Đề nghị cải tiến thi cử, giảm áp lực thi vào lớp 10, tạo cơ hội cho học sinh

Sáng nay (4/12), Quốc hội thảo luận ở hội trường về các Báo cáo công tác nhiệm kỳ 2021 - 2026 của Chủ tịch nước, Chính phủ; Dự thảo Báo cáo công tác nhiệm kỳ khóa XV của Quốc hội.

Thảo luận tại hội trường, đại biểu Nguyễn Thị Tuyết Nga (Đoàn ĐBQH tỉnh Quảng Trị) đặc biệt quan tâm đến lĩnh vực giáo dục và đào tạo, cho rằng nhiệm kỳ 2021 - 2026 đánh dấu những bước tiến quan trọng trong tư duy chiến lược về giáo dục.

Đó là, Chính phủ đã tham mưu trình Ban Chấp hành Trung ương ban hành Nghị quyết 71 về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo, coi giáo dục là vị trí đột phá chiến lược, gắn trực tiếp với năng lực cạnh tranh quốc gia và khát vọng phát triển đất nước.

Đồng thời Chính phủ đã trình Trung ương ban hành nghị quyết và trình Quốc hội luật hóa chủ trương phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ 3 tuổi; miễn học phí đối với học sinh mầm non và phổ thông; trình Quốc hội Chương trình mục tiêu quốc gia cho giáo dục; xây dựng Luật Nhà giáo…

Tuy nhiên, bên cạnh đó, đại biểu Nguyễn Thị Tuyết Nga cho rằng, cần nhận diện rõ hơn các bất cập, đặc biệt là nhìn nhận sâu hơn việc thực hiện đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, cũng như triển khai các đột phá chiến lược về nhân lực.

Đại biểu Nguyễn Thị Tuyết Nga (Đoàn ĐBQH tỉnh Quảng Trị). (Ảnh: Quốc hội)

Bà đề cập đến gánh nặng thi cử do vấn đề phân luồng sau trung học cơ sở còn nhiều bất cập trong nhận thức, quan điểm và thực thi. Theo đại biểu, Đề án Giáo dục hướng nghiệp và định hướng phân luồng học sinh trong giáo dục phổ thông giai đoạn 2018 - 2025 của Chính phủ đề ra mục tiêu đến năm 2025, ít nhất 40% học sinh tốt nghiệp trung học cơ sở tiếp tục học tập tại các cơ sở giáo dục nghề nghiệp trình độ sơ cấp.

“Nhưng thực tế, phân luồng đang bị hiểu sai và thực hiện sai. Quan niệm phổ biến hiện nay là ai trượt trung học phổ thông thì đi học nghề. Phân luồng trở thành "gánh nặng", không phải lựa chọn phù hợp dựa trên sở trường, năng lực nghề nghiệp.

Kỳ thi vào lớp 10 bị biến thành kỳ thi quốc gia thu nhỏ với áp lực nặng nề. Trung học phổ thông là bậc phổ thông – nghĩa là mọi học sinh đều có quyền được học. Tuy nhiên, tỷ lệ học sinh đỗ vào trung học phổ thông ở một số địa phương còn thấp, cho thấy chúng ta chưa đảm bảo đầy đủ quyền tiếp cận giáo dục phổ thông”, nữ đại biểu nói.

Đại biểu Nguyễn Thị Tuyết Nga phản ánh: “Nhìn những gương mặt bơ phờ, đờ đẫn vì áp lực thi cử của những em mới 10–15 tuổi; đọc những bức thư đầy tuyệt vọng của các em khi không vượt qua kỳ thi vào trung học phổ thông, tôi thấy một nghịch lý khác: ở trường công lập, áp lực cạnh tranh quá lớn đến mức nhiều học sinh học tốt cũng không còn động lực đăng ký dự thi; kết quả là các gia đình khó khăn phải đưa con vào trường tư với học phí cao, vượt quá khả năng chi trả. Trong khi đó, trường tư lẽ ra phải là nơi cung cấp dịch vụ chất lượng cao cho các gia đình có điều kiện”.

