Chưa trao thẩm quyền cưỡng chế toàn diện cho Văn phòng thi hành án

Trước khi biểu quyết, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng, thừa ủy quyền Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH), đã trình bày báo cáo giải trình, tiếp thu và chỉnh lý dự thảo Luật.

Sau khi chỉnh lý, dự thảo trình Quốc hội gồm 5 chương, 116 điều, thể chế hóa đầy đủ chủ trương của Đảng và đáp ứng yêu cầu cải cách tư pháp trong bối cảnh chuyển đổi số mạnh mẽ.

UBTVQH đã tiếp thu tối đa 79 lượt ý kiến thảo luận của đại biểu Quốc hội cùng nhiều góp ý bằng văn bản, tập trung vào 116 nội dung quan trọng liên quan đến mô hình tổ chức thi hành án, chuyển đổi số, thẩm quyền cưỡng chế và cải cách thủ tục thi hành án.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thành Tùng cho biết, một trong những vấn đề nhận được nhiều sự quan tâm của đại biểu là giá trị pháp lý của văn bản và dữ liệu điện tử trong thi hành án. Nhiều ý kiến lo ngại các tổ chức tín dụng, ngân hàng còn trì hoãn việc phong tỏa tài khoản hoặc cung cấp thông tin khi nhận yêu cầu bằng hình thức điện tử.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng. (Ảnh: Quốc hội)

Tiếp thu đề nghị này, UBTVQH đã chỉnh lý quy định theo hướng khẳng định văn bản, dữ liệu điện tử có ký số có giá trị pháp lý như văn bản giấy; đồng thời bổ sung trách nhiệm bắt buộc của Kho bạc Nhà nước và tổ chức tín dụng trong việc thực hiện yêu cầu của cơ quan thi hành án, không phân biệt hình thức điện tử hay giấy. Đây được xem là bước tiến quan trọng nhằm bảo đảm tính kịp thời, minh bạch và hiệu quả của chuyển đổi số trong lĩnh vực thi hành án dân sự.

Về mô hình tổ chức hệ thống thi hành án dân sự, báo cáo cho biết các ý kiến đề nghị luật hóa mô hình hai cấp (tỉnh và khu vực) để đồng bộ với Tòa án và Viện kiểm sát, đồng thời xem xét bổ sung chức danh tư pháp cho Trưởng Phòng thi hành án khu vực.

UBTVQH giải trình việc xây dựng dự thảo hoàn toàn bám sát Kết luận 162-KL/TW của Bộ Chính trị, theo đó hệ thống thi hành án gồm cơ quan quản lý thuộc Bộ Tư pháp, 34 cơ quan cấp tỉnh và 355 Phòng thi hành án khu vực trực thuộc cấp tỉnh. Tiếp thu góp ý đại biểu, dự thảo Luật đã bổ sung chức danh “Chấp hành viên trưởng” đối với Trưởng Phòng thi hành án khu vực nhằm bảo đảm thống nhất và tăng hiệu lực điều hành, phối hợp liên ngành tại địa phương.

Kết quả biểu quyết thông qua Luật Thi hành án dân sự (sửa đổi).

Nội dung về xã hội hóa thi hành án cũng được thảo luận sâu, nhiều ý kiến mong muốn mở rộng thẩm quyền cưỡng chế cho Văn phòng thi hành án và Thừa hành viên nhằm nâng cao hiệu quả xã hội hóa. Tuy nhiên, UBTVQH khẳng định, cưỡng chế thi hành án là hoạt động mang tính quyền lực nhà nước, tác động trực tiếp đến quyền cơ bản của công dân như tài sản và cư trú. Nếu giao cho tổ chức ngoài công lập có thể gây rủi ro lớn về an ninh, trật tự.

Vì vậy, dự thảo Luật chưa trao thẩm quyền cưỡng chế toàn diện cho Văn phòng thi hành án. Thừa hành viên chỉ được quyền đề nghị cơ quan có thẩm quyền phong tỏa tài khoản, tài sản hoặc tạm dừng giao dịch để ngăn chặn việc tẩu tán tài sản. Cách tiếp cận này vừa bảo đảm an toàn pháp lý, vừa tạo dư địa cho xã hội hóa trong phạm vi kiểm soát.

Đại biểu Quốc hội tại phiên họp. (Ảnh: Quốc hội)

UBTVQH đã chỉ đạo nghiên cứu và chỉnh lý rút ngắn hàng loạt mốc thời gian như thời hạn xác minh điều kiện thi hành án, thời hạn thông báo thi hành án, thời hạn ký hợp đồng khai thác tài sản hay thời hạn ưu tiên mua tài sản thi hành án, nhằm tạo chuyển biến rõ rệt trong chất lượng, tốc độ giải quyết hồ sơ thi hành án dân sự.

Ngoài ra, UBTVQH cũng cho biết quá trình rà soát đã tiếp thu tối đa ý kiến đại biểu để hoàn thiện các quy định về xử lý tài sản đặc thù như tài sản số, tiền ảo; việc chuyển giao kho vật chứng về Bộ Công an quản lý; và trách nhiệm của Viện kiểm sát nhân dân trong kiểm sát thi hành án.

Những nội dung này nhằm bảo đảm hệ thống pháp luật theo kịp sự phát triển của công nghệ và yêu cầu quản lý hiện đại, đồng thời nâng cao tính minh bạch và hiệu quả của hoạt động thi hành án.

Báo cáo nêu rõ, dự thảo Luật trình Quốc hội thông qua đã được hoàn thiện toàn diện, đáp ứng kỳ vọng tháo gỡ vướng mắc thực tiễn, thúc đẩy chuyển đổi số và tăng cường hiệu lực thi hành pháp luật trong thời gian tới.