Kỳ 1: Không thể để di sản “ngủ yên”
Khu di tích Thành Cổ Loa sẽ thành công viên lịch sử |
Tại sao Cổ Loa, một di tích quốc gia đặc biệt, một di tích lịch sử 2.300 năm tuổi, độc nhất vô nhị của Đông Nam Á lại không thể trở thành địa điểm du lịch hấp dẫn của Thủ đô? Câu hỏi trên đã khiến các nhà khoa học, nhà quy hoạch, nhà quản lý phải trăn trở.
Di tích độc nhất vô nhị Đông Nam Á
Thành Cổ Loa được An Dương Vương xây dựng vào những năm đầu của nhà nước Âu Lạc và là kinh đô nước Âu Lạc (tồn tại từ năm 208 TCN đến năm 179 TCN). Cổ Loa được đánh giá là một công trình kiến trúc độc nhất vô nhị ở Đông Nam Á. Ngoài ra, lịch sử về Loa thành, huyền thoại về Mỵ Châu - Trọng Thủy đã khiến cho di tích này thêm phần đặc biệt.
Di tích Cổ Loa được Chính phủ nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa công nhận là Di tích quốc gia từ năm 1962. Năm 2012, Cổ Loa được công nhận là Di tích Quốc gia đặc biệt có giá trị về lịch sử, kiến trúc nghệ thuật và khảo cổ.
Trước năm 1995, Cổ Loa được quản lý bởi chính quyền địa phương, sau đó được chuyển giao qua nhiều đơn vị quản lý, và đến năm 2014, Ban Quản lý khu di tích Cổ Loa mới được thành lập và trực thuộc Trung tâm Bảo tồn di sản Thăng Long – Hà Nội. Đến năm 2015, Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt quy hoạch tổng thể Khu di tích Cổ Loa thành Công viên Lịch sử - Sinh thái - Nhân văn với tỷ lệ 1/2000.
Theo truyền thuyết và trong tâm trí người Việt Nam thì Cổ Loa là 3 vòng thành, đây chính là thứ giá trị nhất tạo nên thành Cổ Loa, nên 3 vòng thành đều có giá trị lịch sử ngang nhau.
Tại buổi tọa đàm “Cổ Loa: Từ giá trị cốt lõi đến bảo tồn và phát triển” với sự tham gia của đại diện Cục Di sản Văn hóa, Trung tâm bảo tồn di sản Thăng Long – Hà Nội, Ban Quản lý di tích Cổ Loa và nhiều nhà nghiên cứu khoa học, văn hóa và lịch sử, PGS.TS Nguyễn Văn Huy, Phó Giám đốc Trung tâm bảo tồn và phát huy giá trị di sản VUSTA cho biết, vẻ đẹp của Cổ Loa còn là toàn bộ cảnh quan của Cổ Loa, nhất là cảnh đẹp nhìn từ xa, khi ngắm nhìn Loa thành với đồng ruộng, hào nước và thành đất với dòng Hoàng Giang bao quanh sẽ làm khách thăm quan có thể đắm mình tưởng tượng bối cảnh Hoàng thành hơn 2.300 năm trước. Những thành tố này là vô cùng quan trọng trong công cuộc bảo tồn và phát huy giá trị của Cổ Loa.
Chưa xứng tầm di sản nghìn năm tuổi
Theo nhận định của nhiều chuyên gia, Cổ Loa nếu có tầm nhìn và đầu tư tốt sẽ trở thành một điểm du lịch hấp dẫn bậc nhất của Thủ đô. Nhưng những tiềm năng này đang có nguy cơ bị xâm thực mạnh mẽ trong bối cảnh rất nóng của đô thị hóa. Sau đợt khảo sát di tích Cổ Loa, những người thực hiện đã không khỏi đau lòng khi chứng kiến dấu vết còn lại như thành, hào đang bị đô thị hóa xóa đi nhanh chóng.
Ông Lê Viết Dũng - Phó Ban quản lý khu di tích Cổ Loa cho biết hiện nay đang có 1.000 hộ dân sống trên mặt thành, mặt hào của di tích. Theo ông Dũng thì người dân sống ở đây trước khi Cổ Loa được công nhận là di tích quốc gia và được cấp sổ đỏ. Sau một thời gian, một số hộ gia đình đã lấn chiếm xâm phạm tới di tích, người dân canh tác nông nghiệp cả trên tường thành, nuôi cá dưới hào. Một số đoạn trên mặt thành biến thành đường nhựa cho xe cơ giới qua lại...Vòng Thành Nội đã gần như mất đi toàn bộ hình dáng, chỉ còn sót lại một vài ụ đất rải rác.
