Mở rộng thêm phạm vi thành lập văn phòng giám định tư pháp ở một số lĩnh vực

Trước đó, Quốc hội đã nghe Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh thay mặt Chính phủ trình bày Báo cáo về việc tiếp thu, giải trình, chỉnh lý dự thảo Luật Giám định tư pháp (sửa đổi).

Theo đó, đa số đại biểu Quốc hội tán thành sự cần thiết sửa đổi toàn diện Luật Giám định tư pháp hiện hành; đề nghị tiếp tục bổ sung, làm rõ việc đáp ứng các yêu cầu thể chế hóa quan điểm, định hướng của Đảng liên quan đến hoạt động giám định tư pháp trong hồ sơ dự án Luật.

Về quyền được miễn trừ trách nhiệm pháp lý của người giám định tư pháp trong hoạt động giám định tư pháp, một số ý kiến đại biểu Quốc hội đề nghị không quy định miễn trừ trách nhiệm pháp lý của người giám định tư pháp trong hoạt động giám định tư pháp như dự thảo Luật.

Một số ý kiến đề nghị cần nghiên cứu kỹ quy định miễn trừ trách nhiệm pháp lý của người giám định tư pháp trong hoạt động giám định tư pháp hoặc cần phải quy định chặt chẽ, miễn trừ có điều kiện hoặc bổ sung phạm vi miễn trừ.

Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh. (Ảnh: Quốc hội)

Chính phủ cho biết, tiếp thu ý kiến đại biểu Quốc hội, dự thảo Luật được nghiên cứu, chỉnh lý theo hướng người giám định tư pháp được xem xét loại trừ, miễn, giảm trách nhiệm theo quy định của pháp luật có liên quan và của cấp có thẩm quyền khi đã thực hiện giám định đúng quy định về trình tự, thủ tục, quy trình giám định tư pháp, quy chuẩn chuyên môn trong hoạt động giám định, vô tư, khách quan, không vụ lợi.

Trường hợp kết luận gian dối hoặc từ chối kết luận giám định mà không vì lý do bất khả kháng hoặc không do trở ngại khách quan thì phải chịu trách nhiệm hình sự theo quy định.

Về phạm vi thành lập, hoạt động của văn phòng giám định tư pháp, dự thảo Luật quy định theo hướng mở rộng thêm phạm vi thành lập văn phòng giám định tư pháp ở một số lĩnh vực, chuyên ngành, trong đó riêng chuyên ngành giám định ADN, tài liệu, kỹ thuật số và điện tử, dấu vết đường vân chỉ được thực hiện đối với tố tụng dân sự, hành chính.

Trên cơ sở quy định mang tính nguyên tắc cơ bản này của Luật, tới đây, Chính phủ tiếp tục quy định chỉ tiết trình tự, thủ tục thành lập, đăng ký, kiểm soát chất lượng hoạt động của Văn phòng giám định tư pháp.

Mặc dù một số lĩnh vực, chuyên ngành giám định có phát sinh trưng cầu giám định (môi trường, thông tin và truyền thông, khoa học và công nghệ...) có phát sinh trưng cầu giám định, nhưng chưa thực sự lớn, thường xuyên nên trước mắt chưa mở rộng phạm vi thành lập văn phòng giám định tư pháp đến các lĩnh vực, chuyên ngành này…

Luật Giám định tư pháp (sửa đổi) được thông qua gồm VI Chương, 45 Điều, quy định về người giám định tư pháp; tổ chức giám định tư pháp; trình tự, thủ tục giám định tư pháp; chi phí giám định tư pháp; chế độ, chính sách trong hoạt động giám định tư pháp; quản lý nhà nước về giám định tư pháp; trách nhiệm của cơ quan tiến hành tố tụng, tổ chức, cá nhân liên quan đến hoạt động giám định tư pháp.

Quốc hội biểu quyết thông qua Luật Giám định tư pháp (sửa đổi). (Ảnh: Quốc hội)

Nguyên tắc thực hiện giám định tư pháp là tuân thủ pháp luật, tuân theo trình tự, thủ tục giám định, phương pháp khoa học, kỹ thuật, nghiệp vụ, quy trình giám định tư pháp, quy chuẩn chuyên môn trong hoạt động giám định; trung thực, chính xác, khách quan, vô tư, kịp thời; độc lập trong quá trình thực hiện giám định, đưa ra kết luận giám định tư pháp; chỉ kết luận về chuyên môn những vấn đề trong phạm vi được trưng cầu, yêu cầu; chịu trách nhiệm trước pháp luật về kết luận giám định.

Luật được thông qua quy định rõ các hành vi bị nghiêm cấm. Cụ thể: Từ chối tiếp nhận, thực hiện giám định tư pháp mà không có lý do chính đáng; cố ý kéo dài thời gian thực hiện giám định tư pháp, thời gian ban hành kết luận giám định tư pháp.

Từ chối kết luận giám định tư pháp mà không vì lý do bất khả kháng hoặc không do trở ngại khách quan. Tiết lộ thông tin trong quá trình thực hiện giám định tư pháp gây ảnh hưởng đến hoạt động tố tụng.

Lợi dụng danh nghĩa người giám định tư pháp, tổ chức giám định tư pháp để trục lợi. Nhận tiền, tài sản hoặc lợi ích khác từ đơn vị, tổ chức, cá nhân để làm sai lệch việc trưng cầu, yêu cầu giám định tư pháp hoặc để làm sai lệch kết quả, kết luận giám định tư pháp.

Cố ý đưa ra kết luận giám định tư pháp sai sự thật. Lợi dụng việc trưng cầu, yêu cầu giám định tư pháp để gây khó khăn, cản trở hoạt động tố tụng. Lạm dụng việc trưng cầu giám định tư pháp trong hoạt động tố tụng hình sự để thay thế công tác điều tra, thực hiện nghĩa vụ chứng minh của cơ quan tiến hành tố tụng.

Can thiệp, cản trở việc thực hiện giám định của người giám định tư pháp. Xúi giục, đe dọa, ép buộc người giám định tư pháp đưa ra kết luận giám định tư pháp sai sự thật…