Đề xuất tiêu chuẩn mới đối với người nước ngoài giảng dạy, nghiên cứu tại Việt Nam

Yêu cầu riêng cho mầm non, phổ thông, giáo dục thường xuyên

Theo dự thảo, người nước ngoài giảng dạy, nghiên cứu khoa học hoặc tham gia trao đổi học thuật phải đáp ứng yêu cầu bằng cấp từ trình độ thạc sĩ trở lên, phù hợp với vị trí được phân công. Bên cạnh đó, tiêu chuẩn cụ thể cho từng cấp học và từng hoạt động được thiết kế chi tiết hơn để phù hợp đặc thù của hệ thống giáo dục Việt Nam.

Ở bậc mầm non, dự thảo đề xuất người nước ngoài trực tiếp giáo dục trẻ phải có bằng cao đẳng trở lên chuyên ngành mầm non hoặc ngành liên quan; có tối thiểu hai năm kinh nghiệm giảng dạy và chứng chỉ nghiệp vụ sư phạm. Trường hợp dạy môn học trong cơ sở mầm non hoặc tham gia giáo dục chuyên đề, người nước ngoài cần đạt trình độ tiến sĩ hoặc có chức danh giáo sư, phó giáo sư, viện sĩ. Ngoài ra, người giảng dạy ngoại ngữ cho trẻ phải có bằng cao đẳng trở lên và chứng chỉ TESOL hoặc chứng chỉ tương đương được Bộ Giáo dục và Đào tạo công bố công nhận. Những người dạy ngoại ngữ cho đội ngũ cán bộ, giáo viên trong cơ sở mầm non cần trình độ cử nhân trở lên kèm chứng chỉ giảng dạy quốc tế.

Ảnh minh họa.

Ở bậc phổ thông, tiêu chuẩn được quy định theo hướng vừa chặt chẽ vừa linh hoạt hơn. Người nước ngoài phải có bằng cử nhân phù hợp với môn giảng dạy và có chứng chỉ nghiệp vụ sư phạm, hoặc có tối thiểu hai năm kinh nghiệm tại các cơ sở phổ thông hay giáo dục thường xuyên. Những người dạy ngoại ngữ là ngôn ngữ mẹ đẻ cần có bằng cử nhân và chứng chỉ TESOL hoặc có kinh nghiệm giảng dạy trước đó. Năng lực sử dụng thành thạo ngôn ngữ giảng dạy là yêu cầu bắt buộc, đồng thời được ưu tiên nếu có chuyên môn sâu trong lĩnh vực giáo dục phổ thông.

Đối với giáo dục thường xuyên, nơi tiếp nhận học viên đa dạng về độ tuổi và trình độ dự thảo yêu cầu giảng viên nước ngoài có bằng cử nhân trở lên, chứng chỉ nghiệp vụ sư phạm hoặc ít nhất hai năm kinh nghiệm giảng dạy tại cơ sở phổ thông hoặc thường xuyên. Những người có học vị tiến sĩ hoặc các chức danh giáo sư, phó giáo sư, viện sĩ cũng được xem là đáp ứng tiêu chuẩn. Với môn ngoại ngữ, tiêu chí tương tự bậc phổ thông: bằng cử nhân và chứng chỉ giảng dạy quốc tế hoặc kinh nghiệm thực tế.

Chuẩn hóa yêu cầu đối với giáo dục nghề nghiệp và đại học

Với giáo dục nghề nghiệp, dự thảo phân biệt rõ tiêu chuẩn giữa giảng viên dạy lý thuyết và giảng viên dạy thực hành hoặc tích hợp. Người dạy lý thuyết cần có bằng cử nhân hoặc tương đương trở lên đúng chuyên ngành; có trình độ tiến sĩ hoặc chức danh khoa học; hoặc có chứng chỉ nghiệp vụ sư phạm theo luật hiện hành. Trường hợp không có chứng chỉ, yêu cầu tối thiểu là hai năm kinh nghiệm giảng dạy tại các cơ sở giáo dục nghề nghiệp, đại học hoặc viện nghiên cứu uy tín ở nước ngoài.

Đối với giảng viên thực hành hoặc tích hợp, điều kiện nghiêm ngặt hơn ở phần kinh nghiệm thực tiễn. Ngoài bằng cấp từ trình độ kỹ sư, cử nhân kỹ thuật hoặc tương đương, người nước ngoài phải có ít nhất năm năm làm việc trực tiếp trong doanh nghiệp, sản xuất, dịch vụ hoặc giảng dạy thực hành. Đây được xem là cách bảo đảm tính thực tiễn trong đào tạo nghề, lĩnh vực phụ thuộc mạnh vào kỹ năng và kinh nghiệm. Người giảng dạy ngoại ngữ trong cơ sở giáo dục nghề nghiệp cần bằng cử nhân trở lên và chứng chỉ TESOL hoặc chứng chỉ quốc tế được công nhận.

Đáng chú ý, dự thảo mở ra cơ chế linh hoạt cho những trường hợp đặc biệt. Nếu ứng viên sở hữu bằng sáng chế, giải thưởng khoa học, có đóng góp được chứng minh hoặc được tổ chức giáo dục quốc tế uy tín đề cử, cơ sở giáo dục có thể đề xuất xem xét tiếp nhận dù người đó chưa đáp ứng đầy đủ mọi điều kiện thông thường. Đây là “cửa mở” nhằm thu hút nhân tài chất lượng cao và tạo dư địa cho những chương trình hợp tác cấp chính phủ.

Ở bậc đại học, yêu cầu chuyên môn được nâng lên mức cao nhất trong hệ thống. Người nước ngoài giảng dạy hoặc nghiên cứu phải có bằng thạc sĩ trở lên phù hợp ngành nghề; ưu tiên ứng viên có học vị tiến sĩ và có công trình khoa học được công bố trên tạp chí quốc tế thuộc danh mục WoS/Scopus. Trường hợp không có bằng thạc sĩ nhưng dạy ngoại ngữ là ngôn ngữ mẹ đẻ, ứng viên phải có bằng đại học và chứng chỉ TESOL hoặc kinh nghiệm giảng dạy tại cơ sở nghề nghiệp hoặc đại học. Bậc đại học cũng có cơ chế xét đặc cách tương tự giáo dục nghề nghiệp đối với các chuyên gia có đóng góp khoa học nổi bật.

P.T