Báo chí và trí tuệ nhân tạo: Chìa khóa mở cánh cửa kỷ nguyên mới

Tọa đàm là dịp trao đổi chuyên môn về tác động của AI đối với hoạt động báo chí, đồng thời gợi mở những định hướng, giải pháp chiến lược cho báo chí Việt Nam trong bối cảnh chuyển đổi số ngày càng sâu rộng.

Được hình thành từ việc sáp nhập ba ấn phẩm giàu truyền thống là Nhân Dân hằng tháng, Nhân Dân cuối tuần và Thời Nay, Ban Chuyên đề mang theo nguồn lực tinh hoa và sức bật mới. Sự hội tụ này tạo nên một tập thể sung sức, giàu trải nghiệm và sáng tạo, sẵn sàng thích ứng với những thay đổi nhanh chóng của môi trường truyền thông hiện đại.

Phó Tổng Biên tập Báo Nhân Dân Phan Văn Hùng cho biết, nhìn lại năm 2025, Ban Chuyên đề đã phát huy hiệu quả sức mạnh cộng hưởng, ghi dấu nhiều kết quả đáng ghi nhận. Trong thành công chung đó, lực lượng cộng tác viên trải dài khắp các vùng miền cả nước đóng vai trò quan trọng, góp phần tạo nên chiều sâu và độ lan tỏa cho các sản phẩm báo chí.

Năm 2025 cũng ghi nhận những bước tiến mạnh mẽ của Báo Nhân Dân trong chuyển đổi số, từ công tác lãnh đạo, quản lý, quản trị đến hoạt động chuyên môn, sáng tạo nội dung, quảng bá hình ảnh và tổ chức các sự kiện lớn. Trong bảng xếp hạng mức độ trưởng thành chuyển đổi số báo chí năm 2025, Báo Nhân Dân đứng thứ 3 toàn quốc, thuộc nhóm xuất sắc. Thành quả này là kết tinh nỗ lực của nhiều đơn vị trực thuộc, trong đó có sự đóng góp nổi bật của Ban Chuyên đề.

Quang cảnh tọa đàm “Báo chí và trí tuệ nhân tạo (AI): Chìa khóa trong kỷ nguyên mới”.

Theo ông Phan Văn Hùng, nếu ở kỷ nguyên báo chí truyền thống, “quyền lực” của nhà báo nằm ở ngòi bút và tư duy tuyến tính, thì trong kỷ nguyên số, quyền lực ấy dịch chuyển sang khả năng làm chủ chuỗi giá trị dữ liệu. Tư duy kiến tạo không còn là tiếp nhận thụ động, mà là chủ động tìm kiếm, cấu trúc, thẩm định dữ liệu thô để tạo ra những sản phẩm báo chí có hàm lượng tri thức cao. Đây là không gian mà AI chưa thể tự động hóa hoàn toàn, đồng thời con người cũng khó có thể xử lý trong thời gian ngắn nếu thiếu công nghệ hỗ trợ. Sự kết hợp giữa con người và AI vì thế trở thành một hướng đi tất yếu, cần tiếp tục đào sâu và hoàn thiện.

Thực tế cho thấy, AI đang được ứng dụng ngày càng rộng rãi trong hoạt động báo chí, hỗ trợ sáng tạo tác phẩm, tối ưu quy trình sản xuất, tiết kiệm thời gian, nhân lực và chi phí vận hành tòa soạn. Hiệu quả của AI đã và đang được phát huy rõ nét. Tuy nhiên, cùng với cơ hội là những thách thức không nhỏ, đặc biệt là yêu cầu kiểm chứng độ chính xác, tính chân thực của thông tin, dấu ấn không thể thay thế của con người, liều lượng sử dụng AI hợp lý và việc gìn giữ chuẩn mực đạo đức nghề báo.

Phân tích xu hướng ứng dụng AI từ thực tiễn quốc tế, nhà báo Hoàng Nhật, Phó Trưởng Ban Nhân Dân điện tử cho rằng, báo chí thế giới đang chứng kiến sự thay đổi mạnh mẽ trong hành vi tiếp nhận thông tin của độc giả. Doanh thu quảng cáo sụt giảm, lượng truy cập không còn tăng trưởng như trước và trong vòng 2 - 3 năm tới, các cơ quan báo chí Việt Nam sẽ cảm nhận rõ áp lực này nếu không kịp thời thích ứng.

Ở góc độ quản lý nhà nước, bà Đặng Thị Phương Thảo, Phó Cục trưởng Cục Báo chí, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch cho biết, khảo sát của Viện Báo chí - Truyền thông, Học viện Báo chí và Tuyên truyền với 240 phóng viên, biên tập viên cho thấy có tới 96,3% nhà báo đã từng sử dụng AI ở các mức độ khác nhau trong công việc.

Một khảo sát khác do IPS, Hiệp hội Nhà báo và các tổ chức truyền thông thực hiện cũng chỉ ra, hơn 60% cơ quan báo chí đã ứng dụng hoặc lên kế hoạch ứng dụng AI vào năm 2024, con số này cao gấp đôi so với năm trước đó.

Dù vậy, việc ứng dụng AI hiện vẫn chủ yếu dừng ở khâu hỗ trợ sản xuất nội dung, biên tập, kiểm tra, dịch thuật. Khai thác AI một cách chiến lược, đồng bộ ở quy mô toàn tổ chức vẫn còn là bài toán đặt ra cho nhiều cơ quan báo chí trong hành trình bước vào kỷ nguyên số.