Tháo gỡ điểm nghẽn cho giao thông công cộng xanh: Bắt đầu từ nhận thức người dân

Tháo gỡ điểm nghẽn

Trong nhiều năm qua, xe máy chạy bằng xăng đã trở thành phương tiện di chuyển chủ yếu của người dân Hà Nội. Loại phương tiện này có ưu điểm linh hoạt, phù hợp với các tuyến phố nhỏ hẹp, chi phí thấp nên đáp ứng được nhu cầu của đông đảo người lao động.

Tuy nhiên, sự phổ biến của xe máy nói riêng và phương tiện sử dụng nhiên liệu hóa thạch nói chung cũng là nguyên nhân quan trọng góp phần làm gia tăng ô nhiễm không khí, phát thải khí nhà kính và gây áp lực nặng nề lên hệ thống giao thông đô thị.

Giao thông là một trong những vấn đề được Hà Nội đặc biệt quan tâm.

Thực tế cho thấy, Hà Nội hiện có khoảng 9,2 triệu phương tiện các loại, tốc độ gia tăng trung bình từ 4 - 5% mỗi năm, trong khi hạ tầng giao thông chỉ tăng khoảng 0,3%/năm. Mật độ giao thông tại nhiều tuyến đường đã vượt gấp 6 - 8 lần năng lực thiết kế, hình thành 36 điểm ùn tắc nghiêm trọng trong giờ cao điểm và hơn 230 điểm có nguy cơ ùn tắc cao.

Ước tính, tình trạng kẹt xe đang gây thiệt hại cho thành phố từ 1 - 1,2 tỷ USD mỗi năm, chưa kể đến những hệ lụy xã hội khác như lãng phí thời gian, suy giảm năng suất lao động và gia tăng các nguy cơ về sức khỏe.

Trong bối cảnh đó, việc phát triển hệ thống giao thông công cộng xanh không chỉ là giải pháp giảm ùn tắc, cải thiện chất lượng không khí, mà còn góp phần xây dựng lối sống đô thị văn minh và bền vững. Tuy nhiên, để làm được điều này, Hà Nội vẫn đang phải đối diện với nhiều “điểm nghẽn” mang tính hệ thống.

Trước hết, Thành phố còn thiếu các bãi đỗ và điểm trung chuyển thuận tiện, khiến việc kết nối liền mạch giữa các tuyến vận tải công cộng từ điểm đầu đến điểm cuối gặp nhiều khó khăn. Các nhà ga metro và trạm xe buýt chưa được bố trí đồng bộ với khu dân cư, trung tâm thương mại hay cơ sở dịch vụ, dẫn đến tình trạng người dân khó tiếp cận và ít lựa chọn sử dụng.

Ngoài ra, sự thiếu liền mạch trong loại hình vận tải cũng là một trở ngại. Hiện tại, người dân chưa thể kết nối giữa 2 tuyến metro Cát Linh - Hà Đông và Nhổn - Ga Hà Nội với nhau. Chính điều này đang làm giảm tính hiệu quả và sức hút đối với hành khách.

Bên cạnh đó, cơ sở hạ tầng giao thông tĩnh của Hà Nội vẫn chưa đáp ứng được yêu cầu phát triển vận tải đa phương tiện. Tỷ lệ đường giao thông trên diện tích đô thị trung bình chỉ đạt 1,7km/km²; diện tích đất dành cho giao thông tĩnh chưa tới 1% tổng diện tích đất đô thị, mới đáp ứng khoảng 8 - 10% nhu cầu. Hệ quả là nhiều bãi đỗ, trạm trung chuyển bị dồn ra lòng đường, vỉa hè, tạo áp lực lớn lên không gian đô thị và càng làm tình trạng ùn tắc thêm trầm trọng.

Khắc phục những hạn chế

Thực tế, Hà Nội đang quyết liệt tháo gỡ các điểm nghẽn, tạo thuận lợi nhất cho việc phát triển giao thông xanh. Không khó để thấy, Hà Nội đặt mục tiêu đến hết năm 2030, toàn bộ xe buýt hoạt động trên địa bàn thành phố Hà Nội sẽ được chuyển đổi sang sử dụng nhiên liệu sạch, thân thiện môi trường. Đây là mục tiêu quan trọng thể hiện quyết tâm của chính quyền Thành phố trong việc cụ thể hóa lộ trình phát triển giao thông xanh theo chỉ đạo của Chính phủ, Hội đồng nhân dân và Ủy ban nhân dân thành phố Hà Nội.

