Nhân rộng mô hình hay, cách làm tốt trong thương lượng, ký kết Thỏa ước lao động tập thể

Nhận diện những thách thức trong giai đoạn mới

Theo báo cáo của LĐLĐ thành phố Hà Nội, đơn vị đang quản lý, chỉ đạo trực tiếp hoạt động 45 Công đoàn cấp trên trực tiếp cơ sở và 24 Công đoàn cơ sở (CĐCS) trực thuộc; với tổng số 9.898 CĐCS và hơn 800.000 đoàn viên. Trong đó, CĐCS khu vực doanh nghiệp là 6.457 CĐCS với 515.757 đoàn viên. Đây là lực lượng đông đảo, năng lực, trình độ ngày càng phát triển, yêu cầu, đòi hỏi công tác đại diện, bảo vệ ngày càng cao.

Đoàn Chủ tịch điều hành Hội thảo. Ảnh: B.Duy.

Thông tin tại Hội thảo, Phó Chủ tịch LĐLĐ thành phố Hà Nội Nguyễn Huy Khánh cho biết: Thời gian qua, với sự vào cuộc quyết liệt của các cấp Công đoàn Thủ đô, công tác đối thoại, thương lượng tập thể của tổ chức Công đoàn nhiệm kỳ 2018 - 2023 đã đạt được nhiều kết quả nổi bật. Hoạt động thương lượng, ký kết TƯLĐTT nhất là doanh nghiệp ngoài khu vực Nhà nước được chú trọng, có nhiều đổi mới với 81,75% doanh nghiệp có CĐCS ký kết được TƯLĐTT, chất lượng A, B chiếm 47,15%, cao hơn bình quân của cả nước. Riêng năm 2024, năm đầu tiên triển khai Nghị quyết Đại hội XIII Công đoàn Việt Nam, và Nghị quyết Đại hội XVII Công đoàn thành phố Hà Nội, các cấp Công đoàn Thủ đô đã ký mới, ký sửa đổi bổ sung, ký lại 1.725 bản TƯLĐTT (đạt 287,5%), trong đó ký mới 715 bản, đạt 119% chỉ tiêu Tổng LĐLĐ Việt Nam giao (600 bản).

Bên cạnh những kết quả đã đạt được, công tác đối thoại, thương lượng tập thể, ký kết TƯLĐTT vẫn còn tồn tại, hạn chế như: Đối thoại, thương lượng tập thể còn hình thức, chất lượng chưa cao, chưa tập trung vào các vấn đề cốt lõi như thang lương, bảng lương, tiền lương, thời giờ làm việc, thời giờ nghỉ ngơi, các phúc lợi; thương lượng tập thể có nhiều doanh nghiệp tham gia, cấp ngành chưa được quan tâm đúng mức; một số CĐCS chưa thực hiện đầy đủ các bước lấy ý kiến người lao động trước và trong quá trình xây dựng Thỏa ước; một số TƯLĐTT hết hạn nhưng không được gia hạn hoặc ký kết lại theo quy định; việc kiểm tra, giám sát thực hiện TƯLĐTT tại các doanh nghiệp đã được Công đoàn quan tâm thực hiện, nhưng kết quả đạt được chưa cao.

Chủ tịch LĐLĐ quận Cầu Giấy Nguyễn Thị Thu Hà chia sẻ kinh nghiệm tại Hội thảo. Ảnh: B.Duy.

Nguyên nhân của những tồn tại, hạn chế trên, theo Phó Chủ tịch Nguyễn Huy Khánh chủ yếu là do quy định của pháp luật về thương lượng tập thể, TƯLĐTT còn một số bất cập, đặc biệt là quy định về vai trò của Công đoàn cấp trên trực tiếp cơ sở; chế tài xử phạt còn thiếu và chưa đủ mạnh; người sử dụng lao động ở một số doanh nghiệp còn né tránh việc ký kết TƯLĐTT; một số Công đoàn cấp trên cơ sở chưa chủ động trong việc hỗ trợ, hướng dẫn CĐCS thương lượng, ký kết TƯLĐTT; tư duy, nhận thức của một bộ phận lãnh đạo, cán bộ còn chậm chuyển biến, thiếu quan tâm, không đầu tư nguồn lực, “coi nhẹ” công tác đối thoại, thương lượng tập thể; đội ngũ cán bộ Công đoàn các cấp thiếu kiến thức, kỹ năng đối thoại, thương lượng tập thể…

