Lên chùa học đạo

(LĐTĐ) Người viết bài này đã mấy chục năm nay năm nào cũng tầm trưa chiều ngày mùng Một Tết lại đi ngang qua chùa Phúc Khánh. Chả là tôi có bà cô ruột sống ở Hà Đông nên mới có chuyện phải đi ngang qua đó.
len chua hoc dao Những giá trị văn hóa tâm linh sẽ về đúng bản ngã
len chua hoc dao Những quan niệm sai lầm khi lễ chùa đầu năm mới

Ngày mùng Một Tết (nghe nói là từ đêm ba mươi kia) ngôi chùa Phúc Khánh đã có hàng trăm hàng ngàn người tụ về. Đâu như một đồn chín, chín đồn một trăm thì chùa này thiêng lắm.

Thiêng nhất là chuyện “nhà chùa” rất tín trong việc “giải hạn”. Thế mới từ đêm ba mươi người người dồn về đây để cầu, để cúng, để dâng sao giải hạn cho mình và cho gia đình nhà mình bước sang năm mới được an, được lành, được giải mọi thứ hạn trên đời.

Âu cũng là “ước nguyện” chính đáng của mọi người nhưng cứ nhìn cái cảnh “người người lớp lớp” chen chúc nhau suốt từ ngoài đường cho tới trong sân chùa, chen chúc nhau suốt từ trong chùa ra tới ngoài đường phố mà thấy “ngao ngán”.

Người đến chùa Phúc Khánh “dâng sao giải hạn” đông vô kể. Đông kín ngoài đường phố Tây Sơn. Nhiều người còn đứng đặc cả trên cầu vượt Ngã Tư Sở đầu nâng mâm lễ, mắt hướng về phía chùa để vái vào với hy vọng “năm mới hanh thông”.

len chua hoc dao
Ảnh minh họa

Ước nguyện chính đáng thì nói làm gì nhưng nghe đâu “chuyện dâng sao giải hạn đầu năm” hình như đã bị “thương mại hóa”, đã bị lợi dụng vì như giáo sư Trần Lâm Biền thì “Đi dâng sao giải hạn thuộc lĩnh vực của đạo giáo, thuộc tín ngưỡng dân gia chứ không thuộc tôn giáo, không thuộc đạo Phật.

Không có tôn giáo nào đề cập đến dâng sao giải hạn” và đã bị “biến tướng”. Tôi có nghe một chuyện có người chỉ vì chỉ thiếu 50 ngàn đồng mà lễ dâng sao của mình bị…loại. Buồn. Vậy lên chùa đầu năm nên hiểu thế nào?

Lên chùa đầu năm là một tục lệ đã thành nét đẹp hàng trăm năm nay. Người Việt, nhất là người miền Bắc và người Hà Nội sau phút giây đón giao thừa đất trời bước sang năm mới là “lên chùa”.

Chùa làng tôi đấy, một ngôi chùa nhỏ điển hình của vùng Bắc bộ ẩn khuất cuối làng chỉ râm ran lên khi ngày đầu năm vừa tới. Đầu năm cũng là dịp dân làng tôi có lệ dắt díu nhau lên chùa. Người nải chuối vườn nhà. Kẻ đem mấy thẻ hương.

Ít ỏi vậy thôi nhưng bà sư trụ trì vui ra mặt, bà nói “Lên chùa đâu phải để khoe khoang. Lên chùa là để lòng tĩnh tâm, để tinh thần thanh nhẹ. Đấy mới là lên chùa con ạ”.

Giờ sư trụ trì đã đi xa nhưng những gì nhà sư đã nói thì tôi nhớ mãi. Nhớ nhất là lời căn dặn của mẹ nuôi tôi. Mẹ nuôi tôi là người sùng lên chùa nhất làng. Ngày tuần hay hôm rằm chẳng ngày nào mẹ nuôi tôi vắng mặt trên chùa.

Bận mấy cũng để đấy. Mẹ nuôi tôi lên chùa trước là thắp mấy nén nhang rồi sau là giúp sư trụ trì quét lá dọn cỏ.Việc chỉ có thế nhưng mẹ nuôi tôi “chăm chỉ” lắm.

