Lao động phi chính thức: Làm sao để không “lọt lưới an sinh”?

Hơn một nửa lực lượng lao động trong cả nước là lao động phi chính thức. Tuy nhiên, đa phần trong số này chưa tiếp cận được với vấn đề an sinh xã hội...
Tăng quyền lợi, đảm bảo an sinh cho lao động nữ Để lao động phi chính thức không bị “lọt lưới an sinh”

“Lọt lưới” an sinh

Từng trải qua nhiều công việc như: Phụ hồ, làm xe ôm công nghệ… nhưng với anh Nguyễn Nhẫn (40 tuổi, ở huyện Thanh Oai, Hà Nội) thì hợp đồng lao động hay bảo hiểm xã hội (BHXH) vẫn là những khái niệm hết sức xa vời. “Trước đây, tôi làm nghề phụ hồ, công việc rất vất vả, nhưng cũng không có hợp đồng lao động hay BHXH, bảo hiểm y tế. Một lần, tôi bị ngã giàn giáo phải nằm viện nửa năm, sức khỏe suy giảm nên sau đó, tôi chuyển nghề sang làm xe ôm công nghệ” - anh Nhẫn kể. Theo anh Nhẫn, lần anh bị ngã giàn giáo phải nằm viện điều trị, anh không được hưởng bất cứ chế độ gì, ngoài khoản hỗ trợ hơn 1 triệu đồng của chủ thầu xây dựng vì không có bảo hiểm y tế, BHXH. Trong khi đó, chi phí khám và điều trị của anh lên tới gần 50 triệu đồng, khiến vợ anh buộc phải bán chiếc xe máy và chạy vạy vay mượn khắp nơi để có tiền điều trị bệnh cho chồng. "Hiện nay, tôi làm lái xe công nghệ, tuy phải chạy ngoài đường cả ngày, nhưng dù sao cũng bớt vất vả hơn. Tôi hy vọng bên công ty có thể ký hợp đồng lao động, đóng bảo hiểm y tế hoặc cho chúng tôi mua BHXH để sau này còn có nơi nương tựa lúc về già" - anh Nhẫn bày tỏ.

Lao động phi chính thức: Làm sao để không “lọt lưới an sinh”?
Các chuyên gia bàn bạc tìm giải pháp giảm nguy cơ “lọt lưới” an sinh cho lao động tự do.

Chị Nguyễn Thị Tâm (35 tuổi, ở huyện Hoài Đức, Hà Nội) cũng có nguyện vọng tương tự. Chị Tâm cho biết, chị đi làm giúp việc cho một gia đình đã 10 năm nay, mặc dù chủ nhà rất tốt, trả lương đầy đủ và có thưởng vào ngày lễ, Tết nhưng khi đề cập đến việc đóng BHXH, thì họ lại từ chối, vì lý do ngại làm thủ tục, ngại khai báo. “Tôi biết rằng pháp luật có quy định việc chủ nhà bắt buộc phải đóng BHXH cho người giúp việc, song không chỉ riêng chủ nhà của tôi, mà nhiều chủ nhà khác cũng không thực hiện quy định này. Do ở với nhau tình cảm như gia đình, vả lại, tôi cũng như nhiều người giúp việc khác, khi đi làm chỉ quan tâm đến thu nhập hằng tháng, nên chúng tôi đều không quá căng thẳng về vấn đề này, nhưng trong sâu xa ai cũng muốn được ký hợp đồng lao động, tham gia BHXH để có lương hưu lúc về già”- chị Tâm bộc bạch.

Theo Tổng cục Thống kê, cả nước hiện có khoảng 33 triệu lao động tự do (trên tổng số 52 triệu lao động), chiếm hơn 65% tổng số lao động trong cả nước. Tuy nhiên, có đến 43,9% lao động phi chính thức được xếp vào nhóm lao động có việc làm dễ bị tổn thương. Ðiều đáng nói, hầu hết lao động phi chính thức không có BHXH (chiếm tới 97,9%), chỉ có 0,2% được đóng BHXH bắt buộc, còn lại 1,9% đóng BHXH tự nguyện. Trong bối cảnh hiện nay, với thu nhập giữa các khu vực công và tư đang có sự chênh lệch, nên có xu hướng dịch chuyển từ lao động chính thức sang lao động tư do ngày một tăng. Điều này đặt ra nhiều thách thức và cơ hội với chính người chuyển dịch. Đồng thời, vấn đề này cũng “đánh động” tới chiến lược quốc gia về các cơ sở pháp lý và những điều kiện hỗ trợ, quan tâm tốt hơn cho lực lượng lao động này.

