Bài 2: Giao thông công cộng cần tự “chuyển mình” để ngày một hấp dẫn

Ngày càng khẳng định vai trò

Ngồi trên chuyến tàu điện Cát Linh - Hà Đông, ngắm nhìn dãy nhà san sát trong nội đô, ông Bùi Văn Lểnh (xã Lạc Sơn, Phú Thọ) nhớ lại những lần đầu tiên ra Hà Nội cách đây hơn 20 năm.

Khi ấy, những chuyến xe buýt sơn vàng - đỏ mới bắt đầu lăn bánh, hoạt động chủ yếu ở khu vực nội thành với lượng hành khách khiêm tốn, phần lớn là học sinh, sinh viên, người cao tuổi hoặc những người có nhiều thời gian rảnh.

Với giới công sở, xe buýt chưa thực sự hấp dẫn bởi còn nhiều bất tiện như: Thông tin lộ trình dán tại bến, thời gian chờ cố định, không có hệ thống thông tin cập nhật khi xảy ra tắc đường hay sự cố…

Xe buýt Thủ đô ngày càng hiện đại, văn minh.

Thế nhưng, chỉ sau hơn hai thập kỷ, diện mạo vận tải hành khách công cộng của Hà Nội đã thay đổi căn bản. Xe buýt ngày càng được cải thiện về chất lượng, ứng dụng công nghệ để quản lý và vận hành, mở rộng mạng lưới tuyến kết nối khắp đô thị và các khu vực ngoại thành. Đặc biệt, sự kiện Hà Nội chính thức vận hành 2 tuyến metro Cát Linh - Hà Đông và Nhổn - Cầu Giấy đã mở ra một giai đoạn mới, biến ước mơ về hệ thống vận tải hiện đại trở thành hiện thực.

Với những người như ông Lểnh, được trực tiếp chứng kiến sự đổi thay của Thủ đô nói chung và sự phát triển mạnh mẽ của hệ thống vận tải hành khách công cộng nói riêng là một niềm hạnh phúc. Bởi từ những chuyến xe buýt vàng - đỏ đơn sơ hơn 20 năm trước, đến những đoàn tàu điện hiện đại lướt trên cao hôm nay, ông cảm nhận rõ từng bước tiến của Hà Nội trên con đường trở thành đô thị văn minh, hiện đại.

Mỗi công trình giao thông mới không chỉ mang ý nghĩa tiện lợi cho hành khách, mà còn là minh chứng cho sự thay đổi trong tư duy quản lý, hướng đến một thành phố phát triển bền vững, thân thiện và đáng sống.

Là một trong những người thường xuyên lựa chọn phương tiện công cộng để di chuyển, em Đinh Thị Hương Trà - sinh viên Trường Đại học Mở Hà Nội chia sẻ, nhiều bạn trẻ hiện nay rất mong muốn gắn bó với xe buýt, tàu điện nhằm tiết kiệm chi phí đi lại và góp phần bảo vệ môi trường. Tuy nhiên, theo Trà, việc thay đổi thói quen không hề dễ dàng, bởi phương tiện cá nhân, đặc biệt là xe máy đã gắn bó mật thiết với đời sống người dân Việt Nam suốt nhiều thập kỷ.

Ông Bùi Văn Lểnh (xã Lạc Sơn, Phú Thọ) chia sẻ niềm vui khi giao thông Thủ đô ngày một hiện đại, văn minh.

Xe máy không chỉ là công cụ di chuyển thuận tiện, mà còn mang tính cá nhân hóa cao, linh hoạt và phù hợp với đặc thù hạ tầng đô thị đông đúc, ngõ nhỏ, ngách sâu như ở Hà Nội. Chính vì vậy, việc kêu gọi người dân từ bỏ phương tiện cá nhân để chuyển sang giao thông công cộng là một hành trình đầy thách thức. Điều này đòi hỏi không chỉ sự đầu tư mạnh mẽ của Nhà nước trong việc mở rộng, nâng cao chất lượng dịch vụ vận tải công cộng, mà còn cần sự “thuyết phục mềm” thông qua trải nghiệm thực tế tích cực của chính mỗi người dân để họ thấy rõ tiện ích, an toàn và hiệu quả kinh tế khi lựa chọn phương tiện công cộng.

