Đề xuất cơ chế “đặc biệt” làm giai đoạn 2 sân bay Long Thành

Thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trần Hồng Minh trình bày Tờ trình về việc điều chỉnh nội dung Nghị quyết số 94/2015/QH13 của Quốc hội về chủ trương đầu tư Cảng hàng không quốc tế Long Thành.

Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trần Hồng Minh trình bày Tờ trình. (Ảnh: QH)

Theo đó, mục tiêu xây dựng Cảng hàng không quốc tế Long Thành đạt cấp 4F theo phân cấp của Tổ chức hàng không dân dụng quốc tế (ICAO), là Cảng hàng không quốc tế quan trọng của quốc gia, hướng tới trở thành một trong những trung tâm trung chuyển hàng không quốc tế của khu vực. Việc đầu tư xây dựng các hạng mục của Dự án để đạt công suất 100 triệu hành khách/năm và 5 triệu tấn hàng hóa/năm.

Dự án được sử dụng một phần vốn ngân sách Nhà nước, vốn hỗ trợ phát triển chính thức (ODA), vốn cổ phần hóa doanh nghiệp Nhà nước của ngành hàng không, vốn doanh nghiệp, vốn đầu tư theo hình thức đối tác công tư (PPP) và các loại vốn khác theo quy định của pháp luật. Dự án được áp dụng các công nghệ hiện đại trong việc xây dựng, quản lý và vận hành như các cảng hàng không quốc tế tiên tiến trên thế giới, bảo đảm năng lực khai thác đồng bộ theo tiêu chí an toàn, thuận tiện, chất lượng và hiệu quả.

Diện tích đất của Dự án là 5.000 ha, trong đó, diện tích đất xây dựng kết cấu hạ tầng cảng hàng không là 2.750 ha; diện tích đất dành riêng cho quốc phòng là 570 ha và diện tích đất cho xây dựng kết cấu hạ tầng hàng không dùng chung quân sự và dân dụng là 480 ha; diện tích đất dành cho hạng mục phụ trợ và công nghiệp hàng không, các công trình thương mại khác là 1.200 ha.

Thời gian và lộ trình thực hiện dự án Cảng hàng không quốc tế Long Thành gồm 3 giai đoạn. Giai đoạn 1 gồm đầu tư xây dựng 2 đường cất hạ cánh ở phía Bắc và 1 nhà ga hành khách cùng các hạng mục phụ trợ đồng bộ với công suất 25 triệu hành khách/năm, 1,2 triệu tấn hàng hóa/năm; chậm nhất đến ngày 31/12/2026 hoàn thành và đưa vào khai thác”. Giai đoạn 2 là tiếp tục đầu tư xây dựng thêm 1 đường cất hạ cánh cấu hình mở và 1 nhà ga hành khách để đạt công suất 50 triệu hành khách/năm, 1,5 triệu tấn hàng hóa/năm. Giai đoạn 3 gồm hoàn thành các hạng mục của Dự án để đạt công suất 100 triệu hành khách/năm và 5 triệu tấn hàng hóa/năm. Chính phủ chỉ đạo lập báo cáo nghiên cứu khả thi đối với từng giai đoạn của Dự án và báo cáo Quốc hội thông qua trước khi quyết định đầu tư.

Các đại biểu dự Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV. (Ảnh: QH)

Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trần Hồng Minh cho biết, Chính phủ đề xuất Quốc hội xem xét, điều chỉnh nội dung khoản 6 Điều 2 Nghị quyết số 94/2015/QH13 thành “Cho phép Chính phủ tổ chức phê duyệt Báo cáo nghiên cứu khả thi Giai đoạn 2 của Dự án theo thẩm quyền mà không phải báo cáo Quốc hội thông qua”.

Theo Luật Đầu tư công năm 2014 (khoản 1 Điều 44), Thủ tướng Chính phủ quyết định đầu tư dự án quan trọng quốc gia đã được Quốc hội quyết định chủ trương đầu tư mà không cần thông qua Quốc hội trước khi quyết định đầu tư. Tuy nhiên, do Dự án Cảng hàng không quốc tế Long Thành có quy mô rất lớn, tính chất phức tạp, lần đầu tiên thực hiện, chưa định hình được phương án đầu tư nên căn cứ khoản 2 Điều 8 Nghị quyết số 49/2010/QH12 ngày 19/6/2010 của Quốc hội về dự án, công trình quan trọng quốc gia trình Quốc hội quyết định chủ trương đầu tư, Quốc hội đã yêu cầu tại khoản 6 Điều 2 Nghị quyết số 94/2015/QH13 như sau “Chính phủ chỉ đạo lập báo cáo nghiên cứu khả thi đối với từng giai đoạn của Dự án và báo cáo Quốc hội thông qua trước khi quyết định đầu tư”.