Cùng đó, trong thời gian qua, các sở, ban, ngành cùng doanh nghiệp vận tải đã coi việc chuyển đổi phương tiện sử dụng năng lượng xanh là nhiệm vụ trọng tâm, cần được triển khai đồng bộ, quyết liệt và khẩn trương.

Theo ghi nhận của Báo Lao động Thủ đô, tại Hà Nội, các loại hình phương tiện sử dụng năng lượng sạch như xe buýt điện, taxi điện, xe đạp công cộng đã bắt đầu xuất hiện và từng bước tạo dựng thói quen mới cho người dân đô thị. Trong bức tranh chung đó, Hà Nội vẫn là địa phương đi đầu cả nước trong việc thúc đẩy quá trình “xanh hóa” ngành giao thông vận tải.

Thành phố cũng đã cho phép hàng nghìn xe taxi điện đi vào hoạt động, thí điểm triển khai xe đạp, xe đạp điện công cộng ở một số quận nội thành, đồng thời đưa vào vận hành hai tuyến đường sắt đô thị, bước đầu chứng minh được hiệu quả trong việc giảm áp lực ùn tắc và mang lại trải nghiệm tiện lợi cho hành khách. Đây chính là những tiền đề quan trọng để Hà Nội hướng tới mục tiêu phát triển giao thông xanh toàn diện.

Việc nhanh chóng phát triển giao thông xanh, sử dụng các phương tiện thân thiện với môi trường được Hà Nội chú trọng và có những bước đi, lộ trình hết sức cụ thể.

Tại tọa đàm, “Vì một Hà Nội xanh” do báo Dân trí phối hợp với Văn phòng Ủy ban nhân dân Thành phố Hà Nội tổ chức, Phó Giám đốc Sở Xây dựng Hà Nội Đào Việt Long cho biết, Hội đồng nhân dân Thành phố Hà Nội đã ban hành các nghị quyết, Thủ tướng cũng ban hành các quyết định để chuyển đổi phương tiện xanh và Hà Nội cũng đã có đề án để chuyển đổi xanh liên quan đến vận tải công cộng.

Thời điểm này, Hà Nội sẽ tập trung chuyển đổi xanh đối với phương tiện giao thông cá nhân của người dân và coi đây là một nhiệm vụ rất quan trọng, có tác động rất lớn đến nhiều thành phần, đặc biệt là người có thu nhập thấp.

Theo ông Long, với vai trò là cơ quan quản lý Nhà nước tham mưu cho Thành phố, Sở Xây dựng Hà Nội đang nghiên cứu một cơ chế chính, trong đó có chính sách hỗ trợ chuyển đổi phương tiện giao thông xanh cho người dân. Chính sách này sẽ tập trung vào các cơ chế hỗ trợ qua nhiều hình thức: trực tiếp bằng tiền hay gián tiếp thông qua chính sách phí, lệ phí.

Bên cạnh đó, Thành phố cũng tính tới chính sách hỗ trợ cho doanh nghiệp sản xuất, lắp ráp phương tiện xanh. Với doanh nghiệp kinh doanh vận tải, phương tiện công cộng, Thành phố sẽ có cơ chế hỗ trợ về lãi suất vay để doanh nghiệp được vay vốn ưu đãi, hoặc chính sách liên quan đầu tư kết cấu hạ tầng giao thông xanh, nhằm giải quyết vấn đề lo ngại về trạm sạc.

Rõ ràng, những động thái và quyết tâm của Hà Nội về vấn đề chuyển đổi xanh là rất lớn. Tuy nhiên, cần nhìn nhận thực tế rằng việc sử dụng phương tiện cá nhân đã trở thành một thói quen khó thay đổi. Để thực hiện thành công mục tiêu chuyển đổi sang giao thông công cộng xanh, Hà Nội cần một lộ trình cụ thể, đồng bộ cả về hạ tầng, cơ chế chính sách và công tác tuyên truyền nâng cao nhận thức của người dân.

Bên cạnh việc đầu tư mở rộng mạng lưới, Thành phố cũng cần có chính sách ưu đãi, hỗ trợ doanh nghiệp vận tải trong việc đổi mới phương tiện, khuyến khích mạnh mẽ việc sử dụng xe buýt điện. Song song với đó là các giải pháp hạn chế phương tiện cá nhân, tạo điều kiện thuận lợi nhất để người dân tiếp cận, sử dụng giao thông công cộng một cách dễ dàng, tiện lợi và văn minh.