Tạo sức sống mới cho làng nghề

(LĐTĐ) Hà Nội là một trong những địa phương có nhiều làng nghề nhất cả nước. Do biến đổi của thời gian, nhiều sản phẩm làng nghề nay không còn phù hợp, hoặc bị cạnh tranh nên đã mai một. Làm sao để những giá trị văn hóa, tinh hoa của làng nghề được gìn giữ, đời sống kinh tế xã hội của làng nghề phát triển, bên cạnh những đòi hỏi vào sự tâm huyết của người yêu nghề truyền thống còn cần sự thích ứng, tìm lối ra mới cho các sản phẩm.
Người giữ hồn cho nghề mây tre đan Tìm đầu ra cho sản phẩm OCOP và làng nghề

Đối mặt nhiều thách thức

Nhắc đến những làng nghề nổi tiếng ở Hà Nội hẳn không ít người sẽ định danh ra ngay địa chỉ tập trung thường thấy là các huyện Phú Xuyên, Thường Tín, Hoài Đức, Ứng Hòa… Mỗi địa chỉ này lại có hàng chục làng nghề được công nhận. Lấy ví dụ từ huyện Ứng Hòa. Trong huyện Ứng Hòa có nhiều làng nghề nổi danh, đóng góp tích cực vào sự phát triển kinh tế xã hội của địa phương như: Làng nghề Khảm trai Cao Xá (Trung Tú), làng nghề sản xuất nhạc cụ dân tộc Đào Xá (Đông Lỗ)…

Phải khẳng định, sự phát triển của các làng nghề đóng vai trò hết sức tích cực. Từ làng nghề có thể kéo theo dịch vụ cung cấp nguyên vật liệu, chuyên chở, kinh doanh hàng hóa, phục vụ ăn uống... Nói cách khác, có thể thông qua trực tiếp hay gián tiếp làng nghề đã và đang tạo ra việc làm cho người lao động trong quá trình đô thị hóa.

Tạo sức sống mới cho làng nghề
Nghề dệt Vạn Phúc (Hà Đông) đi tìm đâu ra cho sản phẩm truyền thống.

Tuy nhiên, hiện nhiều làng nghề vẫn còn khó khăn, tồn tại nhiều vấn đề như ô nhiễm môi trường, mặt bằng sản xuất chật hẹp, thiết bị công nghệ của nhiều làng nghề còn lạc hậu, chủ yếu là thủ công nên năng suất thấp. Đặc biệt, việc vay vốn để làng nghề phát triển còn gặp nhiều khó khăn bởi đa phần những hộ sống bằng nghề chưa có phương án tổ chức sản xuất có hiệu quả để được xét vay vốn ưu đãi…

Chưa hết, sản phẩm làng nghề cũng là câu chuyện đáng lưu tâm. Hiện sản phẩm làng nghề sản xuất ra đều đã ít nhiều có sự thay đổi theo xu hướng tiêu dùng của thị trường; những sản phẩm thủ công mất dần theo thời gian; một số sản phẩm độc đáo, đặc sắc vẫn duy trì được nhưng chỉ tập trung ở một số gia đình nghệ nhân... Điều này có mặt tích cực song cũng có hạn chế.

Dễ nhận thấy là sản phẩm truyền thống không được sử dụng nhiều trong đời sống thường nhật nên làng nghề dần mai một, rất hiếm người giữ nghề, nét tinh túy mang đậm chất thủ công của nghề cũng dần phai nhạt và có nguy cơ mất đi mãi mãi. Chẳng khó để thấy những làng nghề như đúc đồng Ngũ Xã (quận Ba Đình), làng đậu bạc Định Công (quận Hoàng Mai)… người làm nghề vẫn hoạt động nhưng thực tế thay vì sản xuất thủ công, họ chuyển sang công nghệ máy móc.

