Vốn tín dụng góp phần thúc đẩy kinh tế tư nhân như thế nào?

Có hơn 200 nghìn doanh nghiệp nhỏ và vừa còn dư nợ

Đến nay, với gần một triệu doanh nghiệp, khoảng 5 triệu hộ kinh doanh cá thể, khu vực kinh tế tư nhân hiện đóng góp gần 50% GDP, hơn 30% ngân sách nhà nước, tạo ra hơn 40 triệu việc làm, chiếm khoảng 85% tổng số lao động trong nền kinh tế, đóng góp gần 60% vốn đầu tư toàn xã hội.

Tuy nhiên, trong đó chủ yếu là doanh nghiệp có quy mô siêu nhỏ, nhỏ và vừa (chiếm đến 98%), sức cạnh tranh thấp, hiệu quả hoạt động còn hạn chế. Nhiều doanh nhân chưa có kỹ năng quản trị cao, tư duy kinh doanh vẫn thiếu tầm nhìn chiến lược dài hạn. Các doanh nghiệp lớn chỉ chiếm khoảng 2%, tập trung vào một số ngành chủ lực như sản xuất thép, ô tô, công nghệ cao,…

Với sự nỗ lực, vào cuộc của Ngân hàng Nhà nước và hỗ trợ tích cực của các ngân hàng thương mại, hoạt động cấp tín dụng đối với doanh nghiệp tư nhân đã đạt được nhiều kết quả tích cực.

Tại Hội thảo “Vốn ngân hàng góp phần thúc đẩy kinh tế tư nhân”, Phó Thống đốc Thường trực Ngân hàng Nhà nước Đào Minh Tú cho biết: Tính đến cuối năm 2024, dư nợ tín dụng đối với doanh nghiệp tư nhân tại các tổ chức tín dụng đạt khoảng gần 7 triệu tỷ đồng, tăng khoảng 14,7% so với năm 2023, chiếm khoảng 44% dư nợ tín dụng nền kinh tế. Trong đó, có 100 tổ chức tín dụng phát sinh dư nợ tín dụng đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa với tổng dư nợ đạt 2,74 triệu tỷ đồng, tăng 10,7% so với cuối năm 2023, chiếm 17,6% dư nợ nền kinh tế; có 208.992 doanh nghiệp nhỏ và vừa còn dư nợ.

Khu vực kinh tế tư nhân hiện đóng góp gần 50% GDP. (Ảnh minh họa: Bảo Thoa)

Có thể nói hầu hết các tổ chức tín dụng cả trong nước, chi nhánh ngân hàng nước ngoài, các tổ chức tài chính vi mô... đều có mối quan hệ cho vay trực tiếp với khối doanh nghiệp tư nhân, trong đó có doanh nghiệp nhỏ và vừa chứ không phải ngân hàng chỉ dành cho phân khúc lớn cho doanh nghiệp nhà nước.

Con số có 208.992 doanh nghiệp nhỏ và vừa còn dư nợ cho thấy nguồn vốn tín dụng ngân hàng đã đáp ứng kịp thời nhu cầu vốn cho mục đích sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp tư nhân, đồng thời góp phần thúc đẩy kinh tế phát triển và tăng nguồn thu cho ngân sách nhà nước.

Mặc dù khu vực kinh tế tư nhân đã có sự phát triển mạnh mẽ, nhưng các doanh nghiệp vẫn đối mặt với nhiều khó khăn. Phần lớn các doanh nghiệp có quy mô nhỏ và vừa, hạn chế về tiềm lực tài chính và khả năng cạnh tranh. Đây cũng là một trong những nguyên nhân khiến khả năng tiếp cận vốn của các doanh nghiệp tư nhân vẫn còn gặp nhiều khó khăn.

Năm 2025 dự báo cho thấy tình hình kinh tế thế giới tiếp tục diễn biến phức tạp, xung đột địa chính trị, căng thẳng thương mại gia tăng và chi phí vay cao ở nhiều quốc gia. Các khó khăn nêu trên sẽ tác động lớn đến nền kinh tế có độ mở lớn như Việt Nam, trong đó có khu vực kinh tế tư nhân.