Thúc đẩy việc thay đổi thói quen

Thực tế, vai trò của xe buýt và tàu điện càng được thể hiện rõ nét trong các sự kiện lớn của Thủ đô. Điển hình, trong dịp diễn ra sự kiện A80 vừa qua, hệ thống vận tải công cộng đã chứng minh năng lực tổ chức vượt trội, bảo đảm việc đi lại của hàng triệu người dân và du khách. Ông Thái Hồ Phương - Giám đốc Trung tâm Quản lý và Điều hành giao thông thành phố Hà Nội cho biết: Chỉ trong 8 ngày phục vụ sự kiện (21, 24, 27, 29, 30, 31/8 và 1 - 2/9/2025), các tuyến đường sắt đô thị đã vận hành 4.479 lượt tàu, chuyên chở 1,29 triệu lượt hành khách, bình quân 162 nghìn lượt/ngày, tăng gấp 2,8 lần so với ngày thường. Song song, xe buýt cũng thực hiện 126.170 lượt, vận chuyển khoảng 7,1 triệu lượt hành khách, trung bình gần 891 nghìn lượt/ngày, tăng 20% so với thường lệ.

Đặc biệt, trong 4 ngày cao điểm nghỉ lễ (30/8 - 2/9), lượng khách sử dụng xe buýt và tàu điện tăng đột biến. Riêng đường sắt đô thị đã phục vụ 686 nghìn lượt hành khách, bình quân 171,5 nghìn lượt/ngày, gấp 3 lần ngày thường. Xe buýt vận chuyển 1,28 triệu lượt hành khách, tăng 3,4 lần so với ngày thường. Các tuyến tăng cường được triển khai linh hoạt, nhiều tuyến buýt được bổ sung chuyến để giải tỏa khách, như tuyến 32TC1 tăng thêm 28 lượt/ngày. Nhờ sự chủ động này, hoạt động vận tải vẫn bảo đảm an toàn, trật tự, không để xảy ra tình trạng ùn tắc, quá tải.

Tàu điện, xe buýt phát huy vai trò, góp phần phục vụ tốt nhu cầu đi lại của người dân nhân dịp sự kiện A80 tại Hà Nội.

Một điểm nhấn quan trọng khác là chính sách nhân văn của Thành phố khi miễn phí vé đối với các phương tiện công cộng có trợ giá (xe buýt, đường sắt đô thị) trong suốt dịp Lễ. Chính sách này đã nhận được sự đồng tình, ủng hộ mạnh mẽ từ người dân và du khách, tạo không khí phấn khởi, đồng thời khuyến khích đông đảo người dân lựa chọn phương tiện công cộng thay vì sử dụng xe cá nhân.

Chia sẻ cảm nhận sau sự kiện, bà Nguyễn Thị Minh Loan (ngõ Hòa Bình 7, phường Bạch Mai) khi lần đầu chọn phương tiện công cộng để di chuyển: Do cấm đường để phục vụ sự kiện A80 nên tôi buộc phải lựa chọn đi xe buýt và tàu điện để thăm người thân và đi chơi lễ. Thú thực tôi rất lo sợ đông đúc, khó di chuyển do chưa quen sử dụng dịch vụ. Nhưng mọi lo âu tan biến khi lên xe được các bạn trẻ nhường chỗ, nhân viên xe buýt, nhà ga hướng dẫn tận tình, lại mát mẻ, sạch sẽ. Rất tuyệt. Từ hôm đó tôi quyết định chọn xe buýt và tàu điện để đi lại. Những lúc có sự kiện lớn, tập trung đông người như thế này mới cảm nhận được hết giá trị của phương tiện công cộng.

