Đô thị hóa và bài toán bảo tồn di dích

Phát triển gắn với bảo tồn. Quan điểm nhất quán và đúng đắn là vậy. Tuy nhiên, cùng với quá trình đô thị hóa diễn ra quá nhanh, nên việc bảo tồn không dễ dàng chút nào. Câu chuyện về Khu di chỉ Vườn Chuối là ví dụ điển hình.
tin nhap 20180719113948 Kỳ cuối: Làm sao vừa bảo tồn vừa phát triển
tin nhap 20180719113948 Kỳ 1: Không thể để di sản “ngủ yên”

Nằm ở thôn Lai Xa, xã Kim Chung, huyện Hoài Đức, Hà Nội- Khu di chỉ Vườn Chuối được các nhà khoa học cho rằng có niên đại kéo dài từ khoảng giai đoạn cuối văn hóa Phùng Nguyên qua giai đoạn văn hóa Đồng Đậu - Gò Mun và cuối cùng là văn hóa Đông Sơn. Tuy nhiên hiện nay, cùng với việc bối cảnh đô thị hóa đang đe dọa di tích. Khu di chỉ này được phát hiện và nghiên cứu bởi Viện Khảo cổ học khoảng năm 1969. Từ đó đến nay, đã có 8 lần nghiên cứu, khai quật tại khu di chỉ này.

tin nhap 20180719113948
Mộ cổ niên đại 2000 năm ở khu di tích Vườn Chuối. (Nguồn ảnh: vanhoathethao)

Tại đây, phát hiện các di tích như hố đất đen, cụm gốm, mặt bằng gốm đất nện, mộ táng, di tích động vật và thực vật. Những dấu vết khác như hố cột, bếp, lò đúc đồng, dấu vết gia cố mặt bằng cư trú, nền nhà… cho thấy những hoạt động sinh động diễn ra liên tục và Vườn Chuối là phức hợp khảo cổ học quan trọng thời kỳ Tiền Đông Sơn và Đông Sơn ở lưu vực sông Hồng. Các di vật được làm bằng các chất liệu khác nhau, loại hình khá đa dạng. Đặc biệt đã phát hiện nhiều hiện vật gỗ như vòng, hiện vật hình núm, hình lược… trong tầng văn hóa Gò Mun.

Theo nghiên cứu khảo cổ học, xung quanh khu vực có di tích Vườn Chuối còn có một số di tích khảo cổ học khác như Gò Mỏ Phượng, Gò Rền Rắn, Gò Chùa Gio, Gò Chiền Vậy… đều có giá trị rất lớn. Những di tích này tạo thành một phức hợp các di tích tiền sử, sơ sử liên tục ở đây, tạo thành một trung tâm tụ cư, trung tâm văn hóa quan trọng ở khu vực phía Tây Hà Nội. Các nhà khoa học đánh giá di tích lịch sử này tương ứng với lịch sử thời kỳ tiền Hùng Vương và Hùng Vương dựng nước, chứng minh sự phát triển liên tục về nguồn gốc của văn hóa Đông Sơn.

Do đó, nó cũng góp phần chứng minh nguồn gốc, sự lan tỏa và phát triển của dân tộc Việt Nam. Loại di tích có niên đại kéo dài hàng nghìn năm trong thời kỳ dựng nước đầu tiên càng có giá trị khoa học to lớn. Mặt khác, di tích này càng quan trọng khi nó tồn tại với số lượng cực kỳ nhiều, càng hiếm hơn trong điều kiện người Việt cổ ngày càng phát triển và lan tỏa mạnh mẽ từ khu vực trung du xuống vùng đồng bằng châu thổ.

Tuy nhiên, khu di tích này đứng trước nguy cơ bị xóa sổ do dự án xây dựng khu đô thị Kim Chung - Di Trạch, đồng thời nạn trộm cắp cổ vật đang hoành hành ở đây trong khi không có chế tài để bảo vệ. Điều này khiến các nhà quản lý, các nhà khoa học buộc phải ngồi lại để cùng bàn bạc biện pháp “giải cứu” di chỉ.

Tại cuộc Tọa đàm khoa học đánh giá giá trị và đề xuất phương án bảo tồn di chỉ khảo cổ học ở Vườn Chuối diễn ra vừa qua, ông Bùi Văn Liêm, Phó Viện trưởng Viện Khảo cổ học Việt Nam cho biết: Thực tế hiện nay, cứ nhà khảo cổ đến trước thì kẻ phá hoại, trộm cắp đến sau. Đã có nhiều kẻ trộm đến khu di tích này. Chúng ta đều biết hiện nay, nhiều di tích khảo cổ đã không còn nữa, như Cổ Loa đang bị thu hẹp. Phải khảo sát, thăm dò, khai quật khảo cổ học mới đề xuất được các phương án bảo tồn.