Cần có cả vốn ngân hàng và vốn huy động

Theo Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam Nguyễn Văn Thân, tỷ lệ dư nợ của doanh nghiệp hiện nay rất cao. Dư nợ cao chứng tỏ các doanh nghiệp nhỏ và vừa đang phát triển. Đối với doanh nghiệp, cần phải nghĩ đến việc đảm bảo như thế nào để ngân hàng yên tâm cho vay.

Về phía các ngân hàng thương mại, có hiện tượng là các nhà băng đang tập trung cho vay doanh nghiệp lớn. Như vậy, doanh nghiệp nhỏ và vừa muốn vay cần liên kết thành một địa chỉ, thông qua Hiệp hội để giới thiệu các doanh nghiệp có nhu cầu vay vốn tới ngân hàng. Điều này mang lợi ích về mặt thời gian. Các ngân hàng cho vay cũng yên tâm hơn rất nhiều.

"Cần phải liên kết, sát cánh để Hiệp hội có thể giúp các doanh nghiệp. Có rất nhiều các phương án để doanh nghiệp huy động vốn, ngoài ngân hàng thì còn các quỹ… Nhưng vẫn cần tạo điều kiện cho các doanh nghiệp nhỏ và vừa dễ tiếp cận hơn so với đi vay ở ngân hàng", ông Nguyễn Văn Thân nhấn mạnh.

Bên cạnh nguồn vốn tín dụng, nguồn vốn huy động cũng rất quan trọng. Nguyên Phó Chủ tịch Ủy ban Giám sát tài chính Quốc gia, Tiến sĩ Lê Xuân Nghĩa cho biết: Việt Nam có khoảng 900 nghìn doanh nghiệp, nhưng chỉ khoảng 500 doanh nghiệp huy động vốn trên sàn chứng khoán, trong đó có một số doanh nghiệp lên sàn vì thương hiệu chứ không phải để huy động vốn. Ngay cả những doanh nghiệp huy động vốn từ sàn chứng khoán cũng vẫn phải dựa vào vốn ngân hàng.

“Chúng ta từng có hy vọng trong một thời gian ngắn phát triển thị trường vốn trung và dài hạn, nhưng đã đến lúc phải “tỉnh ngộ”. Một tỷ phú của Việt Nam chia sẻ từng huy động được vốn trên sàn quốc tế từ Nhật Bản và Hàn Quốc khoảng 1,1 tỷ USD để trang trải một số hoạt động trong 2 năm, còn huy động vốn ở sàn trong nước rất khó. Nói ra để thấy vốn của doanh nghiệp hiện nay chủ yếu dựa vào ngân hàng thương mại và không có cách nào khác.

Trong một khảo sát tại Mỹ, tôi nhận thấy quốc gia này có cơ quan quản lý doanh nghiệp nhỏ mà không phải là quản lý doanh nghiệp lớn hay quản lý về công nghiệp. Bởi vì, 23 triệu doanh nghiệp nhỏ của họ tạo ra một nửa GDP và giải quyết lao động cho một nửa lực lượng lao động của Mỹ… Vì vậy, nước Mỹ dành ưu tiên đặc biệt vốn cho các doanh nghiệp loại này”, ông Lê Xuân Nghĩa cho biết.

Chuyên gia Lê Xuân Nghĩa cũng dẫn chứng, trước đây, Mỹ có quỹ cho doanh nghiệp vay, nhưng quản lý rất khó nên sau này bàn giao lại cho ngân hàng và chỉ còn đứng ra bảo lãnh, vì phần lớn doanh nghiệp nhỏ không có tài sản đảm bảo; đồng thời mời các chuyên gia về ngân hàng, kế toán đào tạo miễn phí, chuyên sâu cho doanh nghiệp bằng hình thức trực tuyến. Quỹ bảo lãnh vô điều kiện, chủ doanh nghiệp là nữ được bảo lãnh 80%, chủ doanh nghiệp là nam được bảo lãnh 60%. Doanh nghiệp được bảo lãnh chắc chắn sẽ được ngân hàng cho vay. Mô hình này cũng có tại một số quốc gia phát triển khác.

Bảo Thoa