Hà Nội kiến tạo tương lai với kinh nghiệm từ các Thành phố sáng tạo thế giới

Nhiều hoạt động cụ thể hóa những cam kết xây dựng Thành phố sáng tạo

Phát biểu khai mạc Hội nghị, Giám đốc Sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội Bạch Liên Hương khẳng định, trở thành thành viên “Mạng lưới các Thành phố Sáng tạo của UNESCO”, sau hơn 6 năm, Hà Nội có đã nhiều hoạt động cụ thể hóa những cam kết xây dựng Thành phố sáng tạo. Thành phố đã và đang khẳng định vị thế của một trong những Thành phố, Thủ đô năng động sáng tạo của châu Á. Thành phố đã đẩy mạnh các hoạt động thiết kế sáng tạo, kết nối cơ hội hợp tác giữa các thành phố cùng Mạng lưới.

Các đại biểu tham dự Hội nghị.

Năm 2024, Thành phố đã thành lập Hội đồng chuyên gia tư vấn, xây dựng các không gian hoạt động sáng tạo.., xây dựng tiêu chí và các không gian hoạt động sáng tạo. Thành lập Trung tâm Điều phối các hoạt động sáng tạo Hà Nội, xây dựng mạng lưới Không gian văn hóa sáng tạo Hà Nội kết nối các đơn vị tổ chức cá nhân, chuyên gia, nghệ sĩ, nhóm cộng đồng hoạt động trong lĩnh vực thiết kế sáng tạo; thu hút kết nối các nguồn lực sáng tạo ở địa phương và quốc tế; giới thiệu, chia sẻ, hỗ trợ cộng đồng sáng tạo phát triển và mở rộng, điểm nhấn là tổ chức Lễ hội Thiết kế Sáng tạo Hà Nội.

Giám đốc Sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội Bạch Liên Hương phát biểu khai mạc Hội nghị.

“Có được các kết quả tốt đẹp đó là do trước hết, Thành phố nhận được sự quan tâm, hỗ trợ, tư vấn của rất nhiều chuyên gia giỏi trong lĩnh vực thiết kế sáng tạo. Chúng tôi vô cùng trân trọng những đóng góp, giúp đỡ đó. Và hôm nay, tại Hội nghị này, nhằm thúc đẩy sự trao đổi toàn cầu về tổ chức Lễ hội Thiết kế sáng tạo, Văn phòng UNESCO tại Việt Nam tiếp tục hỗ trợ mời một số chuyên gia đại diện thành phố trong Mạng lưới các thành phố sáng tạo của UNESCO trao đổi nội dung Lễ hội trong Thành phố sáng tạo, cùng xây dựng một khuôn khổ chung hướng tới những chương trình Lễ hội có tác động, mang tính bao trùm và bền vững”, bà Bạch Liên Hương nhấn mạnh.

Giám đốc Sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội cũng kỳ vọng, qua buổi trao đổi này giới thiệu các thực hành tốt của Hà Nội trong việc tổ chức Lễ hội Thiết kế Sáng tạo Hà Nội như một mô hình về Lễ hội đô thị sáng tạo và đổi mới. Cùng với đó là trao đổi giữa các Thành phố Sáng tạo trong lĩnh vực Thiết kế và các lĩnh vực liên quan chia sẻ chiến lược tổ chức lễ hội, các thách thức, cũng như cách thức gắn kết cộng đồng. Khám phá vai trò của các Lễ hội Thiết kế sáng tạo trong việc phát triển đô thị, trao quyền cho thanh niên, thúc đẩy khởi nghiệp văn hóa và hợp tác quốc tế. Cùng xây dựng một khung tổ chức linh hoạt và có khả năng mở rộng, phù hợp với bối cảnh địa phương.

Ông Jonathan Baker, Trưởng Đại diện UNESCO tại Việt Nam phát biểu tại Hội nghị.

Phát biểu tại Hội nghị, ông Jonathan Baker, Trưởng Đại diện UNESCO tại Việt Nam cho biết, việc Hà Nội được công nhận là Thành phố Sáng tạo của UNESCO trong lĩnh vực Thiết kế đã mở ra một chương mới - nơi sáng tạo không còn là yếu tố phụ trợ cho phát triển, mà trở thành động lực then chốt.

