Chứng minh thu nhập để mua nhà ở xã hội: Tưởng dễ mà khó

Loay hoay chứng minh thu nhập

Hai vợ chồng chị Nguyễn Thị Lan đang ở khu tập thể tại Hà Nội, nhà có 4 người trên diện tích 44m2. Vợ chồng chị Lan hiện là lao động tự do với mức thu nhập cộng dồn dưới 30 triệu đồng/tháng. Chị tin rằng mình thỏa mãn điều kiện để mua NƠXH nên đang tìm hiểu một số dự án.

Tuy nhiên, chị Lan vướng mắc thủ tục xác nhận chứng minh thu nhập của hai vợ chồng khi vợ chồng chị là lao động tự do.

Chị Lan cho biết, chị đã đến tận phường Nghĩa Tân, quận Cầu Giấy - nơi thường trú, để xin xác nhận thu nhập, nhưng chính quyền địa phương không có cơ sở để xác nhận thu nhập cho vợ chồng chị.

“Cán bộ phường giải thích vì vợ chồng tôi là lao động tự do nên không thể biết được liệu ngoài thu nhập khai ở đây còn có các khoản thu nhập thụ động nào khác, đến vợ chồng còn không biết thu nhập của nhau thì làm sao phường biết được. Phường yêu cầu hai vợ chồng đợi chủ đầu tư từng dự án cụ thể xem yêu cầu xác nhận trường hợp này như thế nào, còn hiện nay là không thể”, chị Lan cho biết.

Các tiêu chí mua NƠXH rất đơn giản nhưng để đáp ứng được lại rất khó. (Ảnh minh họa: BT)

Chị Lê Thanh Hà là một lao động tại khu công nghiệp ở Hà Nội, chị đã có hợp đồng lao động trên 1 năm và được đóng bảo hiểm xã hội. Chị Hà vui mừng vì mình đủ điều kiện mua NƠXH với mức thu nhập trung bình hằng tháng dưới 15 triệu đồng. Tuy nhiên, riêng tháng Tết chị Hà lại có thu nhập cao hơn 15 triệu đồng nên hồ sơ của chị không đủ điều kiện.

Chị Hà chia sẻ: Ban đầu tôi tưởng rằng chỉ cần xác nhận 12 tháng lương cộng vào chia trung bình, dưới 15 triệu là có thể mua NƠXH, nhưng khi đi hỏi khắp nơi thì không đủ điều kiện nên đành chờ vào các dự án sau.

“Có lẽ năm nay tôi phải từ chối thưởng Tết của công ty để không bị phụ trội vào thu nhập”, chị Hà nói.

Còn rất nhiều trường hợp khác liên quan đến chứng minh thu nhập của người mua nhà. Ví dụ anh Đỗ Văn Đạt đi làm có mức lương dưới 30 triệu đồng/tháng và vợ làm nội trợ ở nhà. Lúc này, rất khó để chứng minh thu nhập của vợ anh Đạt.

Hay nhiều trường hợp như có hợp đồng lao động, có đóng bảo hiểm xã hội nhưng lại ngắt quãng giữa chừng. Việc “bỏ lỡ” 1-2 tháng để chuyển đổi giữa 2 nơi làm việc khiến cho người lao động không thể xác nhận thu nhập để đủ điều kiện mua NƠXH.

Ngoài ra, còn rất nhiều vấn đề liên quan đến thủ tục mua NƠXH khác khiến nhiều người “vỡ mộng”. Thậm chí có đôi vợ chồng còn “lên mạng” hỏi ý kiến cộng đồng có nên tạm ly hôn để đủ điều kiện mua NƠXH (vì vợ đi làm lương dưới 15 triệu đồng/tháng, nhưng chồng làm tự do không xác nhận được thu nhập).

Trong khi đó, lợi dụng một số vướng mắc trong quá trình làm hồ sơ mua NƠXH, nhiều “cò” đã đưa người mua “vào bẫy”. Chị N.T.T.M (cư trú tại Hai Bà Trưng, Hà Nội) đặt cọc “giữ chỗ” mua dự án NƠXH Thượng Thanh (Long Biên) cho Công ty TNHH T.T Hà Nội (có địa chỉ ở Trung Văn, Nam Từ Liêm, Hà Nội) với số tiền 10 triệu đồng. Chị N.T.T.M cho biết, môi giới yêu cầu đặt cọc phí hồ sơ là 120 triệu đồng, nhưng chị mới đặt 10 triệu đồng, khi nào có hồ sơ thì sẽ nộp tiếp. Tuy nhiên, sau hơn một năm dự án chưa mở bán, chị gọi điện thì không liên lạc được.

