Kỳ 2: Cần tiếp tục thiết lập trật tự giao thông từ "thanh bảo kiếm" Nghị định 168

Hệ lụy từ bia rượu - nỗi đau mang tên "ý thức"

Giao thông Hà Nội thời gian gần đây liên tiếp chứng kiến những vụ tai nạn thương tâm, trong đó không ít vụ liên hoàn, khiến nhiều người thiệt mạng hoặc bị thương nặng. Một trong những nguyên nhân chính là vi phạm nồng độ cồn, hành vi thể hiện rõ sự coi thường pháp luật và mạng sống.

Một ví dụ điển hình là vụ tai nạn xảy ra chiều 16/7 tại Khu đô thị Dương Nội. Sau khi ăn uống và sử dụng rượu bia cùng bạn bè Lê Minh Giáp vẫn cố tình cầm lái xe ô tô về nhà theo hướng đường Nguyễn Trác. Khoảng 20h cùng ngày, khi đến gần tòa nhà CT7K, do buồn ngủ và thiếu quan sát, Giáp đã đâm vào một xe máy chạy cùng chiều. Cú va chạm bất ngờ khiến anh ta hoảng loạn, đạp nhầm chân ga, khiến xe lao đi mất kiểm soát.

Kết quả kiểm tra cho thấy nồng độ cồn của Giáp lên tới 0,861mg/lít khí thở, vượt xa mức kịch khung. Hậu quả là anh Đ.Q.V. (SN 1984), người đi xe máy, tử vong tại chỗ. Nhiều người khác bị thương, trong đó có cháu bé V.K.H. (SN 2022) bị thương nặng, tiên lượng xấu.

Hiện trường vụ tai nạn giao thông ở Dương Nội.

Câu chuyện của Lê Minh Giáp không phải là trường hợp cá biệt. Trên mặt báo, không khó để bắt gặp những vụ tai nạn kinh hoàng mà thủ phạm là “ma men”. Dù đã có nhiều cảnh báo, chiến dịch tuyên truyền mạnh mẽ, và đặc biệt là sự ra đời của Nghị định 168/2024/NĐ-CP với mức xử phạt nghiêm khắc hơn đối với hành vi vi phạm nồng độ cồn, nhưng một bộ phận người dân vẫn tỏ ra coi thường pháp luật.

Họ xem nhẹ tính mạng của chính mình và cả những người xung quanh, biến vô lăng hay tay lái xe máy thành vũ khí chết người, chỉ vì vài ly bia, chén rượu. Đây là thực trạng đáng báo động cho thấy ý thức yếu kém của một bộ phận người tham gia giao thông vẫn là rào cản lớn nhất đối với mục tiêu xây dựng môi trường giao thông an toàn, văn minh. Xã hội không thể chấp nhận việc vi phạm pháp luật trở thành điều bình thường, trong khi hậu quả là những mạng người phải đánh đổi.

Để Nghị định 168 định hình văn hóa giao thông

Việc duy trì hiệu lực Nghị định 168 không chỉ đơn thuần là thực thi một văn bản pháp lý, mà là yêu cầu mang tính chiến lược nhằm củng cố và lan tỏa ý thức trách nhiệm khi tham gia giao thông. Dù không trực tiếp điều chỉnh toàn bộ hoạt động giao thông, nhưng những nguyên tắc mà Nghị định đặt ra, về kỷ luật, an toàn và trách nhiệm, có khả năng tác động mạnh mẽ đến nhận thức và hành vi xã hội.

Khi các chuẩn mực này được thực thi một cách nhất quán, chúng không chỉ tạo nên mô hình giao thông an toàn, mà còn hình thành chuẩn mực ứng xử ngầm, giúp từng người dân hiểu rằng tuân thủ luật lệ là nền tảng để sống văn minh, chứ không phải là sự lựa chọn có điều kiện.

Nghị định 168/2024 đã góp phần nâng cao ý thức người tham gia giao thông.

Để hiểu rõ hơn, cần nhìn vào cách các quy định trong Nghị định 168 có thể tác động đến ý thức tham gia giao thông của người dân. Nghị định này thiết lập các chuẩn mực an toàn nghiêm ngặt cho mọi hoạt động mà nó điều chỉnh, từ điều kiện vận hành phương tiện, trình độ và trách nhiệm của người điều khiển, đến biện pháp đảm bảo an toàn trong quá trình khai thác.