Trong những năm qua, Thành phố đã nuôi dưỡng một hệ sinh thái sáng tạo năng động: Những lễ hội làm sống động các không gian công cộng, những mạng lưới kết nối cộng đồng, và những sáng kiến trao quyền cho các nhà thiết kế trẻ để họ hình dung và kiến tạo những tương lai mới cho thành phố của mình. Các lễ hội sáng tạo có thể chỉ diễn ra trong một tuần hay một mùa, nhưng tác động của chúng lan tỏa rất lâu dài. Chúng gắn kết con người, mời gọi cộng đồng tái chiếm và làm sống lại các không gian công cộng. Chúng trao cho những người sáng tạo trẻ một nền tảng để cất lên tiếng nói của mình. Và chúng cho phép các thành phố thể hiện bản sắc của chính mình, cũng như khát vọng trở thành trong tương lai.

“Hội nghị này là một cơ hội để chúng ta cùng học hỏi lẫn nhau từ các thành phố, các mô hình hợp tác hiệu quả giữa khu vực công - tư - cộng đồng, từ những lễ hội đặt thanh niên và cộng đồng vào vị trí trung tâm và từ những kinh nghiệm làm chuyển đổi đời sống đô thị bằng sáng tạo. Một trong những kết quả quan trọng nhất của thời gian làm việc chung của chúng ta sẽ là một Khung Lễ hội chung - không phải là một khuôn mẫu cứng nhắc, mà là một định hướng linh hoạt để các thành phố có thể điều chỉnh phù hợp với bản sắc văn hóa và khát vọng phát triển riêng”, ông Jonathan Baker chia sẻ.

Kinh nghiệm từ các Thành phố sáng tạo trên thế giới

Đại diện các Thành phố sáng tạo nhận quà lưu niệm.

Đại diện Thành phố sáng tạo Chiang Mai (Thái Lan), bà Suwannee Senee cho biết, Chiang Mai được UNESCO công nhận là Thành phố sáng tạo về Thủ công và Nghệ thuật dân gian từ năm 2017. Thành phố này nổi bật với 9 ngành thủ công truyền thống như chế tác bạc, sơn mài, dệt may, điêu khắc gỗ và nhiều loại hình mỹ nghệ khác. Hiện nay, Chiang Mai có hơn 200 không gian sáng tạo hỗ trợ nghệ sĩ, nhà thiết kế và nghệ nhân. Ngành công nghiệp sáng tạo tại đây tạo việc làm cho hơn 60.000 lao động và đóng góp 12-14% GDP toàn tỉnh.

Bà Suwannee cũng giới thiệu mô hình hợp tác giữa chính quyền, doanh nghiệp tư nhân và cộng đồng - một mô hình thành công trong phát triển ngành sáng tạo tại Chiang Mai. Về vai trò của khu vực công, chính quyền địa phương và cấp tỉnh đảm nhiệm việc định hướng chính sách, xây dựng quy hoạch khu sáng tạo, bao gồm cả khu phố cổ rộng 2,56 km2.

Cụ thể, chính quyền cung cấp ngân sách, phát triển hạ tầng và kết nối mạng lưới trong nước cũng như quốc tế. Tổ chức Hành chính tỉnh Chiang Mai tài trợ các chương trình thủ công mỹ nghệ, trong khi chính quyền thành phố xây dựng phố đi bộ, chợ thủ công và không gian sáng tạo. Các sở ngành như Văn hóa, Công nghiệp và Du lịch hỗ trợ chương trình "Mỗi xã một sản phẩm" (OTOP) và các hoạt động văn hóa Lanna. Còn tổ chức TCDC Chiang Mai vận hành các không gian sáng tạo, khu chế tác, tổ chức triển lãm và các chương trình hợp tác thiết kế.

Quang cảnh Hội nghị.

