Thận trọng dùng thuốc khi trẻ mắc Covid-19

Tránh lạm dụng thuốc

Khi con trai học lớp 4 có kết quả test nhanh dương tính với vi rút SARS-CoV-2, anh Nguyễn Văn Đỗ (quận Tây Hồ, Hà Nội) đã vội vàng tìm mua thuốc điều trị Covid-19. Lên mạng xã hội tham khảo các hội, nhóm trong khu chung cư đang sinh sống anh Đỗ còn được mách bảo mua thêm các loại thuốc kháng viêm, kháng sinh, thực phẩm chức năng, vitamin tăng cường sức đề kháng… Thậm chí anh còn được cung cấp luôn cho một đơn thuốc của người đã sử dụng trước cho con. Trước “ma trận” đến chục loại thuốc trong đơn, anh Đỗ cũng bấn loạn không biết dùng như thế nào cho đúng.

Bác sĩ Đỗ Anh, Trung tâm Nhi khoa, Bệnh viện Bạch Mai

Thậm chí, có những cha mẹ tự ý cho trẻ sử dụng thuốc kháng sinh, các loại thuốc kháng viêm có chứa Corticoid ngay sau khi phát hiện con mình mắc Covid-19. Theo các chuyên gia y tế, thuốc chứa Corticoid có nhiều tác dụng phụ, có thể dẫn tới những hậu quả lâu dài cho trẻ, như: Loãng xương, giảm sức đề kháng, yếu cơ, tim mạch…

Chia sẻ về vấn đề này, bác sĩ Đỗ Anh, Trung tâm Nhi khoa, Bệnh viện Bạch Mai cho biết: Trong tâm lý hoang mang khi có F0 điều trị tại nhà, nhiều gia đình tìm kiếm thông tin từ trên mạng xã hội, đồng nghiệp, người thân, phác đồ của Bộ Y tế, đồng thời chuẩn bị rất nhiều thuốc điều trị tại nhà. Nhiều gia đình sưu tầm các đơn thuốc cho F0 kể cả người lớn và trẻ con có tới 11 thuốc. Trong 11 thuốc, có khoảng 5-6 thuốc là nằm trong danh mục phác đồ điều trị của Bộ Y tế (gói thuốc A, B, C), thì bao gồm ít nhất 1 loại kháng sinh, thậm chí có đơn có tới 2 loại kháng sinh kết hợp với nhau; rồi có thuốc có chứa Corticoid… Đối với những đơn thuốc dành có người lớn tuổi, người có bệnh nền thì có cả thuốc kháng đông.

“Khi được bệnh nhân cung cấp cho đơn thuốc đã sử dụng như vậy, thì người làm bác sĩ như tôi tư vấn cảm thấy rất lo lắng. Trong quá trình hỗ trợ F0 nhi điều trị tại nhà qua mạng, chỉ có số ít người thân của trẻ gọi điện nhờ tư vấn và tôi chỉnh thuốc cho các cháu nhưng con số đó không nhiều, đa phần người bệnh dùng thuốc được 2-3 ngày rồi mới gọi điện nhờ hỗ trợ”, bác sĩ Đỗ Anh thông tin.

Đặc biệt, do tình hình dịch Covid-19 diễn biến phức tạp, một số người hỏi xin đơn thuốc mẫu dự phòng dành cho người bị F0. Tuy nhiên, theo bác sĩ Đỗ Anh, không có đơn thuốc mẫu nào cho tất cả các F0. Theo vị chuyên gia này lý giải, Covid-19 là một loại bệnh do vi rút đường hô hấp. Biểu hiện triệu chứng khác nhau rất rõ giữa các cá thể. Khi điều trị còn phụ thuộc vào đáp ứng miễn dịch của mỗi người; đã tiêm hay chưa tiêm vắc xin; có tiền sử dị ứng, bệnh nền hay không… Nên nếu áp một đơn thuốc cho tất cả các bệnh nhân thì chắc chắn sẽ dẫn tới tình trạng lạm dụng thuốc, thừa thuốc.

“Nên tôi chỉ tư vấn và điều trị cá thể hóa từng F0 một, tùy thuộc vào triệu chứng, biểu hiện của F0 như nào bác sĩ sẽ điều trị tới đó, tránh sử dụng thừa thuốc, gây ngộ độc thuốc nguy hiểm. Nhất với trẻ em là điều trị triệu chứng, bởi với trẻ dưới 18 tuổi hoàn toàn không có thuốc điều trị đặc hiệu”, bác sĩ Đỗ Anh nhấn mạnh.

Mục tiêu của việc điều trị và quản lý F0 nhi tại nhà thì vấn đề an toàn đặt lên hàng đầu. An toàn sử dụng thuốc, tránh việc lạm dụng và sử dụng thuốc quá đà. Thực tế thăm khám, điều trị và tư vấn cho nhiều bệnh nhân nhi, bác sĩ Đỗ Anh còn nhận thấy, nhiều gia đình, trẻ F0 ngày thứ nhất, tới ngày thứ hai đã sử dụng kháng sinh; hoặc xin bác sĩ kê thuốc kháng sinh. “Đây là suy nghĩ hoàn toàn sai lầm, bởi kháng sinh chỉ có vai trò điều trị vi khuẩn, hoàn toàn không có vai trò trong điều trị bệnh. Kháng sinh chỉ có thể dùng điều trị bội nhiễm khi trẻ mắc Covid-19. Khi có bội nhiễm viêm họng, viêm thanh quản, viêm phổi, hoặc nhiễm khuẩn tiêu hóa mới sử dụng đến kháng sinh cho trẻ”, bác sĩ Đỗ Anh phân tích.