Hướng tới mở rộng đối tượng tham gia BHXH

Trao đổi về các giải pháp đảm bảo an sinh xã hội cho lao động tự do tại buổi tọa đàm: Giảm nguy cơ “lọt lưới an sinh” diễn ra mới đây tại Hà Nội, Giáo sư, Tiến sĩ Giang Thanh Long - giảng viên cao cấp, Khoa Kinh tế học, Trường Đại học Kinh tế Quốc dân cho rằng, việc đầu tiên là mở rộng đối tượng tham gia BHXH, chuyển người lao động từ khu vực phi chính thức sang khu vực chính thức; hỗ trợ người lao động đủ đóng để giải quyết các khó khăn trước mắt và nghĩ được các vấn đề lâu dài. Đồng thời, cần xóa bỏ dần khoảng cách giữa lao động chính thức và lao động phi chính thức.

“Chúng ta đều biết, lao động chính thức được bảo vệ rất chắc chắn bằng các chế độ BHXH ngắn hạn, dài hạn. Trong khi đó, người lao động phi chính thức rất mong manh về thu nhập và các vấn đề khác, nhưng chỉ có chế độ BHXH dài hạn là hưu trí và tử tuất; vì thế rất cần tăng chế độ cho người lao động tham gia BHXH tự nguyện, cũng cần công khai cho người thụ hưởng biết họ đóng bao nhiêu, sau này sẽ có lương hưu thế nào”- Giáo sư, Tiến sĩ Giang Thanh Long nói.

Trong khi đó, Trưởng phòng Truyền thông BHXH Hà Nội Dương Thị Minh Châu bày tỏ quan điểm, cần xây dựng chính sách an sinh xã hội linh hoạt hơn để người lao động ở khu vực phi chính thức có sự lựa chọn việc tham gia BHXH tự nguyện dễ dàng, hơn là việc đưa họ vào BHXH bắt buộc.

Tiến sĩ Phạm Thị Thu Lan - Phó Viện trưởng Viện Công nhân và Công đoàn, Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam thì cho rằng, hiện nay thị trường lao động linh hoạt, người lao động khu vực chính thức có thể chuyển sang khu vực phi chính thức và ngược lại. Vì thế, chủ sử dụng lao động nên tư duy là mình đóng BHXH cho người lao động của Quốc gia. Phần đóng góp của người sử dụng lao động chuyển vào quỹ an sinh xã hội, được sử dụng chung cho mọi người lao động. Khi đó, người lao động làm việc ở vị trí nào thì hưởng theo chế độ mình đóng góp. Với cách làm này sẽ tạo ra chế độ bình đẳng, hấp dẫn tất cả mọi người lao động tham gia BHXH hơn là hệ thống BHXH phân đôi.

Để hỗ trợ kinh phí đối với người tham gia BHXH tự nguyện tăng lên, bà Lan đề xuất, cần phải có một hệ thống chính sách đồng bộ và toàn diện hơn. Đó là chính sách xóa đói giảm nghèo tiếp tục được thúc đẩy thông qua tạo việc làm có chất lượng, đảm bảo thu nhập cho người lao động. Bên cạnh đó là hỗ trợ về vay vốn đối với người lao động phát triển kinh tế tư nhân, kinh tế hộ gia đình. Đồng thời, Nhà nước nên xây dựng chính sách thu nhập tối thiểu cho người lao động khu vực phi chính thức; cũng giống như hiện nay trong khu vực chính thức có mức lương tối thiểu vùng.

Tú Anh

Có thể bạn quan tâm

Nên xem

Đại biểu hoạt động chuyên trách sẽ thảo luận về 9 luật trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ 9

Đại biểu hoạt động chuyên trách sẽ thảo luận về 9 luật trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ 9

Ủy ban Thường vụ Quốc hội vừa ban hành Kế hoạch tổ chức Hội nghị đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách lần thứ 7, nhiệm kỳ khóa XV để thảo luận một số nội dung trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV.
Hà Nội ghi nhận trường hợp bệnh nhi đầu tiên tử vong do bệnh sởi