Theo đó, để triển khai các nhiệm vụ, giải pháp mang tính đồng bộ, khoa học, đột phá, đảm bảo đạt được mục tiêu Nghị quyết Đại hội XVII Công đoàn thành phố Hà Nội đã đề ra, LĐLĐ thành phố tổ chức Hội thảo “Giải pháp nâng cao chất lượng đối thoại, thương lượng, ký kết TƯLĐTT trong tình hình mới”.với mong muốn lắng nghe, thu nhận được các giải pháp, hiến kế, các ý tưởng cũng như đóng góp ý kiến của đông đảo cấp ủy, các sở, ban, ngành Thành phố, các chuyên gia, các cấp Công đoàn, nhất là cán bộ CĐCS… coi đây là nền tảng quan trọng để triển khai khâu đột phát của các cấp Công đoàn Thủ đô trong nhiệm kỳ 2023 - 2028.

Kinh nghiệm, hiệu quả từ thực tiễn

Bàn về các giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động đối thoại, thương lượng, ký kết TƯLĐTT trong doanh nghiệp khu vực ngoài Nhà nước, Chủ tịch LĐLĐ quận Cầu Giấy Nguyễn Thị Thu Hà cho rằng: Trong tình hình hiện nay, muốn giữ chân người lao động thì TƯLĐTT đóng vai trò rất quan trọng trong mối quan hệ giữa người lao động và người sử dụng lao động trong doanh nghiệp, giúp người lao động yên tâm làm việc, gắn bó lâu dài với doanh nghiệp.

Theo Chủ tịch LĐLĐ quận Cầu Giấy, tùy tình hình hoạt động sản xuất, kinh doanh ở từng doanh nghiệp, các chế độ, chính sách áp dụng tại các doanh nghiệp trong cùng lĩnh vực, CĐCS tập trung các nội dung thương lượng, ký kết TƯLĐTT có nhiều điểm có lợi cho người lao động như: Tiền lương, nâng lương; chế độ phụ cấp, trợ cấp: bữa ăn ca, tiền ăn tăng ca; các loại phụ cấp tay nghề, công tác phí, xăng xe, điện thoại; hỗ trợ thêm khi nuôi con nhỏ, thuê nhà trọ; chế độ phúc lợi (quà Tết, quà sinh nhật...); tham quan, nghỉ mát, hỗ trợ người lao động khó khăn đột xuất...

Quang cảnh Hội thảo. Ảnh: B.Duy.

Theo đồng chí Nguyễn Thị Thu Hà, điều quan trọng là cần phát huy mạnh hơn nữa vị trí, vai trò của tổ chức Công đoàn, đặc biệt là CĐCS trong các doanh nghiệp. Để làm được điều đó, thời gian qua, LĐLĐ quận Cầu Giấy đã tổ chức tập huấn công tác đối thoại, thương lượng tập thể, ký kết và thực hiện TƯLĐTT, thành phần mời dự tập huấn có cả người sử dụng lao động (lãnh đạo các doanh nghiệp), chứ không chỉ riêng Chủ tịch Công đoàn để giúp cán bộ Công đoàn thực hiện tốt các nhiệm vụ đại diện cho quyền lợi của người lao động và thúc đẩy quan hệ lao động hài hòa trong doanh nghiệp

Cùng đó, hằng năm, LĐLĐ quận Cầu Giấy thành lập 2 đoàn kiểm tra về Điều lệ Công đoàn và công tác tài chính của các CĐCS. Các đoàn kiểm tra sẽ lồng ghép với công tác kiểm tra, giám sát thực hiện các TƯLĐTT tại các đơn vị; xem xét các quyền lợi của người lao động được bảo vệ và thực hiện đúng cam kết trong các Thỏa ước, đảm bảo quyền lợi như lương, thưởng, bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế và các phúc lợi khác; giám sát việc thực hiện các chính sách bảo vệ quyền lợi người lao động: Đảm bảo người lao động nhận được các quyền lợi hợp pháp từ các Thỏa ước và hợp đồng lao động.

