Hà Nội đẩy nhanh quá trình phục dựng điện Kính Thiên

(LĐTĐ) Theo công bố của Đoàn khai quật Viện Khảo cổ học phối hợp Trung tâm Bảo tồn Di sản Thăng Long - Hà Nội, tại khu vực Chính điện Kính Thiên, cuộc khai quật đầu năm 2021 đã phát hiện một dấu tích kiến trúc “lạ” hình tròn thời Trần. Phát hiện mới tạo nên hy vọng đẩy nhanh quá trình phục dựng điện Kính Thiên – nơi được coi là “linh hồn” của Hoàng Thành Thăng Long.
Hoàng thành Thăng Long phải trở thành công viên di sản đẹp nhất Hà Nội Cận cảnh khu vực điện Kính Thiên tại Hoàng thành Thăng Long sau khi được khai quật Di sản Hoàng thành Thăng Long: Khẳng định thêm bề dày lịch sử

Kiến trúc hình tròn “lạ”

Theo Đoàn khai quật Viện Khảo cổ học, dấu tích kiến trúc này nằm hoàn toàn trong lớp văn hóa thời Trần, bên dưới lớp văn hóa thời Lê sơ, Lê Trung hưng và Nguyễn ở độ sâu 1,95m, tính từ mặt nền đất hiện tại của khu vực. Lớp văn hóa này ken dày đặc các loại ngói thời Trần bao gồm gạch bìa màu đỏ, các loại ngói mũi sen, ngói mũi nhọn.

Hà Nội đẩy nhanh quá trình phục dựng điện Kính Thiên
Dấu tích kiến trúc hình tròn

Dấu tích kiến trúc thời Trần hình tròn nằm dưới các lớp gạch ngói và đất sét thời Trần dày khoảng 0,4m - 0,6m và được xây xếp hoàn toàn bằng gạch bìa. Gạch bìa xây kiến trúc tròn đều là loại gạch hình chữ, màu đỏ tươi được xếp thành hai hàng so le nhau và chỉ có một lớp duy nhất, hàng bên ngoài thấp hơn hàng bên trong. Phía ngoài đường tròn ở các hướng Đông - Tây - Nam là một số viên cuội có nhiều kích thước khác nhau được xếp tương đối bằng phẳng nhưng không theo hình dạng nhất định.

Thực hiện chỉ đạo của Thường trực Thành ủy và Ủy ban nhân dân thành phố Hà Nội tại Thông báo số 152-TB/TU ngày 6/3/2021 tại buổi làm việc với Trung tâm Bảo tồn Di sản Thăng Long - Hà Nội; Quyết định số 3624/QĐ-BVHTTDL ngày 04/12/2020 của Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch về việc khai quật khảo cổ tại khu Trung tâm Hoàng thành Thăng Long - Hà Nội, Trung tâm Bảo tồn Di sản Thăng Long - Hà Nội đã phối hợp với Viện Khảo cổ học tiến hành khai quật thăm dò tại khu vực phía Đông - Bắc di tích nền điện Kính Thiên với tổng diện tích gần 1.000m2. Đợt khai quật thăm dò năm 2021 được xem là có quy mô hớn nhất trong hơn 10 năm Viện Khảo cổ học tiến hành khai quật tại Hoàng thành Thăng Long - Hà Nội.

Thăm dò trong lòng kiến trúc tròn thấy nền móng đất sét trộn với gạch ngói vụn thời Trần được đầm nện chắc chắc. Trên mặt có một vài viên gạch bìa xếp theo hướng Đông Tây nhưng cũng không còn ngay ngắn. Trong nhóm gạch này, viên gạch đầu tiên tính từ phía Tây, ở rìa cạnh có 2 chữ Hán “Thường Tân quốc”. Trước đây đã gặp ở 18 Hoàng Diệu 1 viên gạch thời Trần có chữ “Thường Tân quốc”, đồng thời cũng có viên khác có chữ “Thường Tân viên”. Ở độ sâu 0,7m so với kiến trúc hình tròn có một chân tảng đá nhỏ thời Trần không còn nguyên vị trí ban đầu.

Ở bên ngoài về phía Nam cách kiến trúc tròn 78cm có một chậu đất nung cỡ lớn (đường kính miệng 1,2m, sâu 55cm) màu đỏ tươi, chất liệu tốt, vành miệng phía ngoài có trang trí hoa sen, hoa mai và “liên châu” mang đặc trưng của thời Trần. Chậu có một lỗ thoát nước đặt xiên về một bên của đáy chậu. Đây có lẽ là chiếc chậu đất nung có kích thước lớn nhất từ trước đến nay thuộc thời Trần. Phía ngoài di tích tròn về phía Đông có dấu tích của 2 cống nước ngầm thời Trần: một được xây bằng gạch bìa, chiếc còn lại được xây bằng ống nước chuyên dụng hình tròn.