Về vai trò của khu vực tư, các nhà thiết kế và doanh nghiệp tư nhân đóng vai trò quan trọng trong việc đưa sản phẩm thủ công địa phương ra thị trường quốc tế. Các khu thủ công chiến lược như Wua Lai, Sankampaeng và Mae Rim thu hút nguồn vốn đầu tư tư nhân lớn. Sự kết hợp giữa ngành thủ công và du lịch mang lại doanh thu hơn 30.000 triệu baht Thái mỗi năm (tương đương khoảng 926 triệu USD). Nhiều khách sạn, quán cà phê và homestay ứng dụng nghệ thuật dân gian vào thiết kế, tạo cầu nối tiêu thụ cho sản phẩm thủ công. Các công ty tư nhân còn hợp tác với nghệ nhân địa phương để đồng sáng tạo những sản phẩm mới. Trong khi đó, cộng đồng nghệ nhân và các bậc thầy thủ công là "cái nôi tri thức", đảm nhiệm việc đào tạo thế hệ trẻ và là động lực phát triển chính. Kết quả khảo sát trên 570 bên liên quan tại Chiang Mai cho thấy sự ủng hộ mạnh mẽ đối với mô hình quản lý văn hóa dựa trên hợp tác này.

ComoNe - một không gian sáng tạo độc đáo với thiết kế mái nhà như vươn lên từ mặt đất tại Nhật Bản.

Chia sẻ tại Hội nghị, bà Eriko Esaka, đại diện thành phố Nagoya, Nhật Bản cho biết, Nagoya là thành phố có hơn 2,3 triệu dân, nằm ở vị trí trung tâm chiến lược của Nhật Bản. Đây là một trong những đầu mối giao thông quan trọng, đồng thời là trung tâm lịch sử và thủ phủ công nghiệp hàng đầu của đất nước. Tọa lạc giữa biển, núi, sông và đồng bằng, diện mạo đô thị Nagoya được thiết kế bởi Tướng quân Tokugawa Ieyasu, gắn liền với Lâu đài Nagoya mang tính biểu tượng. Năm 1989, Nagoya tuyên bố trở thành "Thành phố Thiết kế". Lời tuyên bố đầy cảm hứng của Hội đồng Thành phố đã chạm đến trái tim và in sâu vào tâm trí người dân. Kể từ đó, tuyên bố này trở thành kim chỉ nam cho chính quyền thành phố, dựa trên 3 trụ cột: Kiến thiết cộng đồng, sản xuất sản phẩm và bồi dưỡng nhân tài. Theo triết lý của Nagoya, thiết kế là hiện thân của chủ nghĩa nhân văn - một triết lý hướng tới hòa bình bền vững thông qua việc xây dựng lối sống mới, nuôi dưỡng trí tuệ con người và kế thừa những công nghệ, kỹ thuật phát triển từ ngàn xưa.

Bà Eriko Esaka cũng giới thiệu về Hội nghị Thiết kế Thế giới (WDA) - sự kiện do Tổ chức Thiết kế Thế giới (WDO) tổ chức hai năm một lần từ năm 1959. Hội nghị quy tụ các chuyên gia thiết kế từ nhiều lĩnh vực để thảo luận những vấn đề quan trọng ảnh hưởng đến ngành thiết kế và thế giới, xoay quanh một chủ đề chính. Hội nghị bao gồm 3 sự kiện chính: Diễn đàn Nghiên cứu & Giáo dục, Hội nghị thiết kế quốc tế và Đại hội WDO dành cho thành viên. Hội nghị Thiết kế Thế giới năm 2023 được tổ chức tại Tokyo, kỷ niệm lần thứ 33 tổ chức sự kiện và là lần thứ 3 quay trở lại Nhật Bản, sau các kỳ tổ chức tại Kyoto năm 1973 và Nagoya năm 1989.

Đặc biệt, bà Eriko Esaka giới thiệu ComoNe - một không gian sáng tạo độc đáo với thiết kế mái nhà như vươn lên từ mặt đất, mỗi khu vực được đặt tên theo các loại đất khác nhau. Giống như một thế giới trong lòng đất, ComoNe là nơi hội tụ nhiều con người và lĩnh vực đa dạng, kết hợp để tạo nên một mảnh đất sáng tạo phong phú.