Một nhiệm kỳ đột phá về kết cấu hạ tầng

Bức tranh tươi sáng

Trong 5 năm qua, thành phố Hà Nội đã đặc biệt chú trọng đầu tư phát triển hạ tầng giao thông, coi đây là lĩnh vực “đi trước mở đường”, giữ vai trò then chốt trong quá trình xây dựng Thủ đô văn minh, hiện đại.

Với quyết tâm cao của cả hệ thống chính trị, Hà Nội đã cơ bản hoàn thành nhiều công trình trọng điểm, đồng thời khởi công và đẩy nhanh tiến độ nhiều dự án chiến lược, tạo ra những điểm sáng rõ nét, góp phần giải quyết tình trạng ùn tắc, cải thiện diện mạo đô thị và mở rộng không gian phát triển.

Không chỉ đẩy mạnh phát triển hệ thống giao thông theo hướng đồng bộ, hiện đại, Hà Nội còn tăng cường kết nối các vùng miền, mở rộng không gian đô thị, góp phần tạo lập và dần xây dựng môi trường giao thông văn minh, an toàn.

Nguồn lực và ngân sách Thành phố dành cho giao thông luôn được ưu tiên ở mức cao. Theo kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021 - 2025, hơn 65% tổng vốn đầu tư công đã được bố trí cho lĩnh vực này. Đây là con số cho thấy sự tập trung, quyết liệt và tầm nhìn dài hạn của lãnh đạo Thành phố trong việc xây dựng hệ thống hạ tầng đồng bộ, hiện đại, làm nền tảng cho phát triển kinh tế - xã hội bền vững.

Trong nội đô, nhiều công trình quan trọng đã được hoàn thành và đưa vào khai thác, tạo sự thay đổi rõ rệt trong tổ chức giao thông đô thị. Tiêu biểu như đoạn tuyến trên cao đường sắt đô thị số 3; tuyến Vành đai 2 cả trên cao và dưới thấp đoạn Vĩnh Tuy - Ngã Tư Sở; cầu Vĩnh Tuy giai đoạn 2; hầm chui Lê Văn Lương; tuyến đê An Dương - Âu Cơ - Nghi Tàm; nút giao cao tốc Hà Nội - Hải Phòng với đường Vành đai 3; cầu vượt chữ C Chùa Bộc - Phạm Ngọc Thạch; tuyến đường Huỳnh Thúc Kháng kéo dài… Những công trình này đã phát huy hiệu quả rõ rệt trong việc giảm thiểu ùn tắc, kết nối các trục giao thông chính và góp phần hoàn thiện mạng lưới hạ tầng khung của Thủ đô.

Song song với đó, Hà Nội đã khởi công và triển khai nhiều dự án quy mô lớn, có ý nghĩa chiến lược đối với sự phát triển của toàn vùng. Có thể kể đến tuyến đường Vành đai 4 - Vùng Thủ đô, công trình hạ tầng mang tính đột phá giúp kết nối liên vùng, tạo động lực phát triển không gian đô thị ra phía Tây và phía Nam; dự án cải tạo, nâng cấp Quốc lộ 6 đoạn Ba La - Xuân Mai nhằm cải thiện hạ tầng khu vực cửa ngõ phía Tây Nam; nút giao khác mức giữa đường Vành đai 3,5 với Đại lộ Thăng Long; tuyến đường nối từ Đại lộ Thăng Long đến cao tốc Hòa Lạc - Hòa Bình; tuyến kết nối cao tốc Pháp Vân - Cầu Giẽ với đường Vành đai 3… Những công trình này khi hoàn thành sẽ không chỉ giảm tải cho hạ tầng hiện hữu mà còn góp phần hình thành hệ thống kết nối liên hoàn, thúc đẩy sự phát triển đồng bộ giữa Thủ đô và các tỉnh, thành phố lân cận.

Đặc biệt, Hà Nội đã, đang và chuẩn bị đầu tư, xúc tiến xây dựng nhiều cây cầu lớn vượt sông Hồng như cầu Tứ Liên, cầu Ngọc Hồi... Đây là những công trình hạ tầng quan trọng, mở rộng không gian đô thị về phía Bắc và phía Nam, đồng thời góp phần giảm áp lực cho các cây cầu hiện có, đáp ứng nhu cầu đi lại ngày càng lớn của người dân.

Trong lĩnh vực giao thông công cộng, thành phố đã đạt được những bước tiến quan trọng. Việc đưa tuyến đường sắt đô thị Cát Linh - Hà Đông vào vận hành và khai thác đoạn trên cao của tuyến số 3 Nhổn - Ga Hà Nội là dấu mốc quan trọng, đánh dấu bước chuyển mình của Hà Nội trong phát triển hệ thống vận tải khối lượng lớn. Bên cạnh đó, Thành phố đã mở mới nhiều tuyến xe buýt, trong đó có các tuyến xe buýt điện, góp phần từng bước hình thành mạng lưới giao thông công cộng hiện đại, văn minh, thân thiện với môi trường. Đây là định hướng quan trọng nhằm giảm tải cho giao thông cá nhân, hướng tới phát triển bền vững và xây dựng hình ảnh Thủ đô xanh - sạch - đẹp.