Cống nước gạch cách dấu tích kiến trúc hình tròn 3,64m về phía Đông và thấp hơn 0,35m, dài 4,64m chạy theo chiều Bắc – Nam. Phần cống ở phía Bắc bị cắt phá bởi móng kiến trúc thời Nguyễn. Cống gồm ba phần nắp, thành và đáy. Nắp và đáy cống gạch được đặt nằm ngang, hai bên thành cống được đặt nằm dọc vào hai mép của đáy và nắp cống tạo thành cống nước có mặt cắt hình gần vuông là khoảng trống để thoát nước. Loại gạch dùng để xây cống là loại gạch bìa đỏ hình chữ nhật, bề mặt gạch có vết cắt (đặc trưng của vật liệu kiến trúc thế kỷ XIV). Hiện cống nước đã bị phá nên chưa xác định được chiều dài thực ngày xưa như thế nào. Nắp cống nước được đậy bằng một hàng gạch đơn còn lại 6 viên, phía Bắc còn lại 5 viên gạch dài 2,28m đầu được chốt bằng viên gạch chữ nhật vỡ (rộng 21cm, dày 6cm) in chữ Hán Vĩnh Ninh trường, phía Nam còn lại một viên dài 40cm.

Cống nước tròn cách cống nước gạch 3,5m về phía Đông, hai đầu cống đã bị kiến trúc thời muộn hơn cắt phá chỉ còn lại một đoạn dài 2,97m, chạy theo chiều Đông – Tây. Hiện còn 8 ống nước đất nung hình tròn, phần đầu rộng hơn đuôi, phần đuôi ống có gờ để lắp ráp sao cho khít từ đuôi ống này với đầu ống kia. Các ống cống đất nung có kích thước dài 37-39cm, đường kính 13-15cm. Cống nước này xuất lộ cùng địa tầng với cống nước gạch và thấp hơn kiến trúc hình tròn 0,35m.

Niên đại và giá trị

Theo kết quả phân tầng văn hoá Thăng Long, di tích có cấu trúc hình tròn đang nằm trong lớp văn hoá thời Trần. Hai cống nước ngầm, chậu đất nung cỡ lớn phân bố xung quanh kiến trúc tròn đều có niên đại thời Trần. Các di vật liên quan trong khu vực di tích xuất lộ như gạch, ngói, đồ sành đều có niên đại thời Trần. Do vậy có thể xác định bước đầu dấu tích kiến trúc hình tròn có niên đại thời Trần thế kỷ XIII-XIV.

Đối với những người trực tiếp khai quật, cấu trúc tròn thời Trần xuất lộ năm nay ở phía Đông Bắc Chính điện Kính Thiên có thể xếp vào một loại hình kiến trúc “lạ”. Hiện trạng, đường tròn này còn nguyên vẹn, cấu trúc khá giản đơn. Các dấu tích khác xuất lộ ở xung quanh như chậu đất nung cỡ lớn, đường cống nước gạch, đường cống nước ngầm hình tròn có cùng niên đại nhưng chưa thể khẳng định chúng có liên quan gì với nhau hay không. Hiện trạng di tích chưa thấy có dấu hiệu nào có thể gợi cho những người khai quật biết được chức năng của kiến trúc.

Hà Nội đẩy nhanh quá trình phục dựng điện Kính Thiên
Khu vực đang được tiếp tục khai quật

Có ý kiến gợi ý đây có thể là một tiểu cảnh vườn hoa trong Hoàng cung thời Trần. Cũng có ý kiến suy nghĩ tới một cấu trúc liên quan đến một nghi thức tâm linh gì đó chăng? Tuy nhiên, tất cả đó đều chỉ là những suy đoán ban đầu mà chưa có một chứng cứ gì giải thích. Trước đây dạng kiến trúc tròn thời Trần các nhà khảo cổ đã gặp ở một đôi nơi.

Năm 1998, khai quật phía Bắc Đoan Môn đã phát hiện một phần hình tròn thời Trần muộn cắt vào dấu tích tường/hay đường đi có đường diềm “hoa chanh” có niên đại thời Trần sớm hơn ở vị trí Tây Nam. Đường tròn này đáng lưu ý bởi có những viên gạch bìa xếp đứng bên trong theo kiểu “các ô tam giác chéo nhau” điền kín mặt kiến trúc tròn. Ở chùa Báo Ân (Gia Lâm), các nhà khảo cổ học cũng đã gặp một kiểu đường tròn có dạng thức gần đường với tròn ở Đoan Môn.