Mẹ nuôi tôi bảo “chùa làng như cái hồn của làng ấy. Làng có chùa là làng có phúc bởi thế chùa làng còn thì bu con mình mới sống được qua gian khó. Chùa làng mà không còn thì làng lấy đâu ra chỗ để dựa để nương”.

Vậy đấy, người đàn bà quê một cục, nói một tiếng đầu làng cuối làng nghe rõ, đi một bước cả làng đều biết, chữ thì không viết nổi tên mình thế mà ăn nói cứ như người học hành giỏi giang lắm. Mà mẹ nuôi tôi giỏi giang thật.

Người ta xếp tôn giáo vào phạm trù văn hóa, Phật giáo là một sự kiện tôn giáo và cũng là một sự kiện văn hóa có ảnh hưởng đến nhiều lĩnh vực như: Nông nghiệp, y dược, âm nhạc, vũ đạo, ngôn ngữ.

Ngoài đóng góp làm cho văn hóa Việt Nam thêm phong phú nó còn góp phần cùng cơ tầng văn hóa Việt Nam ngăn chặn được xu hướng đồng hóa với văn hóa của văn minh văn hóa Trung Hoa, nó được hội nhập vào văn hóa Việt Nam, làm giàu thêm nền văn hóa dân tộc của Việt Nam và đã góp phần làm cho văn hóa Việt Nam khác với văn hóa Trung Hoa.

Chồng đi bộ đội từ ngày đầu kháng chiến toàn quốc, rồi ông nằm lại bên đường số 4. Mẹ nuôi tôi ở vậy nuôi hai người con một trai một gái đâu vào đấy.

Mẹ còn nhận nuôi thêm tôi chỉ với một lý do “Để mẹ đẻ con yên tâm công tác. Thế thôi, mẹ nuôi tôi giỏi quá. Sau này lớn lên tôi mới thấm thía vì sao mẹ nuôi tôi vất vả rồi đơn thân.

Ấy vậy mà mẹ nuôi tôi chẳng khi nào nhãng chuyện chùa làng. Đời cho mẹ những đứa con nhưng đời bắt mẹ lam lũ, mẹ đã lấy chuyện vui chùa để tự vui mình, để truyền cái niềm vui nho nhỏ ấy cho con cho cháu.

Mãi sau này tôi mới hiểu, chùa làng như một “đại diện” cho Đạo Phật ở chốn quê mùa. Đạo Phật tuy du nhập vào Việt Nam những hơn hai ngàn năm nhưng cũng như đời người đã trải bao thăng trầm, trải bao phen biến cải, trải quua các thời kỳ xây dựng và phát triển của đất nước.

Phật giáo từ lâu đã đi vào quần chúng làng quê Việt, gắn bó với sinh hoạt cộng đồng của người Việt. Sự tồn tại lâu dài của đạo Phật trong đời sống kinh tế, chính trị, xã hội đã đem lại những đóng góp đáng kể cho đời sống văn hóa, tư tưởng trong tiến trình phát triển của lịch sử Việt Nam.

Người ta xếp tôn giáo vào phạm trù văn hóa, Phật giáo là một sự kiện tôn giáo và cũng là một sự kiện văn hóa có ảnh hưởng đến nhiều lĩnh vực như: Nông nghiệp, y dược, âm nhạc, vũ đạo, ngôn ngữ.

Ngoài đóng góp làm cho văn hóa Việt Nam thêm phong phú nó còn góp phần cùng cơ tầng văn hóa Việt Nam ngăn chặn được xu hướng đồng hóa với văn hóa của văn minh văn hóa Trung Hoa, nó được hội nhập vào văn hóa Việt Nam, làm giàu thêm nền văn hóa dân tộc của Việt Nam và đã góp phần làm cho văn hóa Việt Nam khác với văn hóa Trung Hoa.

Ngày nay ở khắp các vùng miền, ở khắp các địa phương của Việt Nam dấu tích và nét văn hóa Phật giáo Việt Nam đã và đang đóng góp vào đời sống tinh thần của xã hội. Những ngôi chùa có từ xa xưa hay những ngôi chùa mới phục dựng đều cho thấy nét văn hóa dân tộc Việt Nam ghi dấu đậm nét.