Cũng đặt cọc mua dự án này, anh N.H.V đã mất 50 triệu đồng cho một công ty bất động sản có địa chỉ ở Tứ Hiệp, Thanh Trì, Hà Nội. Môi giới yêu cầu khách hàng đặt cọc tại công ty 50 triệu đồng, khi hoàn thành hồ sơ sẽ trả phí 500 triệu đồng. Anh N.H.V mong muốn lấy lại tiền cọc nhưng hiện không liên lạc được với công ty này.

Theo tìm hiểu của phóng viên Lao động Thủ đô, hiện nay trên mạng xã hội có nhiều nhóm hỏi đáp, thuê, mua NƠXH lên đến hàng chục nghìn thành viên. Tại các trang này, người có nhu cầu mua NƠXH trao đổi thông tin làm hồ sơ rất sôi nổi. Tuy nhiên, tại đây có khá nhiều “cò” chào làm hồ sơ mua NƠXH.

Ví dụ tại trang mạng facebook có tên “Kinh nghiệm mua NƠXH” có hơn 28 nghìn thành viên, có thành viên “chào” việc hỗ trợ hồ sơ đăng ký mua NƠXH, tự giới thiệu bản thân có kinh nghiệm và từng làm nhiều dự án ở các tỉnh thành khác nhau. Tuy nhiên khi nhắn tin trao đổi, đối tượng này sẽ đưa ra các “lựa chọn” để người mua “cọc giữ chỗ”.

Không có “đường tắt” để mua NƠXH, trừ khi hồ sơ đạt đủ điều kiện theo quy định. (Ảnh minh họa: BT)

Mặc dù các chủ đầu tư đã nhiều lần đưa ra cảnh báo về việc chưa mở bán một số dự án, nhưng nhiều người vẫn “dính bẫy”. Thời gian gần đây, thông tin về việc nộp hồ sơ mua NƠXH tại dự án NO1 Hạ Đình (huyện Thanh Trì, Hà Nội) đang thu hút sự quan tâm lớn. Tuy nhiên, sức nóng của dự án cũng kéo theo nhiều thông tin nhiễu loạn, trong đó có sự xuất hiện của các dịch vụ chào mời làm hồ sơ mua NƠXH trọn gói. Chủ đầu tư dự án NƠXH Hạ Đình khẳng định việc mở bán, tiếp nhận hồ sơ mua nhà ở, tư vấn, đặt cọc mua nhà tại dự án là giả mạo.

Còn tại Dự án NƠXH Thượng Thanh (Long Biên), Công ty CP BIC Việt Nam, chủ đầu tư dự án đã nhiều lần cảnh báo cũng như đăng tải các thông tin cụ thể về chính sách, đối tượng mua NƠXH.

Theo đại diện Công ty CP BIC Việt Nam, hiện nay đối với dự án NƠXH Thượng Thanh, Công ty chưa mở bán và mới đang xây dựng mẫu hồ sơ mới dựa trên quy định chung, bao gồm hơn 20 đối tượng được mua NƠXH, mỗi đối tượng sẽ có mẫu riêng nhằm minh bạch việc kê khai cũng như xác nhận thu nhập.

“Sau khi xây dựng và được phê duyệt, hồ sơ sẽ được đẩy lên trang web chính thức của công ty để người mua nhà có thể tải về, khai và xác nhận. Người mua cũng có thể đến tận nơi để lấy bộ hồ sơ (miễn khí) về kê khai, xin xác nhận. Hiện nay chúng tôi chưa mở bán dự án cũng như chưa thu hồ sơ”, đại diện BIC Việt Nam khẳng định.

Đại diện của đơn vị này cũng khẳng định, NƠXH không bán qua bất cứ “sàn” nào mà bán trực tiếp qua chủ đầu tư. Và cũng không có “đường tắt” để mua NƠXH, trừ khi hồ sơ đạt đủ điều kiện theo quy định.

Nghiêm cấm các hành vi trục lợi

Luật sư Trương Quang Minh - Công ty Luật INVENCO cho biết: Điều kiện mua NƠXH được thay đổi từ 1/8/2024, qua đó mở rộng đối tượng giúp người dân có thể dễ dàng sở hữu một ngôi nhà để an cư lập nghiệp.

Cụ thể, Điều 78 Luật Nhà ở 2023 quy định về điều kiện được hưởng chính sách hỗ trợ về mua NƠXH đã không còn yêu cầu về điều kiện cư trú, chỉ yêu cầu một số điều kiện về nhà ở và thu nhập. Điều kiện về nhà ở: phải chưa có nhà ở thuộc sở hữu của mình tại tỉnh, thành phố nơi có dự án NƠXH đó, chưa được mua hoặc thuê mua NƠXH, chưa được hưởng chính sách hỗ trợ nhà ở dưới mọi hình thức tại tỉnh, thành phố nơi có dự án NƠXH đó hoặc sở hữu nhà ở nhưng diện tích bình quân đầu người thấp hơn mức diện tích nhà ở tối thiểu…

Điều kiện về thu nhập, phải đáp ứng điều kiện về thu nhập theo quy định của Chính phủ đối với từng đối tượng cụ thể hoặc thuộc hộ nghèo, hộ cận nghèo. Cụ thể về điều kiện thu nhập, theo Nghị định 100/2024/NĐ-CP thì người độc thân có thu nhập dưới 15 triệu đồng/tháng và người đã kết hôn có tổng thu nhập hàng tháng dưới 30 triệu đồng (tổng thu nhập của vợ chồng) mới được mua NƠXH.