Trên cơ sở nội dung báo cáo nêu trên, Chính phủ kiến nghị Quốc hội xem xét, điều chỉnh nội dung tại khoản 6 Điều 2 Nghị quyết số 94/2015/QH13 ngày 25/6/2015 về chủ trương đầu tư Dự án Cảng hàng không quốc tế Long Thành và đưa vào nội dung Nghị quyết chung của Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV như sau: “Cho phép Chính phủ tổ chức phê duyệt Báo cáo nghiên cứu khả thi Giai đoạn 2 của Dự án theo thẩm quyền mà không phải báo cáo Quốc hội thông qua”.

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội Phan Văn Mãi báo cáo thẩm tra. (Ảnh: QH)

Thẩm tra nội dung này, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội Phan Văn Mãi nhận thấy, Quốc hội đã quyết định chủ trương đầu tư Dự án tại Nghị quyết số 94/2015/QH13 theo quy định tại Luật Đầu tư công số 49/2014/QH13 và Nghị quyết số 49/2010/QH12 ngày 19/6/2010 của Quốc hội về dự án, công trình quan trọng quốc gia trình Quốc hội quyết định chủ trương đầu tư.

Theo đó, Báo cáo nghiên cứu khả thi Dự án sẽ được trình Thủ tướng Chính phủ xem xét, quyết định theo quy định tại điểm a khoản 1 Điều 39 và khoản 1 Điều 44 của Luật Đầu tư công năm 2014. Tuy nhiên, tại thời điểm quyết định chủ trương đầu tư Dự án, Quốc hội đã quyết định về thời gian và lộ trình thực hiện Dự án theo 03 giai đoạn, đồng thời quy định tại khoản 6 Điều 2 Nghị quyết số 94/2015/QH15 nội dung “Chính phủ chỉ đạo lập báo cáo nghiên cứu khả thi đối với từng giai đoạn của Dự án và báo cáo Quốc hội thông qua trước khi quyết định đầu tư”. Tại thời điểm đó, việc Quốc hội quyết định như vậy là có cơ sở, căn cứ theo quy định tại khoản 2 Điều 8 Nghị quyết số 49/2010/QH12 và bảo đảm tính thận trọng do Dự án có tổng vốn đầu tư rất lớn, thời gian thực hiện kéo dài trong nhiều năm với quy mô rất lớn, tính chất phức tạp, lần đầu tiên thực hiện, ảnh hưởng sâu sắc đến phát triển kinh tế - xã hội và chưa định hình được phương án đầu tư.

Theo Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi, đến nay, Dự án được triển khai đã cơ bản đáp ứng yêu cầu do Quốc hội đặt ra, đồng thời, trong quá trình triển khai Giai đoạn 1 của Dự án, trên cơ sở kiến nghị của Chính phủ về việc điều chỉnh phân kỳ đầu tư xây dựng đường cất hạ cánh thứ 2 của Dự án từ Giai đoạn 3 sang Giai đoạn 1, Quốc hội đã “cho phép Chính phủ tổ chức phê duyệt Báo cáo nghiên cứu khả thi điều chỉnh Giai đoạn 1 của Dự án theo thẩm quyền mà không phải báo cáo Quốc hội thông qua” (quy định tại điểm a khoản 11 Nghị quyết số 174/2024/QH15 của Quốc hội về Kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XV).

Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV. (Ảnh: QH)

Bên cạnh đó, việc nghiên cứu triển khai đầu tư Giai đoạn 2 của Dự án cũng đã được xác định tại Kết luận số 199-KL/TW ngày 10/10/2025 tại Hội nghị lần thứ 13 Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII về kinh tế - xã hội năm 2025 - 2026 và Nghị quyết số 244/2025/QH15 ngày 13/11/2025 của Quốc hội về Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2026.

Từ những lý do trên, cơ quan thẩm tra cho rằng, kiến nghị của Chính phủ là có cơ sở và cũng phù hợp với các quy định của pháp luật hiện hành cùng với việc thực hiện chủ trương của Đảng về đẩy mạnh phân cấp, phân quyền đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới; quy định về đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, đơn giản hóa, rút ngắn thời gian lập Báo cáo nghiên cứu khả thi, quyết định đầu tư dự án quan trọng quốc gia tại khoản 1 Điều 43 của Luật Đầu tư công năm 2024 (được sửa đổi, bổ sung năm 2025).

Về kiến nghị đưa nội dung “Cho phép Chính phủ tổ chức phê duyệt Báo cáo nghiên cứu khả thi Giai đoạn 2 của Dự án theo thẩm quyền mà không phải báo cáo Quốc hội thông qua” tại Nghị quyết Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV, cơ quan thẩm tra thống nhất với đề xuất của Chính phủ về việc thể hiện nội dung kiến nghị tại Nghị quyết Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV, tương tự như các nội dung điều chỉnh khác có liên quan đến Dự án Cảng hàng không quốc tế Long Thành cũng đã được Quốc hội quyết định tại một số Nghị quyết chung tại các kỳ họp trước. Ngoài ra, một số ý kiến đề nghị Chính phủ chịu trách nhiệm về các nội dung đề xuất, bảo đảm đúng tiến độ, chất lượng, hiệu quả đầu tư của Dự án.