Tuy nhiên trong những ngôi chùa đó không phải ai cũng hiểu được và hiểu đủ về những giá trị văn hóa Phật giáo đã ghi dấu như: Tượng Phật, câu đối, kiến trúc, bài trí, đồ vật thờ cúng, bài kinh, bài trí cảnh quan vân vân và vân vân.

Do đó việc làm cho dấu ấn văn hóa Phật giáo đó được sáng tỏ và lan truyền, cũng như những dấu ấn văn hóa đó đi vào đời sống xã hội được lành mạnh và nhân rộng rất cần được giảng giải, phân tích và mở rộng phạm vi nhận thức cho quần chúng.

Tôi đã nhận thức ra điều đó. Phật giáo mà những ngôi chùa là hiện thân của một đức tin có ý thức. Ý thức ở đây giản dị như câu nói của mẹ nuôi tôi “Chùa là hồn làng”.

Hồn làng, hồn của làng hay nói cách khác đấy là “chỗ dựa” tinh thần rất Việt bởi chùa làng đâu to cao bề thế hay hoành tráng cao sang. Chùa làng nho nhỏ nép cuối làng như một “chốt chặn” để người dân dù có “lùi” hay có “thoái” thì đã có chùa làm nơi nương tựa.

Cuối năm vãng cảnh chùa làng hay đầu năm lên chùa chính là để ta thêm một lần hiểu về ý nghĩa câu nói “Phật giáo đồng hành cùng dân tộc”. Dân tộc đã tạo dựng nên những ngôi chùa làng để cho ta nhận về mình trách nhiệm là góp phần đẩy mạnh văn hóa phật giáo dân tộc Việt Nam, góp phần đẩy lùi xu hướng tiếp thu văn hóa nước ngoài không phù hợp, góp phần nâng cao tinh thần xã hội, thúc đẩy tinh thần tự hào dân tộc và nâng cao chủ nghĩa yêu nước chân chính thông qua việc tiếp nhận đúng đắn các giá trị văn hóa ngàn đời của dân tộc Việt Nam.

Nguyễn Trọng Văn

Có thể bạn quan tâm

Nên xem

Mối đe dọa từ những vật lạ rơi xuống từ nhà cao tầng

Mối đe dọa từ những vật lạ rơi xuống từ nhà cao tầng

(LĐTĐ) Những đồ vật bất ngờ rơi từ ban công các căn hộ chung cư là nỗi ám ảnh của không ít cư dân. Từ điếu thuốc, tờ giấy, đến bát đũa, thậm chí cả dao, thùng các-tông,… những "vật thể lạ" này không chỉ gây phiền toái mà còn tiềm ẩn nguy cơ tai nạn nghiêm trọng, khiến người dân sống trong lo lắng mỗi lần đi dạo dưới chân các tòa chung cư cao tầng.
Đặc sắc các sản phẩm tại Hội chợ trái cây, nông sản an toàn các tỉnh, thành phố năm 2024

Đặc sắc các sản phẩm tại Hội chợ trái cây, nông sản an toàn các tỉnh, thành phố năm 2024

(LĐTĐ) Thời gian qua, thành phố Hà Nội đã tích cực hỗ trợ các địa phương trong hoạt động quảng bá, giới thiệu, kết nối trái cây, nông sản, đặc sản tại thị trường Hà Nội thông qua trên 70 hoạt động giao thương, hội chợ, tuần hàng...
Tự động hóa quy trình chi trả quyền lợi bảo hiểm với công nghệ OCR thế hệ mới

Tự động hóa quy trình chi trả quyền lợi bảo hiểm với công nghệ OCR thế hệ mới

(LĐTĐ) Công ty TNHH Bảo hiểm Nhân thọ Prudential Việt Nam vừa chính thức giới thiệu công nghệ OCR thế hệ mới (nhận dạng ký tự quang học tích hợp AI tạo sinh) vào quy trình thẩm định và xét duyệt hồ sơ yêu cầu giải quyết quyền lợi bảo hiểm trực tuyến.
Tứ kết UEFA Nations League: Mong chờ cuộc đối đầu giữa Đức và Italy

