Đưa văn hóa và con người trở thành sức mạnh nội sinh

Khơi dậy sức mạnh mềm và bản sắc Thủ đô

Tham luận của Ban Tuyên giáo và Dân vận Thành ủy Hà Nội nêu rõ, trong kỷ nguyên toàn cầu hóa và kinh tế tri thức, phát triển công nghiệp văn hóa là xu thế tất yếu, vừa mang lại lợi ích kinh tế, vừa phát huy sức mạnh mềm của quốc gia, địa phương. Hà Nội đặt mục tiêu đến năm 2030, công nghiệp văn hóa sẽ trở thành ngành kinh tế mũi nhọn, đóng góp 7-8% tổng sản phẩm trên địa bàn (GRDP); hình thành ít nhất 5 cụm hoặc không gian sáng tạo đạt chuẩn. Tầm nhìn đến năm 2045 là trở thành trung tâm công nghiệp văn hóa sáng tạo hàng đầu Đông Nam Á, với thương hiệu “Hà Nội - Thành phố sáng tạo” gắn liền các ngành trụ cột như du lịch văn hóa, thiết kế, điện ảnh, nội dung số, mỹ thuật, biểu diễn, thủ công sáng tạo và ẩm thực.

Để đạt được mục tiêu đó, Thành phố xác định phải tiếp tục đổi mới tư duy, nâng cao nhận thức, cụ thể hóa quan điểm của Trung ương và Thành ủy về phát triển công nghiệp văn hóa vào từng cấp, từng ngành, từng địa phương. Phát triển công nghiệp văn hóa không chỉ là nhiệm vụ phát triển kinh tế mà còn là trụ cột trong công cuộc chấn hưng văn hóa Việt Nam, khơi dậy khát vọng sáng tạo và lòng tự hào dân tộc trong kỷ nguyên mới.

Văn hóa và con người là nền tảng vững chắc cho sự phát triển nhanh và bền vững của Thủ đô.

Một trong những nhiệm vụ trọng tâm là hoàn thiện thể chế, chính sách ưu đãi và khung pháp lý cho các hoạt động công nghiệp văn hóa, tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp, nghệ sĩ, cộng đồng sáng tạo phát triển. Thành phố sẽ đẩy mạnh phát triển các không gian sáng tạo, đầu tư xây dựng các bảo tàng hiện đại, nhà hát biểu diễn đa năng,... đạt chuẩn quốc tế; đồng thời chú trọng tạo dựng đời sống văn hóa phong phú và gắn kết cộng đồng. Việc mở rộng không gian phố đi bộ, phố sách, tuyến phố đêm, hay hình thành chuỗi sự kiện thường niên về thiết kế, phim ảnh, âm nhạc, ẩm thực sẽ góp phần đưa văn hóa đến gần hơn với người dân và du khách. Hà Nội cũng hướng tới mô hình du lịch trải nghiệm, trong đó du khách không chỉ tham quan mà còn được hòa mình vào các hoạt động văn hóa bản địa, từ tham dự lễ hội, học nghề thủ công, đến thưởng thức ẩm thực truyền thống.

Trong thời đại số, việc ứng dụng công nghệ trở thành động lực mới cho công nghiệp văn hóa. Hà Nội đang thúc đẩy chuyển đổi số trong các hoạt động văn hóa, xây dựng bản đồ số di sản, ứng dụng tích hợp đặt vé, tra cứu sự kiện, trải nghiệm thực tế ảo; hình thành trung tâm dữ liệu bản quyền nội dung số; hỗ trợ nghệ sĩ, doanh nghiệp đưa sản phẩm lên các nền tảng số. Đây không chỉ là bước tiến kỹ thuật mà còn là con đường để sản phẩm văn hóa của Thủ đô vươn tầm quốc tế.

Cùng với đó, phát triển nguồn nhân lực sáng tạo là yếu tố quyết định. Thành phố tập trung đào tạo đội ngũ quản lý văn hóa, chuyên gia marketing, nhà sáng tạo nội dung; bồi dưỡng nghệ sĩ, nghệ nhân, nhà nghiên cứu; đặc biệt quan tâm tới lớp trẻ - thế hệ tiên phong mang tinh thần đổi mới và khát vọng hội nhập.

Hà Nội cũng đẩy mạnh hợp tác quốc tế, tận dụng danh hiệu “Thành phố sáng tạo” của UNESCO để mở rộng giao lưu, phát triển thị trường văn hóa, hình thành chuỗi sản phẩm đặc trưng mang thương hiệu “Công nghiệp văn hóa Thủ đô”. Mỗi lĩnh vực như du lịch văn hóa, thủ công mỹ nghệ, thiết kế, biểu diễn hay ẩm thực đều được định hướng trở thành sản phẩm đặc sắc, góp phần đưa văn hóa Hà Nội trở thành biểu tượng sáng tạo của khu vực và thế giới.

Bồi đắp giá trị con người, giáo dục và văn hóa

Song hành với công nghiệp văn hóa, xây dựng con người Hà Nội thanh lịch, văn minh luôn là nhiệm vụ trọng tâm, lâu dài. Tham luận của Sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội khẳng định, đây là trách nhiệm của cả hệ thống chính trị và của mỗi người dân Thủ đô. Trong bối cảnh hội nhập sâu rộng, người Hà Nội cần vừa giữ được bản sắc truyền thống vừa thể hiện tinh thần cởi mở, sáng tạo, văn minh - những phẩm chất làm nên bản lĩnh Thăng Long ngàn năm.

