Để người Việt ngày càng yêu hàng Việt

Chuyển biến trong nhận thức và hành vi tiêu dùng

Trước năm 2009, hàng Việt thường bị gắn với những định kiến như “chất lượng thấp”, “mẫu mã đơn điệu” hay “giá chưa cạnh tranh”. Nhiều người tiêu dùng, đặc biệt tại các đô thị lớn, có xu hướng chuộng hàng ngoại - từ đồ gia dụng, quần áo đến mỹ phẩm hay thực phẩm chức năng. Trong khi đó, hàng Trung Quốc giá rẻ tràn ngập các chợ truyền thống khiến hàng nội địa càng lép vế trên sân nhà.

Tuy nhiên, sau hơn một thập kỷ rưỡi, cục diện đã thay đổi rõ rệt. Theo báo cáo của Ban Chỉ đạo Trung ương cuộc vận động năm 2024, trên 90% người tiêu dùng được khảo sát cho biết đã biết đến chương trình “Người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam”, trong đó, hơn 80% khẳng định sẵn sàng lựa chọn hàng Việt khi có sự lựa chọn tương đương. Điều đáng mừng là lớp người tiêu dùng trẻ, những người từng được xem là “sính ngoại”, thì nay cũng tích cực lựa chọn các sản phẩm mang thương hiệu của nội địa. Trong đó, một số sản phẩm nổi bật của các doanh nghiệp như Coolmate, Canifa, Cỏ Mềm, Dalahouse… đã thành công trong việc chinh phục thế hệ gen Z và Millennials (thế hệ gen Y) nhờ chiến lược thương hiệu hiện đại, thân thiện môi trường và mang bản sắc văn hóa Việt.

Doanh nghiệp Việt ngày càng chủ động trong việc thay đổi mẫu mã, chất lượng để hướng đến sự hài lòng cho người tiêu dùng.

Tại các hệ thống bán lẻ hiện đại, hàng Việt ngày càng chiếm tỷ lệ áp đảo. Theo số liệu từ Bộ Công Thương cho thấy, tại các siêu thị như Co.opmart, Vinmart, Aeon hay Lotte… hàng Việt chiếm từ 80 - 90% cơ cấu hàng hóa. Riêng hệ thống siêu thị Co.opmart, hàng Việt luôn được duy trì với tỷ lệ lên tới 90%, cùng với khẩu hiệu “Tự hào hàng Việt”. Trong khi đó, ở hệ thống siêu thị Tops Market, GO! (trước là thương hiệu Big C), hàng Việt chiếm trên 85% doanh thu…

Không chỉ có mặt ở các siêu thị, hay trung tâm thương mại lớn, hiện nay, hàng nội còn tái khẳng định vị thế ở kênh chợ truyền thống và thương mại điện tử, đặc biệt với các sản phẩm OCOP, hàng thủ công mỹ nghệ và nông sản. Sự chuyển mình rõ nét nhất phải kể đến đó chính là trong giai đoạn dịch Covid-19 bùng phát; thời điểm này, người tiêu dùng ưu tiên lựa chọn hàng nội vì nguồn cung ổn định, giá cả hợp lý và đặc biệt đó là niềm tin vào sản phẩm trong nước đã thực sự thay đổi khi nhiều người đứng trước lằn danh “sinh - tử” của dịch bệnh. Đây là một bước ngoặt mang tính chất “chuyển đổi hành vi” quan trọng trong thói quen mua sắm.

Để có được những chuyển biến tích cực trên, không thể không kể đến vai trò truyền thông bền bỉ từ hệ thống chính trị, các tổ chức đoàn thể và doanh nghiệp. Những hoạt động như hội chợ “Hàng Việt về nông thôn”, Tuần lễ hàng Việt, chương trình truyền hình trực tiếp “Tự hào hàng Việt”, bình chọn “Hàng Việt Nam chất lượng cao”... đã góp phần đưa hàng Việt đến gần hơn với người dân.

Cùng với đó, sự phát triển nhanh chóng của nền tảng mạng xã hội cũng trở thành “đòn bẩy” mới để hàng Việt “cất cánh”. Trong đó, nhiều chương trình đã để lại dấu ấn đậm nét trong việc thay đổi hành vi của người tiêu dùng qua các chiến dịch cộng đồng như “Tôi chọn hàng Việt”, “Giải cứu nông sản”... các chương trình đã thu hút sự tham gia đông đảo của người trẻ, lan tỏa tinh thần “người Việt vì người Việt” sâu rộng trong cộng đồng.