Thứ nữa, dịch Covid-19 xảy ra khiến các làng nghề ở Hà Nội, nhất là các làng nghề sản xuất đồ thủ công mỹ nghệ đối mặt với rất nhiều khó khăn. Nghệ nhân Đỗ Văn Liên - một trong số ít những người còn giữ nghề làm chuồn chuồn tre ở xã Thạch Xá (huyện Thạch Thất) cho biết: Trước đây, Thạch Xá nổi tiếng với nghề làm chuồn chuồn tre để kiếm thêm thu nhập, thương hiệu này cũng được nổi danh khắp xa gần. Tuy nhiên vài năm trở lại đây, tốc độ đô thị hóa, người dân đặc biệt là lớp người trẻ tuổi dần bỏ nghề thủ công truyền thống này chuyển sang các nghề kinh doanh khác mang lại lợi nhuận tốt hơn. Chưa kể, những tháng gần đây dịch Covid-19 ập đến, các điểm du lịch phải tạm ngừng đón khách để phòng dịch khiến đầu ra của chuồn chuồn tre gần như bị cắt hẳn.

Khó khăn dồn dập, chính vì thế hiện Thạch Xá chỉ còn chưa đến 5 hộ còn gắn bó với nghề làm chuồn chuồn tre. Theo tìm hiểu từ các nghệ nhân ở đây, nghề này mang lại thu nhập không cao. Mỗi chú chuồn chuồn bình thường được bán ra, người nghệ nhân cũng chỉ lãi vài nghìn đồng. Trong khi việc làm thủ công lại tốn nhiều công sức, lấy công làm lãi, nếu không kiên trì, ắt hẳn khó có thể duy trì được. Ngay như cơ sở nghệ nhân Đỗ Văn Liên, có thời điểm gia đình ông có hơn 10 thợ, bận rộn luôn tay chân thì mới có thể đáp ứng hết nhu cầu của khách, thì nay cố gắng lắm ông cũng chỉ duy trì việc làm cho được 1 -2 thợ.

Không chỉ có nghề làm chuồn chuồn tre lâm cảnh lao đao, qua khảo sát của phóng viên, các làng nghề nổi tiếng của Hà Nội như: Mây tre đan Phú Vinh (huyện Chương Mỹ), sơn mài Hạ Thái, thêu Quất Động (huyện Thường Tín), khảm trai Chuôn Ngọ (huyện Phú Xuyên)... đều là những là nghề đang chịu ảnh hưởng trực tiếp và điêu đứng vì dịch bệnh.

Bắt nhịp thị trường

Dịch bệnh xảy ra khiến nhiều làng nghề gặp khó khăn điều này là không thể phủ nhận song ở khía cạnh tích cực thì nó cũng góp phần tạo động lực đổi mới hoạt động, nó như một cuộc “chọn lọc tự nhiên”, thúc đẩy người làm nghề chuyển hướng. Nói cụ thể hơn, dịch Covid-19 bùng phát, việc phòng, chống dịch trong thời điểm hiện nay là yêu cầu bắt buộc của toàn xã hội. Bởi vậy, các làng nghề buộc phải tìm hướng đi phù hợp để bù đắp những thiệt hại do dịch bệnh gây ra.

Hoạt động online, giới thiệu mẫu, nhận đặt hàng qua mạng rồi trả hàng là cách làm thường thấy ở các làng nghề trong mùa dịch. Qua hình thức này có thể thấy việc tận dụng các chợ online, sàn thương mại điện tử dần phổ biến hơn. Ngoài việc nâng cao nhận thức về vai trò thương mại điện tử, nhiều doanh nghiệp, hộ gia đình còn tích cực đổi mới mẫu mã, chất lượng sản phẩm để tăng tính cạnh tranh.

Nghệ nhân Đỗ Văn Liên cho biết, bên cạnh tranh thủ thời gian ít việc ông cũng tập trung nghiên cứu các mẫu mã mới cho sản phẩm của mình. Ông và các con còn đẩy mạnh bán hàng qua mạng online. Trò chuyện mới thấy, ông Liên có bước chuyển dịch khá mới mẻ khi bắt nhịp thị trường. Đặc biệt là việc ông định hướng và nhìn nhận rõ phát triển thương mại điện tử là cần thiết để ứng phó dịch bệnh cũng như phát triển nghề về lâu dài.