Từ thực trạng trên, nữ đại biểu đề nghị Chính phủ ngay trong năm học 2026 - 2027 hãy mở rộng cánh cửa trung học phổ thông, đầu tư bài bản cho trung học nghề, tôn trọng quyền lựa chọn của người học. Cải tiến thi cử, điều chỉnh phương thức tuyển sinh lớp 10 theo hướng giảm áp lực, tạo cơ hội cho học sinh. Phân luồng phải dựa trên tự nguyện và năng lực, không trở thành rào cản ngay từ lớp 9. Bảo đảm đủ chỗ cho học sinh trung học phổ thông công lập để các em không bị phân luồng cưỡng bức…

Đại biểu Nguyễn Anh Trí (Đoàn ĐBQH Hà Nội). (Ảnh: Quốc hội)

Đại biểu Nguyễn Anh Trí (Đoàn ĐBQH Hà Nội) nhìn nhận, nhiệm kỳ 2021 - 2025, Nhà nước đã làm được rất nhiều việc to lớn để phát triển đất nước.

Đó là an sinh xã hội ngày càng được bảo đảm; phúc lợi xã hội ngày càng được cải thiện. Các chính sách, giải pháp giảm nghèo bền vững được triển khai đồng bộ, hiệu quả trên tinh thần "không để ai bị bỏ lại phía sau".

Nhân dân được giúp đỡ kịp thời và xứng đáng trong dịch bệnh, trong thiên tai. Tỉ lệ hộ nghèo đa chiều giảm từ 4,4% năm 2021 xuống còn 1,3% năm 2025. Đẩy mạnh thực hiện Đề án đầu tư xây dựng ít nhất 1 triệu căn hộ nhà ở xã hội. Hoàn thành xoá nhà tạm, nhà dột nát trên phạm vi cả nước.

Số người được hưởng trợ giúp xã hội thường xuyên được mở rộng, đạt trên 3,5 triệu người năm 2025. Học sinh đi học được miễn học phí, được ăn trưa; và sắp đến là bệnh nhân được miễn phí khám chữa bệnh...

“Là một người đi ra từ chiến tranh ác liệt và thời kỳ bao cấp khó khăn, tôi nhận thấy những thành tựu đó rất cao cả, những thành công đó rất có ý nghĩa”, ông Trí nói.

Về nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV (2021 - 2025), đại biểu cho rằng, Quốc hội khóa 15 đã làm được rất nhiều việc to lớn. Quốc hội đã tổ chức thành công 19 kỳ họp Quốc hội, trong đó có 9 kỳ bất thường. Đy là một đổi mới đặc biệt nhất Quốc hội họp mỗi khi Nhân dân cần, đất nước cần. Nhờ đó mà những quyết định của Quốc hội mang hơi thở của cuộc sống đang diễn ra, kịp thời và sống động.

Đồng thời, Quốc hội khóa 15 đã hoàn thành một khối lượng Luật, Nghị quyết rất lớn: Tính đến ngày 15/10/2025, Quốc hội đã thực hiện 205 nhiệm vụ lập pháp (vượt 33% so với định hướng); dự kiến sau khi kết thúc Kỳ họp thứ 10, Quốc hội ban hành trên 148 luật và hơn 45 nghị quyết có chứa quy phạm pháp luật...

Tuy nhiên, đại biểu Nguyễn Anh Trí nhận thấy việc thực thi pháp luật trong xã hội, trên thực tiễn là vẫn chậm hơn nhiều so với những gì đã được Quốc hội thông qua. Bởi vậy, ông mong muốn cần đẩy mạnh hơn nữa việc phổ biến pháp luật cho Nhân dân.

“Đề nghị Chính phủ cần sắp xếp mỗi tuần VTV1 dành 30 phút phổ biến pháp luật để thông báo (dưới nhiều hình thức) các vấn đề chính của pháp luật mới có. Tôi tin, cứ phát đều đặn, thường xuyên, ngắn gọn, dễ hiểu, sinh động…dần dần sẽ có hiệu quả”, đại biểu nêu rõ.

Đại biểu Nguyễn Anh Trí cũng chia sẻ góc nhìn của ông - một đại biểu hai khóa tự ứng cử và là cán bộ hưu trí. Ông nhấn mạnh, Quốc hội Việt Nam là Quốc hội dân chủ, từ trong bầu cử và tất cả các hoạt động.

Đại biểu cũng trân trọng cảm ơn Nhân dân, Thành ủy, Ủy ban nhân dân, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam thành phố Hà Nội, đặc biệt cảm ơn bà con cử tri ở các quận, huyện (cũ): Long Biên, huyện Đông Anh, huyện Mê Linh, huyện Sóc Sơn đã giúp đỡ, tạo điều kiện và tín nhiệm bầu chọn để ông trở thành đại biểu Quốc hội.