Thành phố chú trọng cụ thể hóa các đặc trưng về người Hà Nội thanh lịch, văn minh trong mọi môi trường: Từ cơ quan, trường học, doanh nghiệp đến từng gia đình, khu dân cư. Việc giáo dục, rèn luyện nếp sống văn hóa bắt đầu từ những hành động nhỏ nhất, lời nói hay, việc làm tốt, ứng xử đẹp. Phong trào “Người tốt, việc tốt” tiếp tục được đẩy mạnh, nhân rộng những tấm gương điển hình, đồng thời tăng cường chế tài xử lý hành vi thiếu văn hóa, phản cảm nơi công cộng. Xây dựng người Hà Nội văn minh không chỉ là khẩu hiệu mà phải trở thành nếp sống tự giác của mỗi cá nhân, gia đình, cộng đồng. Cùng với đó, Hà Nội đẩy mạnh phát triển đời sống văn hóa từ cơ sở. Cuộc vận động “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa ở khu dân cư” được triển khai sâu rộng, phát huy tinh thần gắn kết, trách nhiệm cộng đồng. Các thiết chế văn hóa từ thành phố đến cơ sở được củng cố, đổi mới nội dung và hình thức hoạt động. Nhiều nhà văn hóa thôn, làng, xã, phường được tổ chức theo mô hình đa năng, phù hợp với nhu cầu của từng đối tượng. Thành phố cũng khuyến khích phát triển các dịch vụ văn hóa tại di tích, danh thắng, công viên, quảng trường, vừa phục vụ nhân dân, vừa góp phần bảo tồn, phát huy giá trị di sản.

Ngoài ra, việc tôn tạo, phân cấp quản lý di tích được chú trọng, nhằm gắn bảo tồn với giáo dục truyền thống và phát triển du lịch bền vững. Thành phố cũng đẩy mạnh xã hội hóa hoạt động văn hóa, huy động nguồn lực xã hội để người dân vừa là chủ thể sáng tạo, vừa là người thụ hưởng, quản lý và lan tỏa giá trị văn hóa trong đời sống.

Một trụ cột quan trọng khác là giáo dục và đào tạo, nền tảng trực tiếp của sự phát triển con người và nguồn nhân lực. Trong tham luận của Sở Giáo dục và Đào tạo Hà Nội cho biết, bước vào giai đoạn 2025-2030, ngành giáo dục Thủ đô đối mặt với nhiều cơ hội và thách thức, nhưng cũng đứng trước sứ mệnh vẻ vang: Xây dựng Hà Nội trở thành trung tâm giáo dục chất lượng cao hàng đầu cả nước, hướng tới thành phố học tập toàn cầu.

Để làm được điều đó, Thành phố tiếp tục mở rộng mạng lưới trường học hiện đại, đồng bộ; phát triển các trường chất lượng cao, trường chuyên, song bằng, song ngữ; đẩy mạnh giáo dục khoa học, công nghệ, ngoại ngữ, nghệ thuật và thể thao, hình thành thế hệ học sinh toàn diện, sáng tạo và hội nhập.

Đáng chú ý, Hà Nội đang đẩy mạnh chuyển đổi số trong giáo dục, hoàn thiện cơ sở dữ liệu toàn ngành, triển khai mô hình “Trường học số - Trường học thông minh”, ứng dụng trí tuệ nhân tạo, dữ liệu lớn, công nghệ thực tế ảo vào giảng dạy và quản lý. Việc mở rộng hợp tác với các tổ chức, trường học quốc tế, sẽ giúp giáo dục Hà Nội tiệm cận chuẩn khu vực và thế giới. Bên cạnh đó, Hà Nội đặc biệt quan tâm tới công bằng giáo dục, cơ hội học tập suốt đời cho mọi người dân. Hệ thống trung tâm học tập cộng đồng được mở rộng, đưa tri thức đến từng khu dân cư, từng gia đình, nhất là với học sinh yếu thế, trẻ khuyết tật, con em lao động nhập cư, vùng khó khăn, bảo đảm không ai bị bỏ lại phía sau. Mô hình “Trường học hạnh phúc, xã hội học tập văn minh” được thúc đẩy để mỗi ngôi trường thực sự là nơi nuôi dưỡng nhân cách, tình yêu thương và khát vọng sống đẹp cho thế hệ trẻ.

Với nền tảng văn hóa được vun đắp, con người Hà Nội ngày càng thanh lịch, văn minh; công nghiệp văn hóa phát triển mạnh mẽ; giáo dục đổi mới sáng tạo, Thủ đô đang từng bước khẳng định vị thế là trung tâm văn hóa - tri thức của cả nước. Khi văn hóa và con người thực sự trở thành nguồn lực nội sinh mạnh mẽ, Hà Nội sẽ đủ sức vươn lên, hiện thực hóa khát vọng phát triển “Văn hiến - Văn minh - Hiện đại”, sánh vai cùng các thủ đô hàng đầu khu vực và thế giới.