Như vậy, ít nhất trong khảo cổ học, hiện nay đã gặp 3 cấu trúc tròn thời Trần ở ba địa điểm khác nhau, trong đó cấu trúc ở Đoan Môn có phần gần gũi hơn cấu trúc tròn ở chùa Báo Ân. Cấu trúc tròn ở phía Đông Bắc KínhThiên hiện nay không rõ có giống 2 cấu trúc nói trên hay không vì lớp mặt đã bị phá hết chỉ còn đường gạch tròn. Tuy nhiên, cùng có hình tròn và có hai đường gạch bìa xây đứng gần như nhau, cho nên có thể suy luận chúng có cấu trúc gần giống nhau. Nhưng cả ba dấu tích kiến trúc này đều chưa rõ được chức năng.

3 cấu trúc tròn ở 3 địa điểm khác nhau cũng cho thấy dường như trong thời Trần khoảng thế kỷ XIV có một phong cách tạo dựng các đường tròn bằng gạch trong kiến trúc mà thời Lý trước đó cũng như thời Lê tiếp sau chưa tìm thấy.

“Cấu trúc đó để làm gì và phản ánh điều gì trong kiến trúc thời Trần ở Thăng Long hay ở một ngôi chùa (chùa Báo Ân) thì với chúng tôi vẫn là điều bí ẩn cần nghiên cứu dài lâu. Vì vậy, các nhà khảo cổ tạm coi dấu tích kiến trúc tròn ở Đông Bắc Chính điện Kính Thiên năm 2021 là một kiểu kiến trúc “lạ” đáng lưu ý thời Trần trong khu vực Hoàng cung Thăng Long. Điều đó cũng cho thấy Hoàng cung Thăng Long vẫn luôn tiềm ẩn nhiều giá trị bất ngờ chưa được khám phá dưới lòng đất của một Di sản Thế giới”, đoàn khai quật Viện Khảo cổ học nhận định.

Hy vọng sớm phục dựng điện Kính Thiên

Nếu như năm 2019, với diện tích khai quật 900m2, Viện Khảo cổ Việt Nam đã phát hiện ra nhiều dấu tích sân vườn, hồ ao, hiện vật mang kiến trúc thời Lê sơ và Lê Trung Hưng khiến giả thiết về vườn Thượng uyển, điện Cần Chánh lần đầu được phát lộ tại Khu di sản Hoàng thành Thăng Long - Hà Nội thì năm 2021 kết quả thăm dò khai quật lại phát lộ ra những cứ liệu, hiện vật, di vật đặc sắc hơn. Với vị trí thu hẹp của kết quả khảo cổ học năm 2021 được xem là đã chạm tới không gian của điện Cần Chánh, một phần tổng thể không gian chung của Chính điện Kính Thiên thời Lê sơ.

Trước đó, Hà Nội cũng đã có những động thái cụ thể với đề án phục dựng điện Kính Thiên, đó là việc đưa ra lộ trình: Giai đoạn 1 (năm 2020 - 2025) hoàn thành báo cáo nghiên cứu tiền khả thi, báo cáo nghiên cứu khả thi và thiết kế cơ sở; giai đoạn 2 (2025 - 2030) triển khai thực hiện dự án phục dựng điện Kính Thiên.

Theo các nhà khoa học, chuyên gia, các dấu tích kiến trúc và hệ thống di vật đã phát hiện trong cuộc khai quật năm 2021 tiếp tục phản ánh diễn biến phức tạp của các di tích lịch sử và văn hóa Thăng Long - Hà Nội dưới lòng đất. Qua đó, đã góp thêm nhiều tư liệu làm rõ các giá trị to lớn, phong phú, đa dạng với ba tiêu chí nổi bật toàn cầu của Di sản Thế giới Trung tâm Hoàng thành Thăng Long. Đồng thời, góp thêm một số tư liệu quý phục vụ việc nghiên cứu khôi phục không gian Chính điện Kính Thiên.

Những phát hiện mới tạo ra thuận lợi cho các nhà khoa học, đẩy nhanh quá trình phục dựng, đáp ứng được nguyện vọng của đông đảo nhân dân và các nhà nghiên cứu.