Khi các tiêu chuẩn này được thực thi một cách nhất quán và nghiêm minh, chúng không chỉ giúp nâng cao năng lực quản lý, mà còn tạo ra hình mẫu về sự kỷ luật và cẩn trọng trong giao thông. Dù không trực tiếp chịu sự điều chỉnh của Nghị định, người dân vẫn sẽ quan sát, tiếp nhận và dần thay đổi nhận thức. Họ hiểu rằng: muốn tồn tại và vận hành hiệu quả trong không gian công cộng, việc tuân thủ các quy tắc an toàn là điều tất yếu, không còn là lựa chọn mang tính tùy nghi.

Không chỉ dừng ở yếu tố kỹ thuật, Nghị định 168 còn đặt ra yêu cầu cao về đạo đức nghề nghiệp và tinh thần trách nhiệm. Những tổ chức, cá nhân nằm trong phạm vi điều chỉnh, từ người điều khiển phương tiện, nhà quản lý, doanh nghiệp vận tải, đều phải tuân thủ chặt chẽ quy trình, chịu trách nhiệm với từng hành vi. Khi một bộ phận lớn người lao động chuyên nghiệp trên đường phố hành xử chuẩn mực, họ sẽ trở thành hình mẫu ứng xử giao thông sống động, góp phần lan tỏa ý thức ra toàn xã hội.

Nhiều học sinh vi phạm luật luật giao thông.

Khi một bộ phận lớn phương tiện và cá nhân tham gia giao thông với tinh thần kỷ luật và trách nhiệm cao, họ không chỉ góp phần duy trì trật tự, mà còn tạo ra một môi trường ứng xử mẫu mực trên đường phố. Sự hiện diện của những hành vi tích cực ấy có thể tác động lan tỏa, khuyến khích những người xung quanh cũng điều chỉnh hành vi theo hướng văn minh hơn. Dần dần, điều này hình thành nên một “chuẩn mực ngầm” trong xã hội, nơi mà việc tuân thủ luật lệ không chỉ là nghĩa vụ pháp lý, mà còn trở thành một biểu hiện của văn hóa giao thông chuyên nghiệp.

Không chỉ định hình hành vi, Nghị định 168 còn đóng vai trò quan trọng trong việc phòng ngừa vi phạm và thiết lập lại trật tự xã hội. Các quy định về xử lý hành vi sai phạm, nếu được duy trì và áp dụng nghiêm túc, sẽ giúp ngăn chặn các biểu hiện tiêu cực, hành vi thiếu ý thức hoặc cố tình vi phạm. Mỗi trường hợp vi phạm được xử lý công khai, minh bạch, kiên quyết sẽ gửi đi thông điệp rõ ràng rằng: mọi hành vi sai trái đều phải trả giá.

Sự nghiêm minh trong thực thi pháp luật không chỉ mang tính răn đe, mà còn là chốt chặn quan trọng để tái thiết văn hóa giao thông. Trong bối cảnh đô thị, việc giảm tình trạng phóng nhanh, vượt ẩu, không nhường đường, thông qua các biện pháp răn đe gián tiếp từ Nghị định, sẽ trực tiếp cải thiện an toàn giao thông, giảm thiểu tai nạn và ùn tắc, từ đó củng cố lòng tin của người dân vào pháp luật.

Đáng chú ý, ý thức còn có thể lan tỏa từ nhóm được điều chỉnh sang cộng đồng rộng lớn. Những người như lái xe chuyên nghiệp, quản lý phương tiện, khi được huấn luyện và buộc phải tuân thủ nghiêm ngặt các quy định an toàn, sẽ trở thành người truyền cảm hứng và hình mẫu hành vi trong giao thông hằng ngày. Từ họ, những thói quen đúng mực, phản xạ tích cực sẽ dần thẩm thấu ra xã hội, góp phần nâng nền ý thức chung lên một mặt bằng mới.

Cảnh sát giao thông xử lý xe chở hàng cồng kềnh.

Những người trực tiếp chịu sự điều chỉnh của Nghị định 168 như tài xế chuyên nghiệp hay người quản lý phương tiện khi được huấn luyện bài bản, sẽ mang theo thói quen đúng mực và tinh thần kỷ luật từ môi trường làm việc ra đường phố. Từ đó, ý thức giao thông không chỉ dừng ở phạm vi cá nhân mà dần lan tỏa, góp phần hình thành một cộng đồng cư xử có trách nhiệm hơn trong giao thông.