Thận trọng khi xông cho trẻ

Cũng trong “Hướng dẫn chăm sóc tại nhà đối với trẻ mắc Covid-19”, Bộ Y tế đặc biệt lưu ý các phụ huynh không tự ý dùng thuốc kháng vi rút, kháng sinh, kháng viêm... cho trẻ mắc Covid-19 chăm sóc ở nhà khi chưa có chỉ định của nhân viên y tế. Khi trẻ bị ho có thể dùng các thuốc giảm ho (ưu tiên các thuốc từ thảo mộc). Khi trẻ bị ngạt mũi, xổ mũi thì xịt rửa mũi, nhỏ mũi bằng dung dịch Natriclorua 0,9%. Nếu trẻ xuất hiện tiêu chảy, thì sử dụng men vi sinh, men tiêu hóa. Với trẻ đang được sử dụng các thuốc điều trị bệnh nền theo đơn ngoại trú, thì tiếp tục sử dụng theo hướng dẫn.

Ngoài ra, Bộ Y tế cũng khuyến cáo: Khi nhiệt độ trẻ > 38,5 độ C nên dùng Paracetamol liều 10-15mg/kg/lần (uống hoặc đặt hậu môn, nếu trẻ còn sốt có thể lặp lại, mỗi lần cách tối thiểu 4-6 giờ (tổng liều thuốc không quá 60mg/kg/ngày). Ngoài ra, cho trẻ dùng thuốc cân bằng điện giải khi mất nước (do sốt cao, tiêu chảy, mệt mỏi). Nên khuyến khích trẻ uống nhiều nước, có thể sử dụng nước trái cây hoặc Oresol và tuyệt đối không cho trẻ sử dụng các dung dịch nước ngọt công nghiệp để bù nước…

Tháp dinh dưỡng giúp tăng nền tảng sức khỏe cho trẻ mắc Covid-19 (Ảnh: Bệnh viện Nhi Trung ương).

Để tránh sự lo lắng thái quá và chủ động khi dịch đang lây lan nhanh như hiện nay, theo bác sĩ Đỗ Anh việc đầu tiên là các gia đình chuẩn bị một túi thuốc gồm: Thuốc hạ sốt, giảm ho, oresol (sử dụng trong trường hợp trẻ sốt cao mất nước, nôn nhiều) và thuốc giảm ho long đờm. Qua thực tế cho thấy, biểu hiện lâm sàng của bệnh giống như vi rút thông thường. Cụ thể, về đường hô hấp trên trẻ có triệu chứng: Ho, hắt hơi, chảy nước mũi, đau mỏi người, đau mỏi cơ. 30% trẻ mắc Covid-19 có triệu chứng về đường tiêu hóa. Và một nửa số trẻ nhiễm bệnh kết hợp nhiều triệu chứng như đau đầu, nôn và rối loạn tiêu hóa.

Song song với việc điều trị triệu chứng thì các bậc phụ huynh cần hỗ trợ dinh dưỡng cho trẻ em. Theo bác sĩ Đỗ Anh đánh giá, dinh dưỡng cho trẻ em bị F0 là vô cùng quan trọng, bởi trẻ dưới 12 tuổi chưa được tiêm vắc xin. Để sức khỏe và sức đề kháng của trẻ em chống được vi rút là do tự thân của trẻ chứ không phải thuốc. Thuốc ở đây chỉ đóng vai trò giảm triệu chứng khó chịu của trẻ. Còn chống lại vi rút là do sức đề kháng của mỗi trẻ, do dinh dưỡng.

Đặc biệt, với những trẻ dưới 6 tháng tuổi bị mắc Covid-19, thì sữa mẹ là phương thuốc tăng sức đề kháng hữu hiệu nhất cho trẻ nhỏ. Hai mẹ con cùng F0 thì vẫn cho trẻ bú bình thường; còn nếu mẹ đã dương tính, con âm tính thì người mẹ có thể vắt sữa cho trẻ dùng. Như vậy trẻ sẽ có một lượng kháng thể truyền sang con để chống Covid-19. Nhất là trên những người mẹ đã được tiêm hai mũi vắc xin phòng Covid-19. Với 2 nguyên tắc cơ bản là điều trị triệu chứng và dinh dưỡng hợp lý, bác sĩ Đỗ Anh cho rằng, trẻ sẽ có thể nhanh chóng khỏi Covid-19. Các bố mẹ hoàn toàn yên tâm, bởi hiện nay 95% trẻ nhiễm Covid-19 đều có triệu chứng ở mức độ nhẹ và trung bình./.