Bài và ảnh: Bảo Thoa

Có thể bạn quan tâm

Nên xem

Xác định giới hạn sử dụng không gian ngầm

Xác định giới hạn sử dụng không gian ngầm

(LĐTĐ) Ủy ban Thường vụ Quốc hội vừa cho ý kiến về dự án Luật Thủ đô (sửa đổi), trong đó có vấn đề phân định rõ phạm vi không gian ngầm được phép sử dụng của người có quyền sử dụng đất, phạm vi không gian ngầm thuộc quyền quản lý, khai thác của Nhà nước.
Hàng nghìn nhà đầu tư đội mưa tới dự phiên tòa xét xử vụ Tân Hoàng Minh

Hàng nghìn nhà đầu tư đội mưa tới dự phiên tòa xét xử vụ Tân Hoàng Minh

(LĐTĐ) Ngày 19/3, tòa án nhân dân thành phố Hà Nội mở phiên xét xử sơ thẩm 15 vụ án xảy ra tại Công ty trách nhiệm hữu hạn Thương mại Dịch vụ Khách sạn Tân Hoàng Minh (Công ty Tân Hoàng Minh).
Cảnh báo dông, lốc, sét, mưa đá và mưa lớn cục bộ tại nội thành Hà Nội

Cảnh báo dông, lốc, sét, mưa đá và mưa lớn cục bộ tại nội thành Hà Nội

(LĐTĐ) Ngày 19/3, Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn Quốc gia phát ra thông tin cảnh báo về dông, tố, lốc, sét, mưa đá và mưa lớn cục bộ trên phạm vi nội thành Hà Nội.
"Người một nhà", tái khẳng định sức hút của dòng phim gia đình

"Người một nhà", tái khẳng định sức hút của dòng phim gia đình

(LĐTĐ) Sức hút của "Người một nhà" đến từ những tình tiết đời thường, những xung đột gia đình tưởng chừng ai cũng gặp, nhiều tình huống hài hước đến kịch tính, đan xen những cảnh quay hành động. Nhưng trên hết, phim truyền tải thông điệp ý nghĩa về tình yêu thương, tình cảm gia đình.
Bãi bỏ các loại chứng chỉ không cần thiết, thu gọn chứng chỉ trùng lặp về nội dung

Bãi bỏ các loại chứng chỉ không cần thiết, thu gọn chứng chỉ trùng lặp về nội dung

(LĐTĐ) Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính yêu cầu bãi bỏ các loại chứng chỉ không cần thiết, thu gọn các loại chứng chỉ trùng lặp về nội dung; xử lý nghiêm những trường hợp vi phạm kỷ luật, kỷ cương hành chính.
Phúc Thọ: Đảm bảo các xã hoàn thành tổ chức Đại hội Mặt trận Tổ quốc theo đăng ký

Phúc Thọ: Đảm bảo các xã hoàn thành tổ chức Đại hội Mặt trận Tổ quốc theo đăng ký

(LĐTĐ) Dự kiến Đại hội Mặt trận Tổ quốc huyện Phúc Thọ khóa XX sẽ được tổ chức 2 ngày, trong khoảng thời gian từ ngày 28/4-10/5 với khoảng 175 đại biểu và 150 khách mời.
Đại biểu băn khoăn nguy cơ vỡ Quỹ hưu trí bổ sung tự nguyện

Đại biểu băn khoăn nguy cơ vỡ Quỹ hưu trí bổ sung tự nguyện

(LĐTĐ) Trong bối cảnh trình độ quản lý của các doanh nghiệp còn hạn chế, mức độ rủi ro thị trường tài chính tiền tệ còn lớn, liệu có nguy cơ vỡ Quỹ bảo hiểm hưu trí bổ sung tự nguyện, gây mất mát toàn bộ tiền của người đầu tư hay không?

Tin khác

Bảo đảm đáp ứng đầy đủ chỗ học, không để xảy ra hiện tượng quá tải

Bảo đảm đáp ứng đầy đủ chỗ học, không để xảy ra hiện tượng quá tải

Ủy ban nhân dân (UBND) thành phố Hà Nội yêu cầu UBND các quận, huyện, thị xã rà soát điều kiện cơ sở vật chất, đội ngũ, chuẩn bị tốt các điều kiện cho năm học 2024 - 2025; bảo đảm đáp ứng đầy đủ chỗ học cho học sinh, không để xảy ra hiện tượng quá tải ở các trường học.
Chung cư cũ tăng giá để chờ đón "sóng" cải tạo

Chung cư cũ tăng giá để chờ đón "sóng" cải tạo

(LĐTĐ) Chung cư cũ vốn là sản phẩm khá kén khách bởi thời gian xây dựng đã lâu, diện tích nhỏ, thiếu tiện tích sinh hoạt và xuống cấp. Tuy vậy, cùng với cơn sốt của thị trường chung cư nói chung, loại hình nhà ở này bỗng nhiên lại được nhiều người quan tâm, kéo theo giá bán tăng lên từng ngày.
13 trường hợp được cấp “sổ đỏ” với đất có giấy tờ được lập trước ngày 15/10/1993