Hà Nội ghi nhận trường hợp bệnh nhi đầu tiên tử vong do bệnh sởi

Theo tin từ Trung tâm Kiểm soát bệnh tật thành phố (CDC) Hà Nội, trong tuần (từ ngày 14/3 đến ngày 21/3), toàn Thành phố ghi nhận 182 trường hợp mắc sởi (tăng 51 ca so với tuần trước đó) tại 26 quận, huyện và 88 xã phường, thị trấn, trong đó đã ghi nhận 1 ca tử vong.
Hai cá nhân bị phạt 3 tỷ đồng do thao túng cổ phiếu của Bất động sản Phát Đạt

Hai cá nhân bị phạt 3 tỷ đồng do thao túng cổ phiếu của Bất động sản Phát Đạt

Ngày 21/3, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước đã ra quyết định xử phạt hành chính và áp dụng các biện pháp phòng ngừa, ngăn chặn vi phạm pháp luật về chứng khoán và thị trường chứng khoán đối với nhiều nhà đầu tư cá nhân do hành vi thao túng thị trường chứng khoán và hành vi cho mượn tài khoản để giao dịch chứng khoán, dẫn đến hành vi thao túng thị trường chứng khoán đối với cổ phiếu PDR của CTCP Phát triển Bất động sản Phát Đạt.
Tổng Bí thư Tô Lâm: Hỗ trợ tối đa cho sự phát triển của lĩnh vực dữ liệu

Tổng Bí thư Tô Lâm: Hỗ trợ tối đa cho sự phát triển của lĩnh vực dữ liệu

Tổng Bí thư khẳng định Đảng và Nhà nước sẽ tạo mọi điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của lĩnh vực dữ liệu, để Việt Nam sớm trở thành một quốc gia số, một xã hội số, một nền kinh tế số thịnh vượng.
Hàng chục nghìn khán giả bùng nổ cùng “Anh Trai Say Hi", Vạn Phúc City khẳng định trung tâm mới

Hàng chục nghìn khán giả bùng nổ cùng “Anh Trai Say Hi", Vạn Phúc City khẳng định trung tâm mới

Tối 21/3, hàng chục nghìn khán giả đã vỡ òa cảm xúc trong đêm nhạc “Anh Trai Say Hi” vô cùng sôi động và náo nhiệt tại Vạn Phúc City, phá vỡ mọi kỷ lục sự kiện âm nhạc Việt từ trước tới nay.
Chính thức giải thể Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp

Chính thức giải thể Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp

Sau hơn 6 năm hoạt động, Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp chính thức được giải thể theo Nghị quyết số 58/NQ-CP của Chính phủ. Chức năng quản lý vốn nhà nước được chuyển giao về Bộ Tài chính và các cơ quan liên quan.
203 học sinh tiểu học tham dự vòng chung khảo cuộc thi Olympic tiếng Anh

203 học sinh tiểu học tham dự vòng chung khảo cuộc thi Olympic tiếng Anh

Ngày 22/3, tại Trường Đại học Công đoàn, 203 thí sinh tham dự vòng chung khảo cuộc thi Olympic tiếng Anh cấp tiểu học thành phố Hà Nội năm học 2024 - 2025. Đây là những thí sinh xuất sắc nhất trong tổng số hơn 1.300 thí sinh đến từ 829 trường học trên khắp 30 quận, huyện, thị xã của Thủ đô đã dự thi sơ khảo.

Tin khác

Nghệ An đầu tư 2 dự án nhà ở cho công nhân lao động với 3.541 căn hộ

Nghệ An đầu tư 2 dự án nhà ở cho công nhân lao động với 3.541 căn hộ

Tỉnh Nghệ An vừa chấp thuận chủ trương đầu tư 2 dự án khu nhà lưu trú cho công nhân tại Khu công nghiệp VSIP Nghệ An tại Hưng Nguyên.
Thanh Hóa: Kịp thời giải quyết hàng loạt vụ ngừng việc tập thể

Thanh Hóa: Kịp thời giải quyết hàng loạt vụ ngừng việc tập thể

Từ ngày 1/3 đến ngày 7/3, trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa có hơn 25.000 công nhân ngừng việc tại 10 doanh nghiệp nhằm thể hiện ý kiến về những chính sách, chế độ lương thưởng của công ty. Ngay sau đó, LĐLĐ tỉnh Thanh Hóa cùng các cơ quan chức năng của tỉnh, cấp ủy chính quyền các địa phương đã nhanh chóng vào cuộc, vừa đối thoại, vừa kết hợp tuyên truyền các quy định của pháp luật.
TP.HCM: Tiếp tục duy trì mối quan hệ lao động hài hòa, ổn định