TS Phạm Quốc Quân - nguyên Giám đốc Bảo tàng Lịch sử quốc gia thì cho rằng, lỗi là do quy hoạch khảo cổ học của Thành phố chưa được thực hiện. Ngoài ra đây cũng là lỗi do chưa có sự liên thông giữ các ngành. Những lỗi này khá phổ biến ở bất cứ dự án nào trong quá trình phát triển kinh tế ở nhiều địa phương trong cả nước với sự mâu thuẫn giữa bảo tồn và phát triển. Đặc biệt, với Kim Chung – Di Trạch chưa có sự xâm hại đáng kể, thì việc điều chỉnh nó cho thích hợp là cần thiết, nhằm cứu vớt một khu di tích khảo cổ học. Nên chăng, khu đô thị này cần quy hoạch lại, để dành một phần diện tích thích hợp cho công viên, cây xanh phục vụ đô thị?.

Theo TS. Phạm Quốc Quân, rất có thể, những ngôi nhà cao tầng của dự án đô thị Kim Chung - Di Trạch nằm ngay tại lõi của khu di tích? Nếu đúng như vậy, sự điều chỉnh dự án phải được đặt dưới tầm nhìn của thành phố, sao cho Vườn Chuối sẽ là một trong nhiều công viên cho toàn bộ những khu đô thị quanh vùng. Đó cũng là một trong những yêu cầu cảnh quan, sinh thái mà bất cứ khu đô thị hiện đại nào đều phải hướng tới.

Còn theo GS. Nguyễn Văn Huy - Nguyên Giám đốc Bảo tàng dân tộc học, di tích khảo cổ học Vườn Chuối đã được nhiều nhà nghiên cứu đánh giá, song hiện chưa có đầy đủ tư liệu. Để di tích Vườn Chuối không bị xóa bỏ, trước hết cần bảo tồn tổng thể toàn bộ di tích nếu hiện trạng di tích tốt. Tiếp đó, phải bảo tồn từng phần di tích có hiện trạng tốt, phần còn lại sẽ làm nghiên cứu và di dời các di tích, di vật về Bảo tàng Hà Nội.

Nếu di tích bị xâm hại về cơ bản thì phải kiến nghị khai quật di dời tổng thể di tích, di vật về bảo tàng Hà Nội để nghiên cứu đánh giá giá trị, trưng bày và phát huy giá trị của di tích. Cần phải tiến hành điều tra tổng thể các di sản khảo cổ khu vực này để đánh giá hiện trạng đề xuất giải pháp bảo tồn, bởi đây là loại di tích dễ bị xâm hại nhất do nằm ở giữa cánh đồng.

“Ngay từ bây giờ nghiên cứu, xây dựng các phương án bảo tồn đề xuất với UBND TP Hà Nội có biện pháp bảo vệ khu di tích nahf”, GS Nguyễn Văn Huy đưa ra ý kiến.
Trước vấn đề này, ông Trương Minh Tiến, Phó Giám đốc Sở Văn hóa Thể thao (VHTT) Hà Nội cho biết, trong thời gian tới, Sở VHTT sẽ lập quy hoạch, báo cáo UBND TP Hà Nội xếp hạng di tích; tập hợp các ý kiến của các nhà khoa học để đưa ra các phương án bảo vệ, phát huy, khai quật khảo cổ khu di chỉ Vườn Chuối.

Phó Giám đốc Sở VHTT Hà Nội Trương Minh Tiến: Sắp tới Sở VHTT Hà Nội sẽ có văn bản đề nghị UBND TP Hà Nội, yêu cầu chủ đầu tư phải dành diện tích bảo tồn cho khu di chỉ Vườn Chuối trong điều chỉnh quy hoạch chi tiết.

Đồng thời, có biện pháp bảo vệ hiện trạng di chỉ quan trọng này, không để người dân tự ý trồng cây làm ảnh hưởng đến khu vực bảo vệ. Trong quá trình thi công dự án, ngoài diện tích bảo tồn, chủ đầu tư phải phối hợp với Sở VHTT cử cán bộ theo dõi và thu các hiện vật nếu phát hiện được trong quá trình thi công để tránh thất thoát hiện vật.