Có thể khẳng định, với tầm nhìn chiến lược và những bước đi quyết liệt, Hà Nội đã và đang từng bước xây dựng được một hệ thống hạ tầng giao thông đồng bộ, hiện đại, trở thành động lực quan trọng thúc đẩy tăng trưởng, kết nối vùng và tạo nền tảng để Thủ đô vươn tầm trong kỷ nguyên mới.

Phát triển hạ tầng giao thông xứng tầm

Đại hội lần thứ XVIII Đảng bộ thành phố Hà Nội là sự kiện chính trị có ý nghĩa đặc biệt, đánh dấu bước ngoặt mới trong hành trình xây dựng và phát triển Thủ đô. Đây không chỉ là thời khắc tiếp tục khơi dậy hào khí Thăng Long - Đông Đô - Hà Nội, mà còn là lời khẳng định quyết tâm đưa Thủ đô trở thành đô thị văn minh, hiện đại, phồn vinh, hạnh phúc, đồng thời góp phần quan trọng vào việc hiện thực hóa mục tiêu phát triển đất nước đến năm 2030 và tầm nhìn 2045.

Giao thông vận tải hành khách công cộng được Thành phố chú trọng phát triển.

Trong nhiệm kỳ 2025 - 2030, Hà Nội xác định rõ mục tiêu tăng trưởng nhanh và bền vững, phấn đấu đạt mức tăng trưởng GRDP bình quân hai con số. Để đạt được khát vọng ấy, Thành phố đặt hạ tầng giao thông ở vị trí ưu tiên hàng đầu, coi đây là “đột phá mũi nhọn” tạo động lực thúc đẩy phát triển toàn diện. Không chỉ dừng lại ở việc hoàn thiện mạng lưới hiện hữu, Hà Nội còn quyết tâm mở ra những không gian phát triển mới, kết nối đồng bộ trong và ngoài vùng, xây dựng nền tảng cho một đô thị hiện đại, xanh và thông minh.

Theo đó, Thành phố tập trung nguồn lực khép kín 7 tuyến đường vành đai, với mục tiêu hoàn thành Vành đai 4 trước năm 2027 và khởi công Vành đai 5 ngay trong quý IV/2027. Đồng thời, Hà Nội sẽ xây dựng 7 cây cầu mới vượt sông Hồng… những công trình không chỉ giải tỏa áp lực giao thông mà còn mở rộng cánh cửa phát triển về cả hai bờ.

Đặc biệt, lĩnh vực giao thông công cộng được xác định là hướng đi bền vững, khi Thành phố đặt mục tiêu khởi công và hoàn thành khoảng 100km đường sắt đô thị trong nhiệm kỳ, hình thành trục giao thông khối lượng lớn hiện đại, đáp ứng nhu cầu đi lại ngày càng cao và giảm tải phương tiện cá nhân.

Quyết tâm đó còn được cụ thể hóa trong việc kết hợp phát triển giao thông với khai thác không gian ngầm cho giao thông tĩnh và dịch vụ thương mại; đồng thời đồng bộ hạ tầng năng lượng, hạ tầng số và hệ thống dữ liệu lớn. Đây là định hướng nhất quán nhằm xây dựng một hệ thống hạ tầng vừa hiện đại, vừa thông minh, bảo đảm an toàn, an ninh, đồng bộ trong toàn bộ cấu trúc phát triển của Thủ đô.

Có thể nói, với tầm nhìn chiến lược và sự quyết liệt trong hành động, Hà Nội đang đặt nền móng cho những bước bứt phá mạnh mẽ, coi hạ tầng giao thông là trụ cột đi trước, mở đường để hiện thực hóa khát vọng đưa Thủ đô trở thành thành phố sáng tạo, trung tâm tài chính - công nghệ - văn hóa, hội nhập sâu rộng với thế giới và khẳng định vị thế xứng đáng của một Thủ đô ngàn năm văn hiến.

Vững bước tới tương lai tươi sáng

Thành phố Hà Nội đặt mục tiêu đến năm 2035 sẽ cơ bản hoàn thiện 14 tuyến đường sắt đô thị, đồng thời phấn đấu hoàn thành tuyến đường Vành đai 5 và xây dựng xong Cảng hàng không thứ hai của Thủ đô trước năm 2040. Song song với đó, Hà Nội sẽ triển khai xây dựng 20 tuyến giao thông mới và phát triển 10 khu đô thị sinh thái ven sông Hồng, mở rộng không gian đô thị theo hướng xanh, hiện đại, bền vững. Đặc biệt, mục tiêu đến năm 2030, 100% hoạt động giao thông đô thị tại khu vực trung tâm sẽ được quản lý bằng hệ thống thông minh, giảm ít nhất 50% tình trạng ùn tắc giao thông, tạo sự chuyển biến rõ nét về chất lượng hạ tầng và dịch vụ đô thị.

