy hiệu quả đầu tư, tạo điều kiện để sản phẩm OCOP, sản phẩm làng nghề tiếp cận thị trường một cách linh hoạt hơn, không chỉ trong phạm vi Hà Nội, còn hướng tới thị trường trong nước và quốc tế.

Có thể thấy, thiết kế sáng tạo không chỉ là lĩnh vực giàu tiềm năng kinh tế, mà còn là phương thức hiệu quả để lan tỏa giá trị văn hóa và nâng cao hình ảnh Thủ đô. Việc đón đầu xu thế thị trường, khai thác hiệu quả lợi thế về văn hóa, con người và hệ sinh thái sáng tạo sẽ giúp Hà Nội tạo ra những sản phẩm thiết kế mang dấu ấn riêng, có sức cạnh tranh cao.

Khi thiết kế sáng tạo gắn chặt với thị trường và bản sắc, sản phẩm của Thủ đô không chỉ đáp ứng nhu cầu trong nước mà còn có cơ hội vươn ra thị trường khu vực và quốc tế, góp phần đưa công nghiệp văn hóa trở thành một trụ cột quan trọng trong chiến lược phát triển bền vững của Hà Nội.