Tứ kết UEFA Nations League: Mong chờ cuộc đối đầu giữa Đức và Italy

(LĐTĐ) Chiều tối ngày 22/11, UEFA đã tổ chức lễ bốc thăm vòng tứ kết Nations League tại Nyon (Thụy Sĩ).
“Manifest” được chọn là từ của năm 2024

“Manifest” được chọn là từ của năm 2024

(LĐTĐ) Mới đây, từ điển Cambridge đã công bố “manifest” (tạm dịch: biểu minh) là từ của năm 2024, nhờ sự phổ biến của từ này trên mạng xã hội và truyền thông toàn cầu.
Bảo tồn và phát huy di sản văn hóa quận Bắc Từ Liêm

Bảo tồn và phát huy di sản văn hóa quận Bắc Từ Liêm

(LĐTĐ) Tối 22/11, quận Bắc Từ Liêm tổ chức Hội nghị kỷ niệm Ngày Di sản văn hóa Việt Nam (23/11); tổng kết công tác quản lý di sản văn hóa năm 2024; hưởng ứng các hoạt động Lễ hội Thiết kế sáng tạo Hà Nội năm 2024 tại di tích đình Tây Tựu, phường Tây Tựu.
Cụm thi đua số 7 LĐLĐ thành phố Hà Nội: Làm tốt công tác đại diện, bảo vệ người lao động

Cụm thi đua số 7 LĐLĐ thành phố Hà Nội: Làm tốt công tác đại diện, bảo vệ người lao động

(LĐTĐ) Làm việc với các đơn vị trong Cụm Thi đua số 7, lãnh đạo Liên đoàn Lao động (LĐLĐ) thành phố Hà Nội đề nghị, từ nay đến cuối năm, các đơn vị cần nắm chắc tình hình tư tưởng, đời sống, việc làm của người lao động, tập trung chăm lo tốt đời sống vật chất, tinh thần cho đoàn viên, người lao động, nhất là khi Tết Nguyên đán Ất Tỵ đang tới gần.

Tin khác

Tổ chức thành công Đại hội Hội Khuyến học quận Bắc Từ Liêm nhiệm kỳ 2024 - 2029

Tổ chức thành công Đại hội Hội Khuyến học quận Bắc Từ Liêm nhiệm kỳ 2024 - 2029

(LĐTĐ) Ngày 22/11, Hội Khuyến học quận Bắc Từ Liêm tổ chức Đại hội đại biểu lần thứ III, nhiệm kỳ 2024 -2029 để tổng kết đánh giá công tác khuyến học khuyến tài, xây dựng xã hội học tập nhiệm kỳ 2019 -2024 và đề ra phương hướng, nhiệm vụ công tác Hội nhiệm kỳ 2024 - 2029.
Lan tỏa những hành động nhân ái từ cộng đồng

Lan tỏa những hành động nhân ái từ cộng đồng

(LĐTĐ) Thời gian qua, mô hình “Cụm dân cư nhân ái” và “Gian hàng nhân đạo” trên toàn địa bàn huyện Ứng Hòa (thành phố Hà Nội) đã phát huy được hiệu quả, góp phần giúp các hộ gia đình có hoàn cảnh khó khăn vươn lên trong cuộc sống.
Cầu nối giữa các doanh nghiệp khởi nghiệp với các nhà đầu tư

Cầu nối giữa các doanh nghiệp khởi nghiệp với các nhà đầu tư

(LĐTĐ) Tại Bảo tàng Hà Nội, ngày 17/11, Thành đoàn Hà Nội tổ chức “Ngày hội quảng bá sản phẩm và kết nối đầu tư", bán kết “Cuộc thi thử thách khởi nghiệp Việt toàn cầu lần thứ VII”.
Tái hiện không gian "nhà tranh vách đất" làng quê Bắc Bộ

Tái hiện không gian "nhà tranh vách đất" làng quê Bắc Bộ

(LĐTĐ) Với mong muốn bảo tồn, phát huy những kiến trúc của người Việt xưa, mới đây, Ủy ban nhân dân (UBND) phường Trúc Bạch, quận Ba Đình, Hà Nội, đã có sáng kiến phục dựng lại nhà tranh vách đất, nhà gỗ truyền thống ngay tại khu phố ẩm thực, đi bộ Đảo Ngọc - Ngũ Xã. Đây là một trong những sáng kiến nhằm góp phần bảo tồn kiến trúc của người Việt xưa, tạo ra không gian gần gũi, thân thuộc với du khách.
Gốm Bát Tràng thương hiệu hai trong một