Cùng chung tình cảnh bị ảnh hưởng do dịch bệnh, các hộ sản xuất tại làng nghề dệt lụa Vạn Phúc (quận Hà Đông) cũng sản xuất cầm chừng. Tranh thủ thời gian này, nhiều người làm nghề trong làng cũng tìm kiếm, sáng tạo thêm mẫu mã mới, tăng độ bền đẹp cho sản phẩm. Ông Phạm Khắc Hà, Chủ tịch Hội làng nghề dệt lụa Vạn Phúc cho biết, trong tình hình thị trường tiêu thụ bị ảnh hưởng bởi dịch Covid-19, nhiều doanh nghiệp và cơ sở sản xuất đã đưa sản phẩm của mình lên trang thương mại điện tử bước đầu thu được kết quả. Ông Phạm Khắc Hà cũng bày tỏ tin tưởng dịch bệnh sớm được khống chế để làng nghề quay trở lại hoạt động.

Trước những khó khăn do dịch bệnh mang lại, các làng nghề, cơ sở sản xuất làng nghề và ngay chính những nghệ nhân cũng đang đối mặt nhiều thách thức. Hơn lúc nào hết, phải tạo được sức sống của làng nghề là nhiệm vụ hết sức cần thiết và cấp bạch. Sức sống ở đây là sự nhộn nhịp sản xuất song hành với kinh doanh buôn bán. Khi làng nghề có sức sống thì mới tạo ra kinh tế. Và để làm được điều này, vai trò hỗ trợ của Nhà nước là không thể thiếu. Các chính sách hỗ trợ về vốn, đầu tư về học nghề, tìm hướng ra cho các sản phẩm giai đoạn sau dịch… sẽ giúp làng nghề có thêm sức sống. /.

Tiếp nối thành công của Chương trình số 02-CTr/TU về “Phát triển nông nghiệp, xây dựng nông thôn mới, nâng cao đời sống nông dân giai đoạn 2016-2020”, Thành ủy Hà Nội đã ban hành Chương trình số 04-CTr/TU về “Đẩy mạnh thực hiện hiệu quả Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới gắn với cơ cấu lại ngành Nông nghiệp và phát triển kinh tế nông thôn, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của nông dân giai đoạn 2021-2025”. Chương trình này với nhiều nét mới, trong đó Thành phố sẽ đẩy mạnh triển khai Chương trình mỗi xã một sản phẩm (OCOP) gắn với phát triển các làng nghề, nghề truyền thống, nâng cao chất lượng các ngành dịch vụ hỗ trợ công nghiệp và nông nghiệp, trong đó ưu tiên những loại hình dịch vụ mới mang lại hiệu quả cao. Đáng chú ý, Chương trình số 04-CTr/TU còn đặt ra mục tiêu khuyến khích phát triển các mô hình xử lý nước thải, chất thải làng nghề, rác thải sinh hoạt tại nguồn, ứng dụng công nghệ tái sử dụng chất thải nông nghiệp, làng nghề phục vụ nền kinh tế tuần hoàn.

Giang Nam

Có thể bạn quan tâm

Nên xem

Hà Nội thí điểm mô hình thu gom rác trực tiếp

Hà Nội thí điểm mô hình thu gom rác trực tiếp

(LĐTĐ) Nhằm nâng cao chất lượng thu gom, vận chuyển rác trên địa bàn, từ ngày 18/12, Công ty TNHH MTV Môi trường đô thị Hà Nội (Urenco) đã thí điểm thu gom rác trực tiếp tại phường Hàng Gai, quận Hoàn Kiếm, qua đó thu được nhiều kết quả đáng ghi nhận.
Đặc sắc chương trình nghệ thuật “Tây Hồ toả sáng”

Đặc sắc chương trình nghệ thuật “Tây Hồ toả sáng”

(LĐTĐ) Tối ngày 22/12, tại Không gian Văn hóa sáng tạo quận Tây Hồ, Trung tâm Văn hóa Thông tin và Thể thao quận phối hợp với Ủy ban nhân dân (UBND) phường Yên Phụ tổ chức chương trình nghệ thuật “Tây Hồ tỏa sáng”, với sự tham gia, cổ vũ của đông đảo nhân dân và du khách.
Thanh Trì: Triển khai cho vay ưu đãi gần 700 triệu đồng tháng 12

Thanh Trì: Triển khai cho vay ưu đãi gần 700 triệu đồng tháng 12

(LĐTĐ) Vừa qua, Liên đoàn Lao động huyện Thanh Trì phối hợp với Quỹ trợ vốn công nhân, viên chức nghèo Thủ đô (Quỹ trợ vốn) triển khai chương trình cho vay ưu đãi, giải ngân vốn vay tháng 12/2024 cho 17 đoàn viên công đoàn.
Lần đầu tiên ngành Thuế thu đạt 1,7 triệu tỷ đồng

