Kỳ 3: Xây dựng văn hóa giao thông từ những hành động nhỏ

Bắt đầu từ giáo dục con trẻ

Đội mũ bảo hiểm cho trẻ em không chỉ là hành động tuân thủ pháp luật, mà còn là biểu hiện của trách nhiệm và tình yêu thương. Đây là một thói quen nhỏ nhưng góp phần hình thành ý thức giao thông văn minh ngay từ khi còn nhỏ. Tuy nhiên, thực tế hiện nay, tình trạng phụ huynh chở con nhỏ bằng xe máy mà không đội mũ bảo hiểm cho trẻ vẫn diễn ra khá phổ biến. Việc làm này không chỉ là hành vi vi phạm luật giao thông, mà còn là sự thờ ơ với an toàn tính mạng của chính con em mình.

Các nghiên cứu cho thấy, chỉ một cú va chạm nhẹ cũng có thể gây chấn thương nghiêm trọng cho não bộ và hệ xương khớp non nớt của trẻ. Trong khi đó, các vụ va chạm liên quan đến xe máy ở nước ta chiếm tỷ lệ cao. Việc trẻ không đội mũ bảo hiểm, hoặc đội mũ không đạt chuẩn, không đúng cách, đồng nghĩa với việc tước đi lớp bảo vệ quan trọng nhất, khiến hậu quả khi xảy ra tai nạn trở nên nặng nề hơn.

Việc không đội mũ bảo hiểm khi tham gia giao thông tiềm ẩn nhiều nguy cơ nếu xảy ra tai nạn. Ảnh: Đinh Luyện

Nhận thức được điều này, trong tháng 9 và đầu tháng 10/2025, nhiều trường học trên địa bàn Hà Nội đã đồng loạt tổ chức các hoạt động tuyên truyền pháp luật về an toàn giao thông, với sự phối hợp của lực lượng Công an cơ sở, cảnh sát giao thông và các đơn vị chức năng. Điểm nhấn là sự tham gia tích cực của hàng chục nghìn học sinh, sinh viên cùng đội ngũ giáo viên, cán bộ, thể hiện quyết tâm của toàn ngành Giáo dục và lực lượng Công an trong việc chung tay giảm thiểu tai nạn, ùn tắc và vi phạm trật tự an toàn giao thông.

Bên cạnh công tác phối hợp tuyên truyền, hiện hành lang pháp lý, chế tài xử lý vi phạm về nội dung liên quan cũng tương đối đồng bộ. Cụ thể, theo Nghị định 168/2024/NĐ-CP, có hiệu lực từ ngày 1/1/2025, mức phạt đối với hành vi giao xe cho người không đủ điều kiện điều khiển là từ 8 - 10 triệu đồng đối với cá nhân, và 16 - 20 triệu đồng đối với tổ chức; nếu là ô tô, mức phạt có thể lên tới 30 triệu đồng. Ngoài ra, Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017) cũng quy định xử lý hình sự nếu hành vi này gây hậu quả nghiêm trọng.

Những chế tài nghiêm khắc, kết hợp với hoạt động tuyên truyền thường xuyên, sinh động trong trường học và cộng đồng, đã và đang tạo nên chuyển biến tích cực trong nhận thức, hành động của phụ huynh, học sinh và toàn xã hội. Từ những hành động nhỏ như đội mũ bảo hiểm cho con, dừng xe đúng vạch, hay nhường đường cho người đi bộ… văn hóa giao thông dần được hình thành và lan tỏa, trở thành thói quen ứng xử có trách nhiệm trong đời sống đô thị văn minh.

Truyền thông mạnh để bồi đắp văn hóa giao thông

Giáo dục ý thức và văn hóa giao thông cần được bắt đầu từ trường học, gia đình và cộng đồng. Trong đó, truyền thông và nêu gương người tốt, việc tốt trong tham gia giao thông đóng vai trò đặc biệt quan trọng. Tuyên truyền không chỉ là công cụ phổ biến kiến thức pháp luật, mà còn là chìa khóa hình thành thói quen, chuẩn mực ứng xử văn minh trên đường phố.

