Giải quyết điểm nghẽn phát triển dự án năng lượng quốc gia

Trình bày Tờ trình về việc ban hành Nghị quyết của Quốc hội về cơ chế, chính sách phát triển năng lượng quốc gia giai đoạn 2026 - 2030, Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên cho biết, việc ban hành Nghị quyết nhằm tháo gỡ kịp thời các điểm nghẽn, vướng mắc về thể chế, cơ chế, chính sách; bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia vững chắc. Qua đó, góp phần thực hiện thành công Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội giai đoạn 2026 - 2030 và các mục tiêu phát triển bền vững.

Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên trình bày tờ trình. (Ảnh: QH)

Dự thảo Nghị quyết gồm 8 Chương, 24 Điều, tập trung vào các cơ chế đặc thù để giải quyết các điểm nghẽn của chính sách về phát triển các dự án năng lượng quốc gia, bảo đảm triển khai ngay.

Nghị quyết này quy định một số cơ chế, chính sách để phát triển năng lượng quốc gia giai đoạn 2026 - 2030, bao gồm: điều chỉnh quy hoạch phát triển điện lực, phương án phát triển mạng lưới cấp điện; đầu tư xây dựng dự án điện lực; phát triển điện gió ngoài khơi; mua bán điện trực tiếp; dự án, công trình dầu khí quan trọng, cấp bách của quốc gia; đầu tư xây dựng dự án dầu khí và than; dự trữ quốc gia xăng dầu.

Nghị quyết cũng quy định rõ nguyên tắc và căn cứ điều chỉnh quy hoạch linh hoạt; quy trình và thẩm quyền điều chỉnh quy hoạch linh hoạt. Nghị quyết quy định trách nhiệm của Bộ Công Thương quy định chi tiết thành phần hồ sơ, quy trình xin ý kiến hồ sơ điều chỉnh quy hoạch linh hoạt.

Quy định việc thay thế quyết định chấp thuận chủ trương đầu tư dự án đối với dự án đầu tư kinh doanh lưới điện không thuộc trường hợp đấu giá quyền sử dụng đất, đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư và dự án đầu tư kinh doanh lưới điện thuộc trường hợp đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư…

Các đại biểu dự Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV. (Ảnh: QH)

Thẩm tra nội dung này, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội Phan Văn Mãi cơ bản tán thành về sự cần thiết nghiên cứu ban hành Nghị quyết của Quốc hội về các cơ chế, chính sách phát triển năng lượng quốc gia giai đoạn 2026 - 2030, để cụ thể hóa chủ trương tại Nghị quyết số 70-NQ/TW ngày 20/8/2025 của Bộ Chính trị nhằm phát triển năng lượng quốc gia, đáp ứng yêu cầu phát triển nhanh và bền vững của đất nước trong giai đoạn mới.

Cơ quan thẩm tra đề nghị, cần rà soát đưa vào dự thảo Nghị quyết những nội dung mang tính nguyên tắc, thuộc thẩm quyền của Quốc hội, không quy định nội dung thuộc thẩm quyền ban hành văn bản dưới luật của Chính phủ, bộ, ngành, địa phương, bảo đảm phù hợp tinh thần đổi mới xây dựng pháp luật tại Nghị quyết số 66-NQ/TW.

Đồng thời, Chính phủ chỉ đạo rà soát, cân nhắc thận trọng, giải trình về việc đề xuất một số cơ chế, chính sách để bảo đảm tính phù hợp, khả thi và cơ chế kiểm soát để tránh các rủi ro phát sinh trong quá trình triển khai thực hiện.

Cụ thể, quy định các dự án, công trình lưới điện lực trong Quy hoạch phát triển điện lực, phương án phát triển mạng lưới cấp điện trong Quy hoạch tỉnh không phải thực hiện thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư. Trong khi theo quy định của dự thảo Luật Quy hoạch (sửa đổi), Quy hoạch phát triển điện lực và Quy hoạch tỉnh mang tính định hướng, không bao gồm danh mục dự án cụ thể. Như vậy, không có căn cứ để xác định dự án “trong Quy hoạch phát triển điện lực, phương án phát triển mạng lưới cấp điện trong Quy hoạch tỉnh”. Do đó, Chính phủ giải trình về tính hợp lý, khả thi của quy định này.

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội Phan Văn Mãi báo cáo thẩm tra. (Ảnh: QH)

Về cho phép sử dụng quyết định phê duyệt quy hoạch để thay thế cho văn bản chấp thuận chủ trương đầu tư. Vì vậy, đề nghị đánh giá kỹ tính khả thi của quy định này trong bối cảnh nội dung quy hoạch đang được đổi mới theo hướng khái quát, không liệt kê dự án; tránh xung đột với cách tiếp cận mới của Luật Quy hoạch (sửa đổi).

Về quy định cơ chế giao trực tiếp đối với một số dự án để bảo đảm tiến độ, đề nghị quy định rõ điều kiện để doanh nghiệp được giao thực hiện các dự án, công trình lưới điện trong Quy hoạch phát triển điện lực, Quy hoạch tỉnh; xác định tiêu chí áp dụng cơ chế này, phân biệt với các dự án phải lựa chọn nhà đầu tư theo quy trình thông thường.