Người tiêu dùng Việt ngày càng thông minh và khó tính

Bên cạnh những thành tựu, các doanh nghiệp Việt vẫn phải đối diện với nhiều thách thức khi cạnh tranh ngay trên chính “sân nhà”. Việc người tiêu dùng ưu tiên chọn hàng Việt không đồng nghĩa với sự mặc định tuyệt đối. Trong môi trường cạnh tranh ngày càng gay gắt, chất lượng, trải nghiệm và giá trị thương hiệu mới là những yếu tố quyết định.

Tuy nhiên, không phải doanh nghiệp Việt nào cũng kịp thích nghi. Một bộ phận vẫn sản xuất theo tư duy truyền thống, đầu tư hạn chế vào đổi mới sáng tạo, thiết kế, dịch vụ hậu mãi. Nhãn mác sơ sài, thiếu chứng nhận chất lượng hay thông tin không minh bạch vẫn khiến người tiêu dùng nghi ngại.

Ông Phạm Duy Khánh, Giám đốc Công ty TNHH Long Bảo Thịnh Phát cho rằng, cùng với những khó khăn về công nghệ, sự phát triển nhanh chóng của thương mại điện tử, thì vấn nạn hàng giả, hàng nhái đội lốt “Made in Vietnam” không chỉ khiến các doanh nghiệp gặp khó, mà còn làm xói mòn lòng tin của người tiêu dùng. Vì thế, để trụ vững và phát triển tại thị trường nội địa, theo ông Phạm Duy Khánh, doanh nghiệp Việt buộc phải thay đổi cách tiếp cận thị trường một cách toàn diện: Từ thiết kế sản phẩm, cải tiến bao bì, nâng cao chất lượng, đẩy mạnh truyền thông đến dịch vụ hậu mãi. Đặc biệt, thương mại điện tử không còn là lựa chọn mà là một yêu cầu sống còn. Tận dụng các nền tảng như Shopee, Tiki, Lazada, TikTok Shop hay các kênh KOLs, livestream sẽ giúp doanh nghiệp tiếp cận thế hệ người tiêu dùng mới một cách hiệu quả hơn.

Cùng với việc buộc phải thay đổi để tồn tại, theo các chuyên gia kinh tế, việc tăng cường liên kết vùng, ngành, hợp tác với các đối tác phân phối, logistics, ngân hàng, truyền thông… sẽ tạo ra sức mạnh cộng hưởng cho sản phẩm Việt. Đặc biệt, vai trò của Nhà nước trong việc hỗ trợ doanh nghiệp nâng cao năng lực cạnh tranh cũng rất quan trọng: từ chính sách tín dụng ưu đãi, xúc tiến thương mại, đến đào tạo nhân lực chất lượng cao.

Thị trường nội địa là “phao cứu sinh” trong bối cảnh kinh tế toàn cầu đầy biến động, nhưng đồng thời cũng là “tấm gương khắt khe” phản chiếu năng lực thực chất của doanh nghiệp Việt. Chinh phục người tiêu dùng trong nước không chỉ là mục tiêu thương mại, mà còn là sứ mệnh xây dựng niềm tin quốc gia.

Nhìn lại hành trình 16 năm qua, có thể khẳng định rằng cuộc vận động “Người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam” không chỉ là một phong trào mang tính vận động xã hội, mà đã trở thành một chiến lược dài hơi nhằm tăng cường nội lực cho nền kinh tế.

Chia sẻ về vai trò quan trọng của cuộc vận động, Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên cho hay, cuộc vận động đã làm thay đổi mạnh mẽ nhận thức của người tiêu dùng trong và ngoài nước về năng lực sản xuất và chất lượng sản phẩm Việt, thúc đẩy doanh nghiệp tập trung nâng cao chất lượng, đổi mới công nghệ, xây dựng và bảo vệ thương hiệu Việt Nam.

Cũng theo Bộ trưởng Bộ Công Thương, cuộc vận động giúp người tiêu dùng hiểu đúng về khả năng sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp nội địa; đồng thời nâng cao ý thức của chính doanh nghiệp về tầm quan trọng của thị trường trong nước. Doanh nghiệp đã từng bước cải tiến công nghệ, đổi mới phương thức kinh doanh, xây dựng thương hiệu bài bản hơn. Nhờ vậy, uy tín hàng Việt Nam ngày càng được củng cố cả trong nước và quốc tế…

Trên nền tảng đó, các doanh nghiệp Việt cần tiếp tục coi thị trường trong nước là nền tảng phát triển bền vững. Chỉ khi thực sự đặt người tiêu dùng làm trung tâm, lấy chất lượng làm cam kết và sáng tạo làm động lực, doanh nghiệp Việt mới có thể vững vàng tại thị trường nội địa - trước khi vươn ra quốc tế.