Xây dựng văn hóa giao thông góp phần xây dựng một Thành phố văn minh. Ảnh: Đinh Luyện

Vấn đề đặt ra hiện nay không phải là “có tuyên truyền hay không”, mà là tuyên truyền như thế nào để mang lại hiệu quả thực chất. Người dân Hà Nội đã quen nghe cụm từ “văn hóa giao thông” qua báo chí, phát thanh, truyền hình hay các chiến dịch tuyên truyền, song kết quả đạt được vẫn còn khiêm tốn. Muốn thay đổi nhận thức sâu rộng, cần biến mỗi người dân thành một tuyên truyền viên tích cực, bắt đầu từ chính gia đình mình - cha mẹ nhắc con, vợ chồng nhắc nhau, rồi lan tỏa đến cộng đồng xung quanh.

Nhằm phát huy sức mạnh của tuyên truyền cộng đồng, Ban An toàn giao thông thành phố Hà Nội đã chủ động phối hợp tổ chức nhiều hoạt động tuyên truyền pháp luật về trật tự, an toàn giao thông năm 2025. Mới đây, Ban đã phối hợp với Hội Liên hiệp Phụ nữ phường Thượng Cát tổ chức hội nghị tuyên truyền chuyên đề.

Bà Vũ Thị Minh Hậu - Chủ tịch Hội Liên hiệp Phụ nữ phường Thượng Cát, cho biết: Công tác tuyên truyền về an toàn giao thông luôn được Hội chú trọng, bởi phụ nữ, với vai trò người mẹ, người vợ, có ảnh hưởng lớn trong việc giáo dục và vận động người thân thực hiện nếp sống văn hóa giao thông. Các nội dung tuyên truyền được lồng ghép linh hoạt trong các buổi sinh hoạt chi, tổ hội, câu lạc bộ phụ nữ cơ sở, giúp thông tin lan tỏa gần gũi và hiệu quả hơn.

Chia sẻ về hiệu quả hoạt động, bà Nguyễn Thị Hạnh - hội viên Chi hội phụ nữ số 2, cho biết: “Các buổi tuyên truyền giúp chúng tôi hiểu rõ hơn về Luật Giao thông, nâng cao ý thức khi tham gia giao thông, đồng thời nhắc nhở các thành viên trong gia đình chấp hành nghiêm quy định, bảo đảm an toàn cho bản thân và xã hội”.

Song song với các mô hình tuyên truyền cơ sở, Chương trình truyền thông “Vì An toàn giao thông Thủ đô” năm 2025 tiếp tục được triển khai trên quy mô toàn thành phố. Đây là hoạt động thường niên do Ủy ban nhân dân thành phố Hà Nội giao Báo Kinh tế & Đô thị chủ trì, phối hợp cùng Ban An toàn giao thông Thành phố, Sở Xây dựng, Sở Giáo dục và Đào tạo, Công an Thành phố và nhiều đơn vị khác thực hiện từ năm 2011.

Đến nay, Chương trình đã bước sang năm thứ 15, trở thành hoạt động truyền thông trọng điểm, thu hút đông đảo cán bộ, sinh viên, học sinh và người dân Thủ đô tham gia, góp phần tạo nên chuyển biến rõ rệt trong nhận thức và hành vi khi tham gia giao thông.

Lực lượng chức năng phân luồng, điều tiết phương tiện. Ảnh: Đinh Luyện

Theo PGS.TS Nguyễn Thành Lợi - Tổng Biên tập Báo Kinh tế & Đô thị: Chương trình "Vì An toàn giao thông Thủ đô" được tổ chức nhằm huy động sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị và sự đồng thuận của Nhân dân trong công tác bảo đảm trật tự, an toàn giao thông, giảm ùn tắc, giảm tai nạn, hướng tới xây dựng một Thủ đô văn minh, hiện đại. Các hoạt động của chương trình được triển khai phong phú như tuyên truyền trực quan, phát hành ấn phẩm báo chí, tổ chức tọa đàm chuyên đề và các cuộc thi trực tuyến về văn hóa giao thông, góp phần lan tỏa tinh thần “Vì An toàn giao thông Thủ đô” đến từng khu dân cư, từng trường học, từng gia đình.

Có thể thấy, giáo dục và truyền thông không chỉ là giải pháp ngắn hạn mà là con đường lâu dài để hình thành một xã hội có văn hóa giao thông. Khi mỗi người dân hiểu rằng, tuân thủ luật lệ chính là tôn trọng bản thân và cộng đồng, khi việc dừng xe đúng vạch, nhường đường cho người đi bộ hay đội mũ bảo hiểm cho con trở thành thói quen tự nhiên, thì Hà Nội sẽ thực sự mang dáng vẻ của một Thành phố văn minh - nơi văn hóa giao thông phản chiếu bản sắc thanh lịch, Tràng An xưa và nay.

(Còn tiếp…)