TP.HCM: Tiếp tục duy trì mối quan hệ lao động hài hòa, ổn định

Từ Tết Dương lịch năm 2025 đến nay, tình hình quan hệ lao động tại các doanh nghiệp trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh (TP.HCM) tương đối hài hòa, ổn định. Thành phố luôn quan tâm, theo dõi, giám sát chặt chẽ việc bảo đảm tình hình chi trả lương, thưởng, các khoản trợ cấp, hỗ trợ cho người lao động (NLĐ) trước và trong dịp Tết Nguyên đán Ất Tỵ năm 2025.
Tiền thưởng Tết Âm lịch năm 2025 của người lao động tăng 13%

Tiền thưởng Tết Âm lịch năm 2025 của người lao động tăng 13%

Theo báo cáo nhanh của Tổng Liên đoàn Lao động (LĐLĐ) Việt Nam, tiền thưởng Tết Âm lịch Ất Tỵ năm 2025 của người lao động tăng 13% so với mức thưởng Tết Giáp Thìn năm 2024.
Gia nhập Công đoàn, người lao động được hỗ trợ tìm việc làm, học nghề

Gia nhập Công đoàn, người lao động được hỗ trợ tìm việc làm, học nghề

Khi gia nhập tổ chức Công đoàn, đoàn viên được Công đoàn tư vấn, hướng dẫn, hỗ trợ tìm việc làm, học nghề, nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ, kỹ năng nghề nghiệp.
Thưởng Tết Nguyên đán ở Hà Nội: Cao nhất  311 triệu đồng

Thưởng Tết Nguyên đán ở Hà Nội: Cao nhất 311 triệu đồng

Sở Lao động - Thương binh và Xã hội thành phố Hà Nội vừa báo cáo tình hình tiền lương năm 2024 và kế hoạch thưởng Tết Dương lịch và Tết Ất Tỵ năm 2025 của các doanh nghiệp trên địa bàn.
Mức phạt đối với doanh nghiệp chậm nộp tiền bảo hiểm xã hội

Mức phạt đối với doanh nghiệp chậm nộp tiền bảo hiểm xã hội

Chị Nguyễn Thị Loan (quận Hai Bà Trưng, Hà Nội) hỏi: Doanh nghiệp chậm nộp tiền bảo hiểm xã hội, bảo hiểm thất nghiệp có bị phạt không? Mức phạt như thế nào?
Quyết liệt thanh kiểm tra, đảm bảo quyền lợi người lao động

Quyết liệt thanh kiểm tra, đảm bảo quyền lợi người lao động

11 tháng năm 2024, Bảo hiểm xã hội (BHXH) thành phố Hà Nội đã chủ trì, phối hợp với các Sở, ban, ngành thực hiện 4.243 cuộc thanh tra, kiểm tra về chấp hành pháp luật BHXH, bảo hiểm y tế (BHYT), bảo hiểm thất nghiệp (BHTN), qua đó đảm bảo tính nghiêm minh của pháp luật và quyền lợi người tham gia.
Tăng “quyền” cho lao động nữ qua đối thoại

Tăng “quyền” cho lao động nữ qua đối thoại

Thông qua thương lượng, đối thoại của tổ chức Công đoàn tại doanh nghiệp, nhiều doanh nghiệp đã thay đổi cách nghĩ, cách làm, có chính sách chăm lo ngày càng tốt hơn quyền lợi cho lao động nữ, góp phần giúp họ ổn định cuộc sống, gắn bó nhiều hơn với doanh nghiệp.
Ký hợp đồng lao động thời hạn dưới 12 tháng có đúng quy định không?

Ký hợp đồng lao động thời hạn dưới 12 tháng có đúng quy định không?

Theo quy định của Bộ luật Lao động 2019, hợp đồng lao động xác định thời hạn là hợp đồng mà trong đó hai bên xác định thời hạn, thời điểm chấm dứt hiệu lực của hợp đồng trong thời gian không quá 36 tháng kể từ thời điểm có hiệu lực của hợp đồng. Do đó, việc ký hợp đồng lao động thời hạn dưới 12 tháng là đúng quy định của pháp luật.
Xem thêm
Phiên bản di động