Với những thay đổi được áp dụng từ 1/8/2024, đối tượng mua NƠXH được mở rộng qua đó gia tăng cơ hội được sở hữu nhà ở để an cư lập nghiệp cho người dân.

Nếu để các hành vi trục lợi NƠXH thành công, thì người thiệt hại đầu tiên chính là những người thu nhập thấp đang cần nhà ở.(Ảnh minh họa: BT)

Theo Luật sư Minh, việc các đối tượng (cố ý) làm giả hồ sơ giấy tờ nhằm mục đích trục lợi người có nhu cầu mua NƠXH ngoài việc bị phạt tiền từ 10 đến 100 triệu đồng và buộc phải nộp lại số tiền đã chiếm đoạt, thì còn có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự.

Người sử dụng hồ sơ, giấy tờ giả hoặc giấy tờ khác của cơ quan, tổ chức hoặc sử dụng con dấu, tài liệu hoặc giấy tờ giả thực hiện hành vi trái pháp luật, thì bị phạt tiền từ 30 - 100 triệu đồng, phạt cải tạo không giam giữ đến 3 năm hoặc phạt tù từ 6 tháng đến 2 năm.

Cũng theo Luật sư Trương Quang Minh, nếu để các hành vi trục lợi NƠXH thành công, thì người thiệt hại đầu tiên chính là những người thu nhập thấp đang cần nhà ở, bởi khi đó nguồn cung nhà xã hội càng ít đi, cơ hội cho người thu nhập thấp càng hẹp. Không những vậy, nhiều người đã bị lừa, mất tiền nhưng nhà thì không mua được.

Vì vậy, bên cạnh việc tăng cường tiền kiểm, hậu kiểm quá trình xét duyệt hồ sơ mua NƠXH, tránh tạo các kẽ hở cho chủ đầu tư móc nối với một số đối tượng để trục lợi, thì người mua nhà cần trang bị kiến thức về pháp lý, đồng thời sáng suốt, tỉnh táo hơn trước những lời chào mời mua nhà qua môi giới.

Theo chuyên gia bất động sản, thạc sĩ Quản Thành Vinh (Hội Môi giới bất động sản Việt Nam), hiện nay do giá nhà tăng quá cao, mà ai cũng muốn sở hữu nhà cho nên mới gây ra tình trạng nhiễu loạn mua NƠXH. Nhà nước có thể phát triển NƠXH hoặc nhà ở thương mại giá rẻ, tùy vào mục tiêu chính sách và nhu cầu thực tế của người dân. Mỗi loại hình sẽ có những ưu nhược điểm riêng.

NƠXH sẽ hỗ trợ đối tượng yếu thế, hướng đến người thu nhập thấp, công nhân, viên chức, lực lượng vũ trang, giúp họ có cơ hội sở hữu nhà ở. Qua đó, giúp ổn định và an sinh xã hội, giúp giảm áp lực về nhà ở cho người lao động, góp phần ổn định đời sống đô thị.

Tuy nhiên, nhược điểm là nguồn vốn hạn chế, phụ thuộc vào ngân sách Nhà nước và quỹ đất công, khó mở rộng quy mô lớn. Đặc biệt là quy trình mua phức tạp, người mua phải đáp ứng nhiều điều kiện, gây khó khăn trong tiếp cận. Chưa kể việc chuyển nhượng bị hạn chế.

Đối với nhà ở thương mại giá rẻ, có ưu điểm là không phụ thuộc ngân sách Nhà nước do doanh nghiệp tự đầu tư, giúp giảm gánh nặng tài chính cho Nhà nước. Người mua tiếp cận dễ dàng hơn, không bị ràng buộc nhiều điều kiện về đối tượng mua như NƠXH.

Đây là phân khúc rẻ hơn nhà thương mại thông thường nhưng vẫn cao hơn NƠXH do không có hỗ trợ từ Nhà nước. Vì vậy doanh nghiệp ít mặn mà do nhà giá rẻ thường có biên lợi nhuận thấp, ít thu hút đầu tư nếu không có chính sách hỗ trợ từ Nhà nước. Nếu không kiểm soát tốt, nhà giá rẻ có thể bị đẩy giá lên cao, khiến người thu nhập thấp khó tiếp cận.

Bảo Thoa