Tuy nhiên, để những tác động tích cực từ Nghị định 168 được phát huy lâu dài, việc “duy trì” phải được hiểu là một tiến trình liên tục và chủ động, chứ không phải một biện pháp tức thời. Điều này đòi hỏi thực thi nghiêm ngặt các tiêu chuẩn an toàn, kiểm tra thường xuyên, đột xuất về phương tiện, năng lực và đạo đức người điều khiển. Chỉ khi các chuẩn mực được giữ vững, chúng mới trở thành hình mẫu ứng xử trên đường, giúp định hình ý thức cộng đồng.

Song song với đó, cần tăng cường giám sát, phát hiện và xử lý nghiêm minh các vi phạm. Mỗi hành vi thiếu ý thức, nếu không bị ngăn chặn kịp thời, sẽ làm xói mòn tính răn đe của luật pháp. Sự kiên quyết trong xử phạt chính là thông điệp mạnh mẽ gửi tới toàn xã hội: an toàn không thể mặc cả và ý thức không thể trễ nải.

Lực lượng Cảnh sát giao thông Hà Nội duy trì kiểm tra, xử lý vi phạm nồng độ cồn bất kể khung giờ.

Việc duy trì hiệu quả Nghị định 168 không thể là hành động mang tính “đóng khung”, mà phải là một quá trình thích ứng linh hoạt. Trong bối cảnh xã hội, công nghệ và hành vi người dân luôn thay đổi, các quy định cần được rà soát định kỳ, cập nhật kịp thời để đảm bảo tính phù hợp với thực tiễn, đồng thời có khả năng giải quyết các vấn đề mới phát sinh. Chỉ khi quy định không bị lỗi thời, nó mới thực sự sống trong đời sống xã hội và có sức tác động tích cực đến ý thức cộng đồng.

Bên cạnh đó, sự phối hợp chặt chẽ và đồng bộ giữa các cơ quan chức năng từ trung ương đến địa phương là yếu tố then chốt để chuyển tải hiệu quả tinh thần của Nghị định. Khi các đơn vị cùng chung tiếng nói, chung hành động trong tuyên truyền, kiểm tra và xử lý vi phạm, những thông điệp về kỷ luật, an toàn và trách nhiệm công dân sẽ được lan tỏa một cách nhất quán và mạnh mẽ đến toàn xã hội.

Thượng tá Đinh Trung Dũng, Phó Đội trưởng Đội Cảnh sát giao thông đường bộ số 7 (Công an thành phố Hà Nội), cho biết: “Trước tình hình tai nạn giao thông vẫn diễn biến phức tạp, Ban Giám đốc Công an Thành phố đã chỉ đạo Phòng CSGT và các tổ công tác tăng cường kiểm tra, xử lý vi phạm trên các tuyến trọng điểm. Bên cạnh xử lý nghiêm, lực lượng cũng đẩy mạnh tuyên truyền, đặc biệt là các quy định về nồng độ cồn, với phương châm vừa răn đe, vừa giáo dục”.

Hàng loạt "ma men" bị xử lý.

Đặc biệt, Đội CSGT số 7 đã tăng cường phối hợp với Công an phường để tuyên truyền trực tiếp tới từng hộ kinh doanh dịch vụ ăn uống tại các khu vực tập trung nhiều hàng quán, giải trí. Mục tiêu là để các chủ cơ sở nắm rõ quy định, đồng thời chủ động nhắc nhở khách hàng không điều khiển phương tiện sau khi sử dụng rượu bia.

Song song với đó, ngay từ khi triển khai mô hình Công an 2 cấp, Đội CSGT số 7 đã chủ động lập phương án điều tra cơ bản, xác định rõ các tuyến, khu vực trọng điểm, từ đó tổ chức các chiến dịch tuyên truyền, vận động tận nơi, hướng đến mục tiêu thuyết phục người dân sử dụng phương tiện công cộng thay vì lái xe trong tình trạng đã uống rượu, bia.

Rõ ràng, việc “duy trì” Nghị định 168 không chỉ là nhiệm vụ hành chính, mà phải được xem là một chiến lược dài hạn nhằm nâng cao kỷ luật xã hội và lan tỏa văn hóa giao thông có trách nhiệm. Dù không phải là văn bản chuyên biệt về giao thông, nhưng chính những nguyên tắc cốt lõi và sự nghiêm minh trong thực thi của Nghị định lại trở thành nền tảng vững chắc để kiến tạo một môi trường an toàn, văn minh trên từng nẻo đường.

Minh Phương - Hoàng Duy

(Còn nữa)