Bảo Thoa

Có thể bạn quan tâm

Nên xem

Bình Dương: Một tháng xử lý hơn 12.000 trường hợp vi phạm trật tự an toàn giao thông

Bình Dương: Một tháng xử lý hơn 12.000 trường hợp vi phạm trật tự an toàn giao thông

(LĐTĐ) Ngày 19/3, đại diện Phòng Cảnh sát giao thông (CSGT) Công an tỉnh Bình Dương cho biết, trong đợt thực hiện kế hoạch cao điểm tuần tra kiểm soát (TTKS) nhằm đảm bảo tật tự an toàn giao thông trên địa bàn tỉnh từ 15/2 đến 14/3, lực lượng CSGT đã xử lý hơn 12.000 trường hợp vi phạm.
Quận Long Biên: Tập huấn nghiệp vụ công tác tài chính và kiểm tra cho cán bộ Công đoàn cơ sở

Quận Long Biên: Tập huấn nghiệp vụ công tác tài chính và kiểm tra cho cán bộ Công đoàn cơ sở

(LĐTĐ) Ngày 19/3, Liên đoàn Lao động (LĐLĐ) quận Long Biên phối hợp với Trung tâm Chính trị quận tổ chức Lớp bồi dưỡng nghiệp vụ công tác tài chính, kiểm tra Công đoàn năm 2024 cho gần 300 cán bộ làm công tác công đoàn và tài chính Công đoàn cơ sở.
LĐLĐ huyện Chương Mỹ: Khen thưởng 24 tập thể, 61 cá nhân "Giỏi việc nước, đảm việc nhà"

LĐLĐ huyện Chương Mỹ: Khen thưởng 24 tập thể, 61 cá nhân "Giỏi việc nước, đảm việc nhà"

(LĐTĐ) Sáng 19/3, Liên đoàn Lao động (LĐLĐ) huyện Chương Mỹ đã tổ chức Hội nghị tổng kết phong trào thi đua “Giỏi việc nước, đảm việc nhà” năm 2023; nghe nói chuyện chuyên đề về “Xây dựng và giữ gìn hạnh phúc gia đình trong thời kỳ mới” cho các cán bộ, đoàn viên, người lao động.
Mức phạt vi phạm nồng độ cồn đối với người đi xe đạp

Mức phạt vi phạm nồng độ cồn đối với người đi xe đạp

(LĐTĐ) Căn cứ theo quy định pháp luật, người điều khiển xe đạp mà trong máu hoặc trong hơi thở có nồng độ cồn vẫn sẽ bị phạt vi phạm nồng độ cồn theo quy định.
Biến nơi đổ rác thành công viên

Biến nơi đổ rác thành công viên

(LĐTĐ) Khu vực bờ vở sông Hồng, dưới chân cầu Long Biên trước đây là bãi đất hoang phế với rác thải ngập ngụa, nay đã thay một diện mạo mới, trở thành công viên để trẻ em vui chơi, người già tập thể dục...
Chăm lo đời sống đoàn viên

Chăm lo đời sống đoàn viên

(LĐTĐ) Trong những năm qua, Ban Chấp hành Công đoàn Trường Tiểu học và Trung học cơ sở Mỹ Đức (Hà Nội) đã có nhiều cách làm hay trong việc quan tâm, chăm lo đời sống đoàn viên, góp phần nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, giáo viên nhà trường cũng như nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo.
Việt Nam đăng cai tổ chức Nam vương Thế giới 2024

Việt Nam đăng cai tổ chức Nam vương Thế giới 2024

(LĐTĐ) Sau thành công khi đăng cai Miss Grand International, Sen Vàng tiếp tục là đơn vị đăng cai tổ chức Mr World 2024 - Nam vương Thế giới 2024 vào tháng 9/2024.

Tin khác

Xuân rơi trên đóa xoan mềm

Xuân rơi trên đóa xoan mềm

(LĐTĐ) Một ngõ vắng quanh co trầm thấp. Dải rêu xanh mọc dọc ngang hai bên bờ tường bằng gạch mun đã cũ. Tôi bước thật nhẹ trên con đường rơi đầy hoa xoan tím. Chùm hoa nhỏ, cánh li ti, mỏng manh nghiêng phai giữa lối. Một làn gió qua, muôn cánh hoa bay, rơi rơi giữa không trung một khoảng trời mơ tím. Chợt thấy lòng mềm đi, bình yên như cây cỏ.
Triển lãm tranh màu nước lớn nhất từ trước đến nay tại Văn Miếu - Quốc Tử Giám

Triển lãm tranh màu nước lớn nhất từ trước đến nay tại Văn Miếu - Quốc Tử Giám

(LĐTĐ) Chiều 16/3, tại di tích Văn Miếu - Quốc Tử Giám, tổ chức phi lợi nhuận quốc tế VietnamInAcquarello phối hợp Trung tâm Hoạt động Văn hóa và Khoa học Văn Miếu - Quốc Tử Giám tổ chức khai mạc Triển lãm tranh màu nước quốc tế “Sắc màu Văn hóa".
Triển lãm mỹ thuật kỷ niệm 70 năm Ngày Chiến thắng Điện Biên Phủ tại Hà Nội

