Tăng lương tối thiểu vùng năm 2026: Cần thiết để đảm bảo mức sống người lao động

Nhiều lao động còn khó khăn dù lương tối thiểu đã tăng

Sáng ngày 26/6, Hội đồng Tiền lương quốc gia đã tiến hành phiên họp đầu tiên nhằm thảo luận về phương án điều chỉnh mức lương tối thiểu vùng cho năm 2026. Đây là một vấn đề trọng tâm, thu hút sự quan tâm của đông đảo người lao động và doanh nghiệp trong bối cảnh nền kinh tế Việt Nam đang có những bước chuyển quan trọng.

Sáng 26/6, Hội đồng Tiền lương quốc gia đã tiến hành phiên họp đầu tiên nhằm thảo luận về phương án điều chỉnh mức lương tối thiểu vùng cho năm 2026. Ảnh: Hoa Lê

Theo báo cáo tổng hợp từ Tổng LĐLĐ Việt Nam, tình hình thực hiện Nghị định số 74/2024/NĐ-CP cho thấy, hầu hết các doanh nghiệp đã nghiêm túc thực hiện việc điều chỉnh tiền lương theo mức tăng bình quân 6%. Kết quả khảo sát của Tổng LĐLĐ Việt Nam từ tháng 3 - 4/2025 tại 10 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương cũng chỉ ra rằng, có tới 93,25% người lao động trong các doanh nghiệp tham gia khảo sát đã được điều chỉnh tiền lương tối thiểu theo quy định.

Tuy nhiên, bức tranh về đời sống thực tế của người lao động vẫn còn nhiều gam màu trầm. Một số doanh nghiệp chỉ thực hiện điều chỉnh lương cho một bộ phận người lao động có mức lương thấp, đôi khi chỉ đủ để đóng bảo hiểm xã hội mà không thực sự cải thiện tiền lương thực tế của người lao động.

Khảo sát của Tổng LĐLĐ Việt Nam, với gần 3.000 phiếu trả lời từ người lao động tại 10 tỉnh, thành phố, cho thấy những con số đáng chú ý về mức sống: Chỉ có 54,9% người lao động cho biết tiền lương, thu nhập của họ vừa đủ chi tiêu cơ bản của gia đình; 26,3% phải tằn tiện, chi tiêu kham khổ và 7,9% thậm chí không đủ sống, buộc phải làm thêm các công việc khác để có thêm thu nhập trang trải cuộc sống.

Tình trạng này đã dẫn đến việc người lao động phải "thắt lưng buộc bụng", tiết kiệm từng đồng để đảm bảo sự tồn tại. Không ít trường hợp, họ phải tìm đến các khoản vay mượn để trang trải cho những nhu cầu phát sinh đột xuất. Cụ thể, khảo sát cho thấy có 12,5% người lao động thường xuyên (hằng tháng) phải vay mượn tiền để ổn định cuộc sống, và 29,9% người lao động thỉnh thoảng (3 - 4 tháng/lần) phải vay mượn tiền.

Về vấn đề dinh dưỡng, một yếu tố quan trọng ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe và năng suất lao động, kết quả khảo sát cũng cho thấy những hạn chế rõ rệt. Chỉ có 55,5% người lao động có đủ điều kiện ăn thịt, cá trong tất cả các bữa ăn chính (không kể bữa ăn ca tại doanh nghiệp). Điều này có nghĩa là một bộ phận không nhỏ người lao động chưa có mức dinh dưỡng ổn định và đầy đủ, từ đó ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe thể chất, giảm hiệu quả và năng suất lao động, đồng thời làm giảm chất lượng cuộc sống của bản thân và gia đình họ.

Thực trạng này cho thấy, dù đã có những nỗ lực điều chỉnh lương, nhưng mức sống cơ bản của một bộ phận không nhỏ người lao động vẫn chưa được đảm bảo một cách toàn diện...

Đề xuất tăng lương tối thiểu mức 9,2%

Từ thực trạng trên, Tổng LĐLĐ Việt Nam nhận định rằng việc tiếp tục điều chỉnh sớm tiền lương tối thiểu vùng là quan trọng, cấp bách và hết sức cần thiết đối với người lao động và gia đình họ. Căn cứ vào Nghị quyết số 27-NQ/TW ngày 21/5/2018 của Ban Chấp hành Trung ương về cải cách chính sách tiền lương và Điều 91 Bộ luật Lao động 2019, mức lương tối thiểu phải đảm bảo mức sống tối thiểu của người lao động và gia đình họ, phù hợp với điều kiện phát triển kinh tế - xã hội. Việc điều chỉnh lương tối thiểu cần bám sát các yếu tố như mức sống tối thiểu, tương quan với lương thị trường, chỉ số giá tiêu dùng, tốc độ tăng trưởng kinh tế, quan hệ cung - cầu lao động, việc làm và thất nghiệp, năng suất lao động và khả năng chi trả của doanh nghiệp.

Các thành viên tham dự họp Hội đồng Tiền lương quốc gia phiên thứ nhất. Ảnh: Hoa Lê.

Đặc biệt, năm 2024, năng suất lao động đã tăng 5,88% so với năm 2023, vượt chỉ tiêu Quốc hội giao (4,8 - 5,3%). Mục tiêu chiến lược đến năm 2030 là đạt trên 6,5%/năm. Năm 2025 là năm tăng tốc, bứt phá để thực hiện thắng lợi Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 5 năm 2021 - 2025. Năm 2026, đất nước sẽ kỷ niệm 40 năm "Đổi mới" và là năm diễn ra Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XIV của Đảng, đồng thời bắt đầu triển khai Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 5 năm 2026 - 2030. Những chính sách hỗ trợ doanh nghiệp trong năm 2025, như giảm, giãn, hoãn và miễn thuế, phí, lệ phí, cùng với các nghị quyết về phát triển kinh tế tư nhân, được kỳ vọng sẽ tạo động lực mạnh mẽ cho sự phát triển của khu vực này, từ đó tăng khả năng chi trả cho doanh nghiệp.

Tổng LĐLĐ Việt Nam nhấn mạnh rằng, việc xây dựng chính sách tiền lương hợp lý, đảm bảo người lao động có đủ thu nhập để trang trải cuộc sống và có tích lũy là vô cùng cần thiết. Thực tiễn từ nhiều quốc gia và doanh nghiệp trên thế giới đã chứng minh rằng, tăng lương không chỉ mang lại lợi ích cho người lao động mà còn là động lực giúp tăng năng suất lao động, thúc đẩy doanh nghiệp phát triển nhanh, mạnh, và là tiền đề để xây dựng mối quan hệ gắn bó bền chặt giữa người lao động và doanh nghiệp. Điều này không chỉ góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống mà còn tạo tiền đề vững chắc cho sự phát triển bền vững của nền kinh tế đất nước.

Do đó, tại phiên thứ nhất của Hội đồng Tiền lương Quốc gia, Tổng LĐLĐ Việt Nam đề xuất thời điểm điều chỉnh mức lương tối thiểu, cụ thể như sau:

Về mức điều chỉnh lương tối thiểu theo tháng: Tổng LĐLĐ Việt Nam đề xuất 2 phương án:

Về điều chỉnh lương tối thiểu giờ: Tổng LĐLĐ Việt Nam đề nghị xác định mức lương tối thiểu giờ dựa trên quy đổi lương tối thiểu tháng và có hệ số điều chỉnh.