Về Cổ Loa nghe chuyện xưa, tích cũ

	Kỳ cuối: Làm sao vừa bảo tồn vừa phát triển
	Kỳ 1: Không thể để di sản “ngủ yên”
	Cổ Loa: Từ giá trị cốt lõi đến bảo tồn và phát triển

Truyền thuyết trên vùng đất thiêng

Cách trung tâm Thủ đô không xa, tại thành Cổ Loa (Đông Anh, Hà Nội) câu chuyện về loa thành vẫn còn đó sừng sững những giá trị về kiến trúc văn hóa lịch sử của một thời . Cùng đó, câu chuyện về tượng đá hình người không đầu trong am thờ Mỵ Châu lâu nay vẫn là một bí ẩn. Du khách gần xa mỗi lần về thăm thành Cổ Loa khi đến ngôi am nhỏ thờ nàng Mỵ Châu công chúa đều được các bô lão ở đây kể cho nghe một truyền thuyết gắn liền với pho tượng đá kỳ lạ.

Cổng tam quan vào đình Cổ Loa, đây cũng là nơi diễn ra các hoạt động văn nghệ vào những dịp lễ hội

Tương truyền rằng sau khi thành Cổ Loa thất thủ, Mỵ Châu chết, do có tấm lòng trong sáng nên thân xác đã hóa thành ngọc, thành đá trôi về hầu cha. Nhiều năm sau, trên vùng bến trù phú có tên “vườn thuyền, ao mắm” bên dòng sông Hoàng Giang tấp nập tàu thuyền bỗng xuất hiện một phiến đá lạ. Trẻ con chăn trâu thấy một tảng đá trôi dạt ngược dòng sông, tựa chiếc thuyền có người chèo lái bèn trèo lên tảng đá nô đùa. Khi về nhà, chúng bỗng nhiên trở bệnh khiến người dân vô cùng hoảng sợ. Các bô lão cho rằng chúng đã phạm phải đá thiêng nên ra bờ sông làm lễ cầu khấn và trẻ con khỏe mạnh trở lại. Nhiều người thấy đá lạ, đẹp, muốn khiêng về thì không thể nào lay chuyển được.

Thấy sự lạ, các bô lão làng Cổ Loa liền cử một đám thanh niên lực lưỡng, tắm gội sạch sẽ, khiêng võng đào ra, làm lễ xin được rước tượng đá về thờ. Khi khiêng về đến đền “Ngự triều Di quy” bỗng nhiên tượng tuột xuống, không thể khiêng đi được nữa. Dân làng thấy vậy liền lập am thờ, ngày đêm hương khói và cho rằng tượng đá là hóa thân của công chúa Mỵ Châu trôi ngược sông về đất Cổ Loa để hầu cha như lời nguyện trước khi nàng chết.

Giếng Ngọc, nơi gắn với truyền thuyết Mỵ Châu - Trọng Thủy

“Người dân thấy vậy đã làm lễ, rồi đem võng đào rước nàng Mỵ Châu về cung. Khi rước tới vị trí đền thờ ngày nay, tượng đá tự nhảy ra ngoài, từ đó, không tài nào nhấc được lên. Cho rằng Mỵ Châu đã chọn nơi này để ngự, các vị chức sắc trong làng cho xây lên Am Mỵ Châu để thờ bà. Ngôi Am thờ này còn tồn tại đến tận ngày nay”, cụ Nguyễn Thị Mến, (84 tuổi, người dân xã Cổ Loa) rành mạch kể từng chi tiết về truyền thuyết tảng đá trôi dạt ngược sông như câu chuyện của ngày hôm qua.

Người dân muôn phương tới chiêm bái

Khi đặt chân lên mảnh đất Cổ Loa, trong tôi vẫn có cảm giác thật sự khác lạ với không gian thoáng đãng, không khí trong lành. Cổ Loa trước mắt như hiện thân cho hình ảnh của một làng quê Bắc bộ, với những bến nước sân đình, cây đa cổ thụ bởi hơi thở của cuộc sống hiện đại với những nét văn hóa “lai căng” dường như chưa xâm lấn vào cuộc sống nơi đây.

Am thờ công chúa Mỵ Châu u tịch nằm dưới gốc đa cổ thụ với 3 gian, gian cuối là phòng công chúa ngự, có cửa khóa, chấn song con tiện bằng gỗ ken đủ để nhìn thấy thấp thoáng hình người to lớn khoác xiêm y màu đỏ ngồi trong tư thế uy nghiêm, tỳ tay lên hai đầu gối. Trên đầu treo mũ công chúa lơ lửng, có đính ngọc trai buông xuống. Trước mặt nơi “bà” ngự là một pho tượng nữ vương công chúa với tư thế tương tự uy nghiêm trên ban thờ. Mùi hương tỏa khắp một gian rộng sân Ngự triều di quy, nơi quan văn, quan võ thuở xưa làm việc.

Am thờ công chúa Mỵ Châu gắn với những câu chuyện kỳ thú

Trải qua hàng nghìn năm nhưng câu chuyện về tượng đá có khả năng tự lớn vẫn còn lưu truyền trong người dân Cổ Loa. Cụ từ Nguyễn Văn Mịch (người trông coi đền) cho biết: xưa thì công chúa không khoác xiêm như hiện nay, chỉ là khối đá được đặt trong am thờ, khối đá có màu xám, ánh kim lấp lánh. Cách đây vài năm, người dân khắp nơi cung kính dâng lên công chúa những bộ xiêm y trang trọng được thêu dệt bằng lụa tơ tằm. Tới nay, công chúa có 10 bộ xiêm y lộng lẫy bằng lụa giá trị để thay vào mỗi dịp tắm sạch hàng năm. Mỗi chiếc áo của công chúa đều mang một uy quyền của người con gái xinh đẹp dòng dõi cao sang.