Từ thực tiễn hoạt động tại doanh nghiệp ngoài Nhà nước, chia sẻ kinh nghiệm thương lượng tập thể về tiền lương tại doanh nghiệp có vốn đầu tư Nhật Bản, Chủ tịch Công đoàn Công ty TNHH SWCC SHOWA Nguyễn Minh Sơn cho biết: Khâu chuẩn bị thương lượng là quan trọng nhất. Cụ thể, trước khi đàm phán, thương lượng cần phải xác định các nội dung cần chuẩn bị để đạt được mục tiêu cho cuộc đàm phán, thương lượng được diễn ra suôn sẻ. Có kế hoạch cụ thể về nội dung thương lượng, đàm phán, ký kết và thực hiện TƯLĐTT một cách kỹ lưỡng, bài bản.

Cùng đó, cần khảo sát tâm tư, nguyện vọng, lấy ý kiến, kiến nghị từ người lao động và có chọn lọc những ý kiến, tổng hợp thành nhóm vấn đề và lựa chọn các kiến nghị hợp lý nhất dựa trên tình hình sản xuất kinh doanh của công ty theo từng năm. Thu thập thông tin về tình hình sản xuất, kết quả doanh thu, lợi nhuận đạt được. Tham khảo ý kiến từ các đơn vị khác trong khu công nghiệp, trong khối nhà đầu tư cùng quốc gia và các nhà đầu tư khác để có thêm thông tin và lựa chọn cách đàm phán, thương lượng đúng đắn và hợp lý nhất.

Chủ tịch Công đoàn Công ty TNHH SWCC SHOWA Nguyễn Minh Sơn chia sẻ kinh nghiệm thương lượng tập thể về tiền lương tại doanh nghiệp có vốn đầu tư Nhật Bản. Ảnh: B.Duy.

Một kinh nghiệm quan trọng nữa, theo Chủ tịch Công đoàn Công ty TNHH SWCC SHOWA, trước khi diễn ra thương lượng, Ban Chấp hành Công đoàn cần phân công người gặp gỡ, trao đổi, thảo luận với phiên dịch viên của công ty về nội dung, như cần dịch rõ ràng, làm cho doanh nghiệp dễ hiểu, dễ thuyết phục… qua đó đạt được hiệu quả cao nhất.

Từ kinh nghiệm của Công đoàn cấp trên trực tiếp cơ sở, chia sẻ giải pháp hỗ trợ CĐCS trong quá trình đàm phán, thương lượng và ký kết TƯLĐTT, Chủ tịch LĐLĐ quận Long Biên Nguyễn Trường Giang cho biết: Điều quan trọng là cần tăng cường công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức của cấp ủy, chính quyền, người sử dụng lao động, người lao động về TƯLĐTT. Đi liền với đó tổ chức các lớp tập huấn, nâng cao chất lượng hoạt động của cán bộ Công đoàn, rèn luyện kỹ năng đối thoại, đàm phán, thương lượng, ký kết TƯLĐTT; tổ chức các buổi tọa đàm, hội thảo nâng cao năng lực đối thoại, thương lượng, ký kết TƯLĐTT cho cán bộ Công đoàn.

Chủ tịch LĐLĐ quận Long Biên Nguyễn Trường Giang chia sẻ giải pháp hỗ trợ CĐCS trong quá trình đàm phán, thương lượng và ký kết TƯLĐTT. Ảnh: B.Duy.

Khi tới cơ sở, cần tập trung vào TƯLĐTT đang có để hướng dẫn cơ sở sửa đổi, bổ sung và nâng cao lợi ích cho người lao động, cũng như chất lượng bản TƯLĐTT. Đặc biệt, cần xây dựng quy trình về tổ chức đối thoại, đàm phán, thương lượng và ký kết TƯLĐTT ngắn gọn, dễ hiểu, kèm theo đầy đủ các biểu mẫu để cơ sở bám vào đó triển khai.

Với cách làm trên, đến nay, trên địa bàn quận Long Biên đã có 235/247 doanh nghiệp có TƯLĐTT (đạt 95,14%). Riêng năm 2024, toàn quận đã có 166 bản TƯLĐTT được ký kết, trong đó ký lại 97 bản và ký mới 69 bản. Hầu hết các bản TƯLĐTT đều có lợi hơn, đạt được nhiều điều khoản cao hơn quy định của pháp luật cho người lao động, phù hợp với khả năng điều kiện của doanh nghiệp, tập trung vào những vấn đề, như: Tiền lương, chế độ phúc lợi, ăn ca, thời gian làm việc, nghỉ ngơi, thăm hỏi ốm đau, trợ cấp khó khăn đột xuất, tham quan, nghỉ mát...