Lần đầu tiên ngành Thuế thu đạt 1,7 triệu tỷ đồng

(LĐTĐ) Vượt qua nhiều khó khăn, thách thức, cơ quan thuế triển khai đồng bộ, hiệu quả các giải pháp quản lý thu, công tác thuế năm 2024 đưa toàn ngành về đích với tổng số thu ước đạt 1.732.000 tỷ đồng.
Luật Thủ đô 2024: Cơ hội để Hà Nội phát triển thương mại văn hóa

Luật Thủ đô 2024: Cơ hội để Hà Nội phát triển thương mại văn hóa

(LĐTĐ) Việc sửa đổi Luật Thủ đô đã mang lại những điều chỉnh quan trọng, đặc biệt là trong lĩnh vực phát triển văn hóa, nhằm bảo đảm Hà Nội tiếp tục phát huy vai trò trung tâm văn hóa của cả nước.
Triển lãm “Thiên Quang”: Tôn vinh nghề thủ công truyền thống

Triển lãm “Thiên Quang”: Tôn vinh nghề thủ công truyền thống

(LĐTĐ) Triển lãm “Thiên Quang” khai thác câu chuyện về ánh sáng thiêng liêng của Trời và Đất soi chiếu Thăng Long - nơi hội tụ văn hóa, lịch sử và tinh hoa nghề thủ công truyền thống.
Ăn thử xúc xích Cocktail của TH true FOOD: Tên nghe “wow”, còn hương vị thì sao?

Ăn thử xúc xích Cocktail của TH true FOOD: Tên nghe “wow”, còn hương vị thì sao?

(LĐTĐ) Là người có thói quen trung thành với các sản phẩm đã mua cả trăm lần, tôi vẫn quyết định phá lệ một lần, ăn thử xúc xích Cocktail của TH true FOOD, để xem hương vị có gây bất ngờ như cái tên hay không.

Tin khác

Hoài niệm về Hà Nội xưa qua không gian nghệ thuật ga Long Biên

Hoài niệm về Hà Nội xưa qua không gian nghệ thuật ga Long Biên

(LĐTĐ) Sau khi hoàn thành Dự án nghệ thuật công cộng ga Long Biên, cảnh quan khu vực đã hoàn toàn đổi khác với cụm tác phẩm nghệ thuật đa dạng như tranh 3D, sắp đặt điêu khắc và ánh sáng. Từ đây, ga Long Biên đã được làm mới, tạo sức hút hấp dẫn đối với người dân và du khách khi đến tham quan Thủ đô.
Độc đáo di sản cổ tự  2.000 năm tuổi

Độc đáo di sản cổ tự 2.000 năm tuổi

(LĐTĐ) Chùa Yên Phú có tên chữ là Thanh Vân tự, sau đổi thành Khánh Hưng tự - là một trong những ngôi chùa cổ nhất Việt Nam. Chùa cách trung tâm Hà Nội 18km về phía Nam, với bề dày lịch sử 2.000 năm và những câu chuyện ly kỳ xung quanh cuộc khởi nghĩa Hai Bà Trưng.
Phở - Tinh hoa ẩm thực Hà thành trong kỷ nguyên số

Phở - Tinh hoa ẩm thực Hà thành trong kỷ nguyên số

(LĐTĐ) Với hơn một thế kỷ phát triển, phở Hà Nội đã chính thức được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia năm 2024. Đây không chỉ là niềm tự hào của người Hà Nội, mà còn là thành quả từ công sức của nhiều thế hệ nghệ nhân. Hiện phở truyền thống không chỉ được bảo tồn, mà còn phát triển, lan tỏa mạnh mẽ trong kỷ nguyên công nghệ số, và là sản phẩm sáng tạo của Hà Nội trong ngành công nghiệp văn hóa.
“Đêm Trúc Bạch” - Trải nghiệm Hà Nội qua lăng kính thời bao cấp