Theo Quy hoạch chung xây dựng Thủ đô Hà Nội và Quy hoạch giao thông vận tải đến năm 2030, tầm nhìn đến 2050, Hà Nội sẽ phát triển hệ thống đường sắt đô thị với 10 tuyến, tổng chiều dài trên 410 km. Đến khi điều chỉnh Quy hoạch chung xây dựng Thủ đô đến năm 2045, tầm nhìn 2065, số tuyến đường sắt đô thị được bổ sung lên 15 tuyến, với tổng chiều dài gần 617 km. Đây là hệ thống hạ tầng giao thông khối lượng lớn, giữ vai trò “xương sống” trong kết nối và định hình phát triển đô thị hiện đại. Tuy nhiên, để hiện thực hóa kế hoạch này, Hà Nội cần huy động nguồn lực tài chính khổng lồ, trong bối cảnh thực tiễn cho thấy thời gian thi công các dự án đường sắt đô thị thường kéo dài, trong khi nhu cầu đi lại của người dân ngày càng tăng nhanh.

Những tuyến đường sắt đô thị tạo thuận lợi cho việc đi lại của người dân và còn nhiều công trình giao thông khác mang đến diện mạo đô thị Hà Nội ngày càng khởi sắc.

Một trong những giải pháp căn cơ mà Hà Nội đang đẩy mạnh là phát triển đô thị theo định hướng giao thông công cộng (Transit Oriented Development - TOD). Đây được coi là mô hình phát triển bền vững, giải quyết đồng thời nhiều thách thức lớn của Thủ đô, từ ùn tắc giao thông, quá tải hạ tầng, ô nhiễm môi trường cho đến yêu cầu thu hút đầu tư. Luật Thủ đô (sửa đổi), được Quốc hội thông qua tại Kỳ họp thứ bảy, khóa XV (tháng 6/2024), đã khẳng định TOD là định hướng quy hoạch, cải tạo, chỉnh trang và phát triển đô thị, lấy điểm kết nối giao thông đường sắt đô thị hoặc điểm kết nối với hệ thống vận tải hành khách công cộng khối lượng lớn làm trung tâm hình thành không gian dân cư, thương mại và dịch vụ.

Mô hình TOD được kỳ vọng sẽ nâng cao hiệu quả sử dụng đất, tối ưu hóa công trình công cộng, giảm sự phụ thuộc vào phương tiện cá nhân, đồng thời giảm phát thải ô nhiễm, cải thiện sức khỏe cộng đồng và kết hợp hài hòa với bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa. Các khu vực TOD bao gồm nhà ga, depot (trung tâm vận hành, khai thác, bảo dưỡng đường sắt đô thị), các điểm trung chuyển vận tải hành khách công cộng và vùng phụ cận được quy hoạch để đầu tư, chỉnh trang, phát triển.

Việc áp dụng mô hình TOD cùng với các định hướng và tầm nhìn dài hạn, tổng thể của Thủ đô sẽ tạo nền tảng quan trọng cho sự phát triển đô thị bền vững, phát huy vai trò chủ đạo của hệ thống giao thông công cộng và đặc biệt là đường sắt đô thị. Cùng với đó, những cơ chế, chính sách đặc thù, mang tính đột phá, đi đôi với việc đẩy mạnh phân cấp, phân quyền sẽ giúp Hà Nội chủ động hơn trong huy động nguồn lực, rút ngắn quy trình, thủ tục, tập trung vốn cho các công trình, dự án trọng điểm. Đây chính là động lực để xây dựng hệ thống hạ tầng giao thông đồng bộ, hiện đại, kết nối liên vùng, đưa Hà Nội phát triển mạnh mẽ trong tương lai.

Có thể nói, việc phát triển đồng bộ hệ thống hạ tầng giao thông, đặc biệt là đường sắt đô thị và mô hình TOD, không chỉ đơn thuần là giải pháp trước mắt để giảm ùn tắc, cải thiện môi trường sống, mà còn là chiến lược mang tính đột phá, định hình diện mạo Thủ đô trong nhiều thập kỷ tới. Với tầm nhìn xa, lộ trình rõ ràng và quyết tâm chính trị cao, Hà Nội đang từng bước biến thách thức thành cơ hội, biến khát vọng thành hiện thực. Hạ tầng giao thông hiện đại, thông minh, xanh và bền vững sẽ trở thành đòn bẩy quan trọng để Thủ đô khẳng định vai trò trung tâm, lan tỏa sức mạnh liên kết vùng, đồng thời vươn tầm xứng đáng là thành phố tiêu biểu của khu vực và thế giới trong tương lai.