13 trường hợp được cấp “sổ đỏ” với đất có giấy tờ được lập trước ngày 15/10/1993

Luật Đất đai năm 2024 quy định, người đang sử dụng đất ổn định và có một trong các loại giấy tờ được lập trước ngày 15/10/1993 theo quy định của Luật thì được cấp "sổ đỏ" và không phải nộp tiền sử dụng đất.
Triển lãm tranh màu nước lớn nhất từ trước đến nay tại Văn Miếu - Quốc Tử Giám

Triển lãm tranh màu nước lớn nhất từ trước đến nay tại Văn Miếu - Quốc Tử Giám

(LĐTĐ) Chiều 16/3, tại di tích Văn Miếu - Quốc Tử Giám, tổ chức phi lợi nhuận quốc tế VietnamInAcquarello phối hợp Trung tâm Hoạt động Văn hóa và Khoa học Văn Miếu - Quốc Tử Giám tổ chức khai mạc Triển lãm tranh màu nước quốc tế “Sắc màu Văn hóa".
Học sinh quận Ba Đình dẫn đầu Cuộc thi Tài năng Tin học trẻ quốc tế vòng Thành phố

Học sinh quận Ba Đình dẫn đầu Cuộc thi Tài năng Tin học trẻ quốc tế vòng Thành phố

(LĐTĐ) Với 3 giải Nhất, 2 giải Nhì, 2 giải Ba và 12 giải Khuyến khích, học sinh quận Ba Đình (Hà Nội) đã dẫn đầu 30 quận, huyện, thị xã tại vòng thi cấp Thành phố Cuộc thi Tài năng Tin học trẻ quốc tế.
Hà Nội: 522 vận động viên học sinh thi đấu môn Bơi tại Hội khoẻ Phù Đổng Thành phố

Hà Nội: 522 vận động viên học sinh thi đấu môn Bơi tại Hội khoẻ Phù Đổng Thành phố

(LĐTĐ) Phần thi Bơi trong khuôn khổ Hội khỏe Phù Đổng thành phố Hà Nội lần thứ X năm 2024 đã thu hút 522 vận động viên là học sinh đến từ 11 quận, huyện, thị xã trên địa bàn Thành phố tham dự.
Hà Nội: Hướng dẫn công dân xin cấp phiếu lý lịch tư pháp trực tuyến toàn trình

Hà Nội: Hướng dẫn công dân xin cấp phiếu lý lịch tư pháp trực tuyến toàn trình

(LĐTĐ) Theo Hướng dẫn, cá nhân và tổ chức đề nghị cấp Phiếu lý lịch tư pháp có thể kê khai hồ sơ trên Cổng Dịch vụ công Quốc gia hoặc Cổng Dịch vụ công của thành phố Hà Nội; thanh toán lệ phí trực tuyến qua tài khoản ngân hàng, không phải đến trực tiếp Sở Tư pháp.
Làm sao được hưởng lương hưu khi công ty còn nợ bảo hiểm xã hội?

Làm sao được hưởng lương hưu khi công ty còn nợ bảo hiểm xã hội?

(LĐTĐ) Người lao động đã nghỉ hưu, nhưng do đơn vị còn nợ bảo hiểm xã hội nên chưa được lĩnh lương hưu. Vậy, người lao động cần làm gì để được hưởng lương hưu?
Hà Nội: Từng bước thiết lập lại trật tự đô thị

Hà Nội: Từng bước thiết lập lại trật tự đô thị

(LĐTĐ) Thời gian qua, Công an thành phố Hà Nội đã triển khai các tổ công tác thường xuyên, liên tục xử lý các hành vi vi phạm, từng bước làm thay đổi căn bản hình ảnh mỹ quan đô thị và kéo giảm ùn tắc giao thông trên địa bàn Thành phố.
Hồi ức ùa về qua góc nhìn ký họa đô thị phố Châu Long

Hồi ức ùa về qua góc nhìn ký họa đô thị phố Châu Long

(LĐTĐ) Sáng 16/3, nhiều người dân trên địa bàn quận Ba Đình đã đến tham quan triển lãm "Đánh thức nét đẹp kiến trúc phố Châu Long qua góc nhìn ký họa đô thị". Gần 30 bức tranh tràn đầy cảm xúc về phố cổ Hà Nội gắn với những nét đẹp văn hóa, lịch sử và quá trình đô thị hóa đã được trưng bày tại Vườn hoa Vạn Xuân.
Xem thêm
Phiên bản di động