Giảm thiểu, cải thiện ô nhiễm không khí cần cả giải pháp theo mùa

Cùng với việc bị ô nhiễm môi trường từ ảnh hưởng chung bởi hệ lụy của biến đổi khí hậu, thì tốc độ đô thị hóa quá nhanh cũng là một trong những nguyên nhân làm cho môi trường Thành phố bị ô nhiễm. Hiện tại, chỉ tính riêng “bầu không khí” ở Thủ đô đang phải gánh chịu bởi các yếu tố: Khí thải, chất thải các nhà máy vùng lân cận; khí thải các phương tiện xe cơ giới chạy bằng nguyên liệu hóa thạch; khí thải cả “rừng” cục nhiệt điều hòa; thói quen đốt rơm rạ các vùng ngoại thành; rác thải và đặc biệt bụi mịn từ các công trình xây dựng...

Liên tiếp mấy năm qua, cứ đến mùa hanh khô, lại xảy ra tình trạng ô nhiễm không khí. Thế nên, bên cạnh các giải pháo tổng thể cả dài hạn, trung hạn, ngắn hạn cần có cả giải pháp chống ô nhiễm không khí theo mùa để môi trường của thành phố được trong lành hơn.

Để khắc phục tình trạng ô nhiễm môi trường, về dài hạn Thành phố đã xây dựng kịch bản để phát triển nền kinh tế xanh, kinh tế số, kinh tế tuần hoàn theo hướng sử dụng công nghệ hiện đại, thân thiện với môi trường vào sản xuất - kinh doanh.... Đồng thời, về ngắn hạn và trung hạn, Thành phố đã lên kế hoạch, ban hành nghị quyết, triển khai bài bản lộ trình hạn chế phương tiên chạy bằng nguyên liệu hóa thạch vào các vùng lõi của Thủ đô, tiến tới “xanh hóa” các phương tiện vận tải (hệ thống tàu điện, xe điện, xe thân thiện với môi trường); di dời các nhà máy, trường đại học ra khỏi nội đô.

Với phương châm: “Hà Nội đã nói là làm - làm nhanh, làm đúng, làm hiệu quả, làm đến cùng”, chúng ta tin tưởng chắc chắn rằng, dưới sự lãnh đạo của Thành ủy Hà Nội, sự điều hành khoa học, sáng tạo, quyết liệt của chính quyền các cấp; sự vào cuộc của toàn hệ thống chính trị hệ lụy từ ô nhiễm môi trường, đặc biệt ô nhiễm không khí ở Thủ đô từ những nguyên nhân trên sẽ dần được khắc phục.

Tuy nhiên, ở bài viết này, với tư cách một công dân, người viết muốn bàn thêm ở góc độ thời tiết, để gợi mở thêm giải pháp chống ô nhiễm không khí theo hướng thuận thiên (theo mùa). Mấy năm lại đây, cứ đọc báo, xem mạng khi thời tiết vào mùa xuân, mùa hạ... không thấy xuất hiện các cụm từ, hay dòng tít: “Hà Nội ô nhiễm nặng”, “Không khí Hà Nội ô nhiễm tốp đầu thế giới”... mà chỉ đến những ngày cuối thu đầu đông, khi thời tiết bước vào giai đoạn hanh khô, độ ẩm xuống thấp, thậm chí quá thấp thì những “cụm từ”, dòng tít mà báo chí đặt như trên mới xuất hiện. Điều này chứng tỏ, thời tiết hanh khô, độ ẩm thấp chính là "mảnh đất lý tưởng” để các loại khí thải “giàu” chất chì, bụi mịn “kết hợp” tạo thêm “lớp khí quyển mới” lơ lửng trên không trung làm cho môi trường không khí Thủ đô bị xuống cấp.

Vấn đề đặt ra, bên cạnh giải pháp khắc phục tổng thể ô nhiễm nói chung, ô nhiễm không khí nói riêng, chúng ta có thể khắc phục ô nhiễm không khí theo mùa để phù hợp với điều kiện tự nhiên được không? Câu trả lời là có thể. Chỉ làm một so sánh nhỏ, tuyến đường A, nơi có công trình xây dựng đang thi công vào mùa xuân, người dân tham gia giao thông đi lại qua tuyến phố vẫn không cảm nhận rõ độ ô nhiễm của bụi; nhưng cũng tuyến đường đó, nếu vào mùa hanh khô thì không những tuyến phố đó “mịt mù” bụi mịn mà cả không gian khu vực đó cũng bị ảnh hưởng.

Thành phố cần cấm tuyệt đối việc đào đường, lát vỉa hè... vào những tháng cao điểm mùa hanh khô để góp phần chống ô nhiễm không khí (Ảnh minh họa)

Trong khi đó, không hiểu vì lý do gì, suốt nhiều năm qua, cả nước nói chung cũng như Thành phố nói riêng, cứ vào những tháng cuối năm, khi thời tiết hanh khô thì lại thi công rất nhiều công trình. Đặc biệt, là chỉnh trang, lát vỉa hè các tuyến phố; người dân thì sửa sang, xây mới lại nhà cửa. Thành phố đã ô nhiễm, thời tiết hành khô càng ô nhiễm bởi bụi mịn hơn.

Thế nên, xét ở góc độ quản lý, nên chăng Thành phố chỉ đạo công tác giải ngân vốn đầu tư công liên quan đến các dự án xây dựng phải đẩy nhanh tiến độ thi công khi thời tiết vào xuân, vào hè... để đến những ngày thời tiết hanh khô hạn chế xây dựng. Riêng đối với công tác chỉnh trang đô thị, lát lại vỉa hè… tuyệt đối không được thi công vào những tháng cuối năm, khi thời tiết hành khô. Cạnh đó, Thành phố ban hành thêm tiêu chí và quản lý nghiêm ngặt với các chủ đầu tư về quy chuẩn trong quá trình thi công. Hạn chế nguyên vật liệt bị rơi vãi xuống lòng đường, công trình thi công phải che chắn đảm bảo không xảy ra bụi; các loại xe phục vụ thi công các dự án trong nội đô khi ra vào công trình phải được “rửa” bằng nước.

Về phương diện truyền thông, các cấp chính quyền mở rộng quy mô truyền thông để người dân dần bỏ thói quen sửa nhà, xây mới vào những tháng cao điểm hanh khô. Vận động bà con các vùng ven đô không được đốt rơm, rạ. Đi kèm đó là chiến dịch “vỉa hè ướt”, trên cơ sở cùng với công ty môi trường đô thị tiến hành phun nước, rửa đường, các cấp xã, phường phát động phong trào toàn dân (sinh sống, kinh doanh) hai bên đường thường xuyên tưới ẩm các tuyến phố... để góp phần làm giảm bụi đường bay vào không khí gây ô nhiễm môi trường.

Dân số tăng cơ học, tốc độ đô thị hóa nhanh dẫn đến vấn nạn ô nhiễm môi trường là khó tránh khỏi. Vì thế, bên cạnh các phương án tổng thể để giải quyết, thiết nghĩ chúng thêm cách bảo vệ môi trường, bầu không khí theo mùa; đặc biệt theo hướng thuận thiên trong những tháng cao điểm hanh khô là cần thiết. Đây chính cũng là một trong những phương pháp để “giành” lại bầu không khí trong lành cho Thủ đô. Tránh tình trạng cứ đến mùa hanh khô lại ô nhiễm không khí!