Triển lãm mỹ thuật kỷ niệm 70 năm Ngày Chiến thắng Điện Biên Phủ tại Hà Nội

(LĐTĐ) Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch vừa ban hành kế hoạch tổ chức triển lãm mỹ thuật kỷ niệm 70 năm Ngày Chiến thắng Điện Biên Phủ (7/5/1954 - 7/5/2024) tại Hà Nội vào tháng 5 tới.
Xao lòng mùa hoa trẩu tháng ba

Xao lòng mùa hoa trẩu tháng ba

(LĐTĐ) Tháng ba bất chợt ùa về, trắng ngần cả khung trời miền sơn cước, bằng cái sắc trắng mộc mạc, đơn sơ của mùa hoa trẩu tinh khôi trên những sườn đồi dọc cung đường Hồ Chí Minh phía Tây. Mùa của những nàng tiên mây trắng.
Tạo đột phá cho du lịch phát triển

Tạo đột phá cho du lịch phát triển

(LĐTĐ) Ngày 15/3 là dấu mốc tròn 2 năm ngành Du lịch Việt Nam hồi sinh khi chính thức mở cửa trở lại sau đại dịch Covid-19. Hiện toàn ngành đang nỗ lực thực hiện Nghị quyết 82/NQ-CP ngày 18/5/2023 của Chính phủ về nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu đẩy nhanh phục hồi, tăng tốc phát triển du lịch hiệu quả, bền vững.
Đền ông Hoàng Mười - ngôi đền linh thiêng bậc nhất xứ Nghệ

Đền ông Hoàng Mười - ngôi đền linh thiêng bậc nhất xứ Nghệ

(LĐTĐ) Hằng năm, cứ vào dịp tháng 10 Âm lịch, những người con xứ Nghệ trên mọi miền đất nước lại cùng nhau về xã Hưng Thịnh, huyện Hưng Nguyên, tỉnh Nghệ An để chiêm bái và tham dự Lễ hội đền ông Hoàng Mười.
TP.HCM: Gần 16.000 tựa sách ưu đãi tại Hội sách xuyên Việt

TP.HCM: Gần 16.000 tựa sách ưu đãi tại Hội sách xuyên Việt

(LĐTĐ) Hội sách xuyên Việt năm 2024 diễn ra ở Đường sách Thành phố Hồ Chí Minh (TP.HCM) từ ngày 13 - 17/3 với chủ để “Lan tỏa tri thức - Chia sẻ ước mơ”, tham gia có 6 đơn vị xuất bản, phát hành với gần 16.000 tựa sách ưu đãi.
Ngọc Hân tỏa sáng trong khai mạc triển lãm tranh 12 con giáp của danh họa Nguyễn Tư Nghiêm

Ngọc Hân tỏa sáng trong khai mạc triển lãm tranh 12 con giáp của danh họa Nguyễn Tư Nghiêm

(LĐTĐ) Ngọc Hân tỏa sáng tại sự kiện khai mạc triển lãm, đưa tác phẩm 12 con giáp của Nguyễn Tư Nghiêm đến gần với công chúng.
TP.HCM: Hàng trăm "bóng hồng" đồng diễn áo dài chào mừng ngày Quốc tế Hạnh phúc

TP.HCM: Hàng trăm "bóng hồng" đồng diễn áo dài chào mừng ngày Quốc tế Hạnh phúc

(LĐTĐ) Ngày 12/3, đông đảo hội viên Hội Liên hiệp phụ nữ (LHPN) thành phố Thủ Đức, Thành phố Hồ Chí Minh (TP.HCM) tham gia đồng diễn áo dài trong ngày hội “Phụ nữ Thủ Đức khỏe đẹp - hạnh phúc và yêu thương” chào mừng ngày Quốc tế Hạnh phúc (20/3).
Nhịp cầu nối bờ song mưa

Nhịp cầu nối bờ song mưa

(LĐTĐ) Cầu vồng là một bức tranh, không thiếu vắng bất cứ một màu nào mà mắt ta có thể cảm nhận được. Nhìn vào bức tranh, người ta thấy, mưa đã tạnh nhưng đâu đó vẫn đang mưa, thấy mùi của sấm sét vẫn còn thoáng vương lại, thấy hoa bắt đầu nở, thấy lá xanh đang đâm chồi, thậm chí còn nghe thấy tiếng chim kêu vượn hót quanh đây...
Xem thêm
Phiên bản di động