Nhiều đoạn hào trong Thành Nội cũng bị lấp để xây nhà và làm đường, hoặc bị cây và cỏ dại mọc um tùm. Bên cạnh đó, hai vòng Thành Trung và Thành Ngoại dù vẫn còn nguyên đường nét những không còn giữ được độ cao như trước, nhiều đoạn hào được trưng dụng làm diện tích trồng lúa. Di chỉ Đồng Vông trên doi đất bên sông Hoàng Giang vốn có tầm quan trọng đặc biệt, thể hiện các giai đoạn khảo cổ học phát triển liên tục từ Phùng Nguyên đến Đông Sơn đều đang trên bờ vực xóa sổ vì các công trình dân sinh.
Theo Ban quản lý di tích Cổ Loa, hiện nay Ban quản lý chỉ quản lý đình, đền, miếu, giếng ngọc, vườn thuyền, ao mắm, trong khi đó ba vòng thành, ba vòng hào và sông Hoàng Giang (điều kiện tự nhiên hình thành nên Cổ Loa) là do chính quyền xã Cổ Loa quản lý. Khi có vi phạm, ban quản lý cũng chỉ báo với chính quyền xã xử lý. Cách quản lý di tích thiếu đồng bộ khó lòng bảo vệ được Cổ Loa chứ chưa nói gì đến phát huy giá trị di tích.
Mỗi năm Cổ Loa đón khoảng 130.000 lượt khách. Phần lớn khách tập trung vào lễ đầu năm. Còn 11 tháng còn lại, Cổ Loa không có khách. Trong khi đó, nhiều di sản quanh Hà Nội như Hạ Long hàng năm thu hút hàng triệu khách du lịch. Ninh Bình vừa là di sản thiên nhiên vừa là di sản lịch sử nhưng từ 5-10 năm nay đã thay đổi toàn diện, tiềm năng được đánh thức và trở thành một trung tâm du lịch trong cả nước. Hay xa hơn nữa là Cố đô Huế đón 1 triệu lượt khách chỉ trong ba tháng.
Để giữ cho được di sản Cổ Loa và xa hơn nữa là phát huy giá trị của di sản này xứng tầm di sản độc nhất vô nhị Đông Nam Á, có lẽ phải bắt đầu từ sự đổi mới tư duy, nhận thức và sự phối hợp của cộng đồng, chính quyền địa phương, cơ quan quản lý, và doanh nghiệp trong việc biến những tiềm năng của di sản trở thành tiềm lực kinh tế.
Bảo Thoa
(Còn tiếp)
Có thể bạn quan tâm
Nên xem
Tìm Xuân bên dòng Nho Quế
Tiếp tục triệu tập hàng nghìn bị hại trong vụ án Tân Hoàng Minh
Liên đoàn Lao động huyện Gia Lâm có thêm một Công đoàn cơ sở
Vì sao doanh nghiệp phân bón “xin” chịu thuế giá trị gia tăng?
Gấp rút chuẩn bị nhân lực vận hành Sân bay Long Thành
Tỷ lệ bao phủ Bảo hiểm y tế quận Tây Hồ đạt trên 94%
Sợ sai, nhiều doanh nghiệp thẩm định "né" giá đất
Tin khác
Hà Nội: Tổ chức hoạt động kỷ niệm Ngày Quốc tế Hạnh phúc 20/3
Văn hóa 19/03/2024 13:55
Xuân rơi trên đóa xoan mềm
Văn hóa 19/03/2024 09:54
Triển lãm tranh màu nước lớn nhất từ trước đến nay tại Văn Miếu - Quốc Tử Giám
Văn hóa 17/03/2024 06:11
Triển lãm mỹ thuật kỷ niệm 70 năm Ngày Chiến thắng Điện Biên Phủ tại Hà Nội
Văn hóa 14/03/2024 12:51
Xao lòng mùa hoa trẩu tháng ba
Văn hóa 14/03/2024 10:16
Tạo đột phá cho du lịch phát triển
Văn hóa 14/03/2024 07:57
Đền ông Hoàng Mười - ngôi đền linh thiêng bậc nhất xứ Nghệ
Văn hóa 14/03/2024 06:23
TP.HCM: Gần 16.000 tựa sách ưu đãi tại Hội sách xuyên Việt
Văn hóa 13/03/2024 19:43
Ngọc Hân tỏa sáng trong khai mạc triển lãm tranh 12 con giáp của danh họa Nguyễn Tư Nghiêm
Văn hóa 12/03/2024 18:20
Nhịp cầu nối bờ song mưa
Văn hóa 12/03/2024 09:16