Gốm Bát Tràng thương hiệu hai trong một

(LĐTĐ) Trải qua thăng trầm của lịch sử, đến nay thương hiệu gốm Bát Tràng (xã Bát Tràng, huyện Gia Lâm, Hà Nội) đã khẳng định vị thế trong quá trình phát triển và hội nhập quốc tế. Giờ đây, gốm Bát Tràng không chỉ có mặt trên khắp mọi miền đất nước mà còn là thương hiệu của Việt Nam được khách hàng các nước yêu thích. Đặc biệt, nơi đây còn là điểm du lịch hấp dẫn níu chân du khách.
Làng đào Nhật Tân: Hoa vẫn nở sau bão Yagi

Làng đào Nhật Tân: Hoa vẫn nở sau bão Yagi

(LĐTĐ) Gần hai tháng đã qua kể từ khi siêu bão Yagi tàn phá miền Bắc, bà con trồng đào, quất ở làng Nhật Tân đã phần nào khôi phục lại màu xanh nơi những khu vườn. Hoa vẫn sẽ nở sau những giọt mồ hôi, nước mắt của người trồng đào.
Ứng dụng công nghệ thông tin để quảng bá văn hóa, lịch sử địa phương

Ứng dụng công nghệ thông tin để quảng bá văn hóa, lịch sử địa phương

(LĐTĐ) Để người dân địa phương và du khách trong, ngoài nước hiểu rõ hơn về văn hóa, lịch sử của Thủ đô, thời gian qua, tuổi trẻ quận Bắc Từ Liêm đã đã tích cực ứng dụng chuyển đổi số, xây dựng bản đồ số, số hóa các tài liệu, hiện vật, thông tin về hàng trăm địa danh lịch sử, địa chỉ đỏ, thực hiện trên cả nền tảng VR (công nghệ thực tế ảo).
Sức lan tỏa mạnh mẽ của phong trào thi đua “Dân vận khéo” huyện Gia Lâm

Sức lan tỏa mạnh mẽ của phong trào thi đua “Dân vận khéo” huyện Gia Lâm

(LĐTĐ) Trong những năm qua, phong trào thi đua “Dân vận khéo” tại huyện Gia Lâm đã có hiệu ứng xã hội tích cực, tạo sức lan tỏa trong cộng đồng; giúp thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, giảm nghèo, phát triển văn hóa - xã hội của huyện.
Tình yêu từ cao nguyên lâm viên xanh

Tình yêu từ cao nguyên lâm viên xanh

(LĐTĐ) Từ Hà Nội ngàn năm văn hiến, nghe theo tiếng gọi đi “xây dựng Tổ quốc mến yêu”, những người con của Thủ đô yếu dấu tạm biệt thành phố thân thương đi khai hoang, lập nghiệp ở Lâm Đồng. Để giờ đây, trên cao nguyên lâm viên xanh tươi, có một huyện rất đỗi trù phú, giàu đẹp mang tên Lâm Hà. Và chính nơi đây, những người con của Thủ đô từ thế hệ này đến thế khác đều tự hào mình mãi là người Hà Nội.
Dù có đi bốn phương trời, lòng vẫn nhớ về Hà Nội

Dù có đi bốn phương trời, lòng vẫn nhớ về Hà Nội

(LĐTĐ) Thật khó kiếm được ngôn từ nào có thể diễn tả đầy đủ về Hà Nội - trái tim yêu dấu của cả nước với muôn vàn vẻ đẹp, biết bao nét đặc trưng, nơi lắng đọng hồn thiêng dân tộc. Nhưng có lẽ, nếu ai đã từng sinh ra, lớn lên, học tập, làm việc ở Hà Nội rồi tạm xa mảnh đất này, cũng đều có thể dễ dàng gọi tên hai chữ “nhớ thương”.
Xem thêm
Phiên bản di động