“Đêm Trúc Bạch” - Trải nghiệm Hà Nội qua lăng kính thời bao cấp

(LĐTĐ) Hưởng ứng các chương trình xúc tiến, quảng bá du lịch, nhằm thúc đẩy và phát triển đa dạng, đặc sắc các sản phẩm du lịch đêm trên địa bàn thành phố Hà Nội, Sở Du lịch Hà Nội và Ủy ban nhân dân quận Ba Đình phối hợp tổ chức chương trình xúc tiến, quảng bá du lịch đêm với chủ đề “Đêm Trúc Bạch”.
Báo Lao động Thủ đô giành giải Ba cuộc thi viết về Bảo vệ môi trường Hà Nội năm 2024

Báo Lao động Thủ đô giành giải Ba cuộc thi viết về Bảo vệ môi trường Hà Nội năm 2024

(LĐTĐ) Ngày 28/11, Báo Kinh tế & Đô thị tổ chức Lễ Tổng kết và Trao giải Chương trình truyền thông về Bảo vệ môi trường trên địa bàn thành phố Hà Nội năm 2024. Đáng chú ý, vượt qua hàng nghìn tác phẩm, loạt bài viết "Phát triển kinh tế làng nghề - làm sao để “được nhiều hơn mất”?" của Báo Lao động Thủ đô đã giành giải Ba cuộc thi viết Bảo vệ môi trường trên địa bàn thành phố Hà Nội.
Sông Đáy thuở xưa

Sông Đáy thuở xưa

(LĐTĐ) Mỗi lần nghe những giai điệu da diết chứa chan tình quê của người nhạc sĩ tài hoa Hoàng Hiệp, trong tôi lại trào dâng niềm thương nhớ dòng sông tuổi thơ quê mình: “Trong tim ai cũng có một dòng sông riêng mình/ Tim tôi luôn gắn bó với dòng sông tuổi thơ/ Con sông tôi tắm mát, con sông tôi đã hát/ Con sông cho tôi đậm một tình yêu nước non quê nhà”… Có lẽ đúng là vậy, không chỉ riêng tôi mà trong trái tim mỗi người, ai cũng có một dòng sông để thương, để nhớ.
Huyện Thường Tín: Khai thác giá trị văn hóa để phát triển du lịch

Huyện Thường Tín: Khai thác giá trị văn hóa để phát triển du lịch

(LĐTĐ) Những năm gần đây, huyện Thường Tín (Hà Nội) chú trọng việc định hình thương hiệu và phát triển các sản phẩm du lịch đặc thù nhằm khai thác tối đa lợi thế về văn hóa và tự nhiên.
Tổ chức thành công Đại hội Hội Khuyến học quận Bắc Từ Liêm nhiệm kỳ 2024 - 2029

Tổ chức thành công Đại hội Hội Khuyến học quận Bắc Từ Liêm nhiệm kỳ 2024 - 2029

(LĐTĐ) Ngày 22/11, Hội Khuyến học quận Bắc Từ Liêm tổ chức Đại hội đại biểu lần thứ III, nhiệm kỳ 2024 -2029 để tổng kết đánh giá công tác khuyến học khuyến tài, xây dựng xã hội học tập nhiệm kỳ 2019 -2024 và đề ra phương hướng, nhiệm vụ công tác Hội nhiệm kỳ 2024 - 2029.
Lan tỏa những hành động nhân ái từ cộng đồng

Lan tỏa những hành động nhân ái từ cộng đồng

(LĐTĐ) Thời gian qua, mô hình “Cụm dân cư nhân ái” và “Gian hàng nhân đạo” trên toàn địa bàn huyện Ứng Hòa (thành phố Hà Nội) đã phát huy được hiệu quả, góp phần giúp các hộ gia đình có hoàn cảnh khó khăn vươn lên trong cuộc sống.
Cầu nối giữa các doanh nghiệp khởi nghiệp với các nhà đầu tư

Cầu nối giữa các doanh nghiệp khởi nghiệp với các nhà đầu tư

(LĐTĐ) Tại Bảo tàng Hà Nội, ngày 17/11, Thành đoàn Hà Nội tổ chức “Ngày hội quảng bá sản phẩm và kết nối đầu tư", bán kết “Cuộc thi thử thách khởi nghiệp Việt toàn cầu lần thứ VII”.
Xem thêm
Phiên bản di động