“Một thoáng di sản” trong lòng Hà Nội

Theo đại diện Ban Quản lý Di tích Nhà tù Hỏa Lò, trưng bày “Một thoáng di sản” bước đầu giới thiệu tư liệu, hình ảnh về 25 di tích lịch sử văn hóa, di tích cách mạng kháng chiến và địa điểm lưu niệm sự kiện của Hà Nội. Cho thấy nét xưa Hà Nội vẫn hiện hữu trong những di sản, thấp thoáng trên các đường phố nhộn nhịp, giúp ta ngược dòng thời gian, trở về quá khứ.Triển lãm góp phần nhắc nhớ công lao, sự hy sinh anh dũng của các thế hệ cán bộ, chiến sỹ, người dân đã chiến đấu vì nền độc lập tự do của dân tộc và dựng xây Hà Nội - “Thủ đô Anh hùng”, “Thành phố vì hòa bình”.Triển lãm thiết thực kỷ niệm 25 năm ngày Thủ đô Hà Nội được Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa của Liên hợp quốc (UNESCO) trao tặng danh hiệu “Thành phố vì hòa bình” (16/7/1999 - 16/7/2024).

Trưng bày “Một thoáng di sản” thu hút du khách tới tham quan.

Thiết kế trưng bày chuyên đề “Một thoáng di sản” có sự kết hợp hài hòa giữa hai gam màu chủ đạo là xanh và vàng. Màu xanh tượng trưng cho hiện tại, hy vọng, sáng tạo; màu vàng biểu trưng cho quá khứ, lịch sử. Không gian trưng bày được thiết kế với các chi tiết uốn lượn mềm mại, tạo hình ảnh con đường di sản. Nổi bật trên đó là những nét vẽ bay bổng, minh họa cho các di sản của Hà Nội như Khu Đấu xảo, Quảng trường Cách mạng Tháng Tám Di tích, Nhà tù Hỏa Lò, chợ Đồng Xuân, cầu Long Biên...

Trong đó, Khu Đấu xảo do chính quyền thực dân Pháp xây dựng năm 1899 - 1902 trên đại lộ Gambetta (nay là phố Trần Hưng Đạo), Hà Nội, là nơi triển lãm và tổ chức hội chợ trưng bày sản phẩm của Việt Nam, Pháp và nhiều nước trên thế giới. Sau đó, địa điểm này được dùng làm Bảo tàng Nông nghiệp, Thương nghiệp và Công nghiệp. Từ năm 1920, bảo tàng mang tên của Toàn quyền Đông Dương - Maurice Long. Ngày 1/5/1938, nhân kỷ niệm ngày Quốc tế Lao động, tại đây diễn ra cuộc mít tinh công khai của 25.000 người đấu tranh đòi quyền tự do, dân chủ.

Năm 1940, khi xâm chiếm Đông Dương, quân đội Nhật dùng tòa nhà chính làm doanh trại. Năm 1945, tòa nhà bị bom Mỹ phá hủy. Sau năm 1954, khu đất trống được sử dụng làm Nhà hát nhân dân; đến năm 1985, Cung Văn hóa Lao động Hữu nghị Việt - Xô được khánh thành. Năm 2005, nơi đây được gắn biển Di tích lịch sử cách mạng kháng chiến. Hiện nay, Cung Văn hóa Lao động Hữu nghị Việt - Xô là nơi tổ chức các hội chợ, chương trình nghệ thuật, các hội nghị lớn trong nước và quốc tế.

Còn Quảng trường Cách mạng Tháng Tám trước đây là Quảng trường Nhà hát Lớn Hà Nội, rộng 2.600m2 - nơi diễn ra hai cuộc mít tinh vào ngày 17/8 và 19/8/1945 của nhân dân. Đặc biệt, cuộc mít tinh ngày 19/8/1945 đã chuyển thành biểu tình thị uy và khởi nghĩa vũ trang, giành chính quyền tại Hà Nội. Sau khi nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ra đời (2/9/1945), nhiều sự kiện quan trọng được tổ chức tại Quảng trường như: khai mạc Tuần lễ vàng, tổ chức ngày Nam Bộ kháng chiến, phát động Cứu đói… Năm 1994, Quảng trường được đặt tên là Cách mạng Tháng Tám. Năm 2011, cùng với Nhà hát Lớn, Quảng trường được xếp hạng Di tích lịch sử và kiến trúc nghệ thuật cấp Quốc gia.

Ngoài ra, trưng bày giới thiệu tới công chúng địa danh Bắc Bộ Phủ trước đây là Phủ Thống sứ Bắc Kỳ do chính quyền thực dân Pháp xây dựng, gồm tòa nhà văn phòng (xây dựng năm 1898) và tòa Phủ Thống sứ (xây dựng năm 1918). Sau khi đảo chính Pháp (9/3/1945), Nhật đổi tên thành Phủ Khâm sai Bắc Kỳ. Ngày 19/8/1945, nhân dân Hà Nội và các đơn vị tự vệ chiến đấu tiến vào chiếm Phủ Khâm sai. Ngày 20/8/1945, tòa nhà được đổi tên thành Bắc Bộ Phủ, là nơi ở và làm việc của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Tháng 12/1946, tại Bắc Bộ Phủ diễn ra trận đánh ác liệt giữa quân Pháp và đơn vị Vệ Quốc đoàn. Trở lại xâm lược, thực dân Pháp đã đổi tên thành Phủ Thủ hiến Bắc Việt. Năm 1954, Quân đội nhân dân Việt Nam tiếp quản Thủ đô, tòa nhà văn phòng được sử dụng làm trụ sở Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội, tòa Phủ Thống sứ trở thành Nhà khách Chính phủ. Năm 2005, công trình được gắn biển Di tích cách mạng kháng chiến.

Bên cạnh đó là Quảng trường Ba Đình thuộc khu vực cửa Tây thành Thăng Long dưới thời Nguyễn. Thời Pháp thuộc, thực dân Pháp cho phá thành, làm vườn hoa Puginier. Đầu tháng 8/1945, vườn hoa được đổi tên là Ba Đình. Cách mạng tháng Tám thành công, ngày 2/9/1945, hàng trăm nghìn người dân Hà Nội và các vùng phụ cận đã về đây dự lễ Độc lập. Thay mặt Chính phủ lâm thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc Tuyên ngôn Độc lập, khai sinh nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. Quảng trường Ba Đình là nơi diễn ra nhiều sự kiện quan trọng, đã trở thành không gian thiêng liêng của đất nước.

Đặc biệt là Nhà và hầm D67 nằm ở phía Bắc nền điện Kính Thiên, Hoàng thành Thăng Long, được xây dựng năm 1967. Đây là nơi làm việc của các đồng chí trong Bộ Chính trị, Quân ủy Trung ương, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng, Tổng Tham mưu trưởng Quân đội nhân dân Việt Nam trong những năm kháng chiến chống Mỹ. Sau đó, nhà D67 được Bộ Quốc phòng và Bộ Tổng tham mưu Quân đội nhân dân Việt Nam quản lý. Tại đây, nhiều chủ trương, chính sách, chiến lược đúng đắn, sáng tạo đã ra đời như: Quyết định mở chiến dịch Đường 9 - Nam Lào; các cuộc họp quan trọng trong kế hoạch giải phóng miền Nam thống nhất đất nước (1974 - 1975) và chiến lược xây dựng, bảo vệ Tổ quốc. Nhà và hầm D67 nằm trong Di tích lịch sử và khảo cổ khu trung tâm Hoàng thành Thăng Long, được xếp hạng Di tích Quốc gia đặc biệt năm 2009…