Ở góc độ đơn vị vận hành, nhiều doanh nghiệp đã xác định rõ: Muốn thu hút hành khách thì phải chinh phục bằng chất lượng. Tổng Công ty Vận tải Hà Nội (Transerco) là một ví dụ điển hình. Mới đây, Transerco đã phát động đợt thi đua cao điểm năm 2025, triển khai đồng bộ tại tất cả các đơn vị thành viên trong lĩnh vực vận tải hành khách công cộng và kinh doanh vận tải.

Tại lễ phát động, Tổng Giám đốc Transerco Nguyễn Thanh Nam nhấn mạnh, thi đua không chỉ là nhiệm vụ, mà còn là phương thức hữu hiệu để khơi dậy trí tuệ, tinh thần trách nhiệm và sức sáng tạo của mỗi cán bộ, người lao động, cùng hướng tới mục tiêu chung: sự phát triển bền vững của doanh nghiệp và sự hài lòng của người dân.

Thực tế, trong 6 tháng đầu năm 2025, Transerco đã ghi nhận nhiều kết quả tích cực. Sản lượng vận chuyển hành khách đạt hơn 125 triệu lượt, tiếp tục giữ vững vị thế dẫn đầu thị phần vận tải công cộng tại Thủ đô. Đặc biệt, doanh nghiệp đã mạnh dạn ứng dụng công nghệ số và trí tuệ nhân tạo vào quản lý, giúp tối ưu hóa vận hành, nâng cao trải nghiệm của khách hàng và tiến từng bước chắc chắn đến mục tiêu xây dựng hệ thống giao thông xanh - thông minh - hiện đại.

Một điểm nhấn đáng chú ý là việc đưa trí tuệ nhân tạo (AI) vào công tác chăm sóc khách hàng. Thông qua các nền tảng như Zalo OA, fanpage, tổng đài và các ứng dụng tích hợp, hệ thống AI giúp phân loại, xử lý nhanh các phản ánh, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý và chất lượng phục vụ.

Tương tự, ông Khuất Việt Hùng - Chủ tịch Hội đồng thành viên Công ty TNHH MTV Đường sắt Hà Nội khẳng định, sự ra đời của hai tuyến đường sắt đô thị đã tạo nên bước ngoặt quan trọng cho hệ thống vận tải hành khách công cộng của Thủ đô. Không chỉ mang đến dịch vụ chất lượng cao, sạch sẽ và an toàn, đường sắt đô thị còn mở ra thói quen di chuyển văn minh, hiện đại cho người dân.

Hành khách được phục vụ chu đáo trên mỗi chuyến xe buýt.

Để nâng cao tính tiện ích và khả năng tiếp cận, Công ty đã tập trung thúc đẩy kết nối đa phương thức, giúp người dân đến nhà ga nhanh nhất, thuận tiện nhất và chi phí hợp lý nhất. Các giải pháp cụ thể bao gồm: Liên kết với các hãng xe công nghệ như Grab, Be, Xanh SM để phục vụ chặng đầu - chặng cuối; bố trí các tuyến xe buýt trung chuyển, bãi trông giữ phương tiện ngay gần nhà ga; đồng thời phát triển xe buýt nhỏ, xe điện để tăng khả năng phủ sóng và giảm khoảng cách tiếp cận.

Những nỗ lực này không chỉ giúp đường sắt đô thị ngày càng thu hút thêm lượng lớn hành khách, mà còn góp phần quan trọng vào việc định hình mô hình giao thông công cộng hiện đại, lấy kết nối làm trung tâm, hướng tới xây dựng một Thủ đô thông minh, xanh và bền vững.

Rõ ràng, vận tải hành khách công cộng không chỉ đơn thuần là giải pháp giảm tải cho hạ tầng giao thông, mà còn là trụ cột quan trọng trong tiến trình kiến tạo một Thủ đô văn minh, hiện đại, thân thiện với môi trường. Song hành với sự nỗ lực đổi mới từ phía doanh nghiệp, người dân cũng cần thay đổi thói quen, ưu tiên lựa chọn phương tiện công cộng. Chỉ khi có sự đồng hành ấy, hệ thống giao thông công cộng mới thực sự phát huy hiệu quả, trở thành lựa chọn hấp dẫn và bền vững cho tương lai Hà Nội.

(Còn nữa...)