Siết quản lý tài khoản ngân hàng: Có “chặn” được chiêu giấu doanh thu, né thuế?

Gần đây, Công ty TNHH Thương mại vàng bạc Kim Chung (Thanh Hóa) bị khởi tố về tội trốn thuế đã gây xôn xao dư luận. Theo kết quả điều tra ban đầu, doanh nghiệp này có doanh thu lên tới khoảng 5.000 tỷ đồng trong vòng 5 năm nhưng chỉ kê khai và nộp thuế khoảng 10 triệu đồng mỗi tháng. Đáng chú ý, cơ quan công an xác định hàng chục tài khoản ngân hàng cá nhân đứng tên người thân, nhân viên đã được lập ra để “bẻ nhỏ” dòng tiền, phân tán giao dịch nhằm né tránh sự giám sát của cơ quan thuế. Chỉ riêng một tài khoản cá nhân đứng tên nhân viên, trong hai tháng cuối năm 2024 đã phát sinh giao dịch lên tới 163 tỷ đồng.

Không chỉ trong lĩnh vực kinh doanh vàng bạc, thời gian gần đây, nhiều vụ án trốn thuế liên quan tới các KOL, hot Facebooker, TikToker cũng lần lượt bị khởi tố. Điểm chung là các đối tượng sử dụng nhiều tài khoản ngân hàng cá nhân để nhận tiền thanh toán, đưa doanh thu ra ngoài sổ sách kế toán, với giá trị lên tới hàng chục, thậm chí hàng trăm tỷ đồng.

Từ 1/1/2026, 2 nhóm hộ kinh doanh bắt buộc phải có tài khoản ngân hàng riêng phục vụ hoạt động kinh doanh. (Ảnh minh hoạ)

Trước thực trạng này, Bộ Tài chính đã ban hành đề án chuyển đổi mô hình quản lý thuế đối với hộ kinh doanh khi xóa bỏ thuế khoán. Theo lộ trình, từ ngày 1/1/2026, hai nhóm hộ kinh doanh bắt buộc phải có tài khoản ngân hàng riêng phục vụ hoạt động kinh doanh, gồm: hộ có doanh thu từ 200 triệu đến dưới 3 tỷ đồng/năm và hộ có doanh thu trên 3 tỷ đồng/năm.

Mới đây, tại dự thảo Nghị định quy định về khai, tính, khấu trừ và nộp thuế, sử dụng hóa đơn điện tử đối với hộ, cá nhân kinh doanh, Bộ Tài chính tiếp tục đề xuất yêu cầu các hộ, cá nhân kinh doanh phải thông báo cho cơ quan thuế toàn bộ các số tài khoản ngân hàng liên quan đến hoạt động sản xuất, kinh doanh.

Về vấn đề này, theo bà Nguyễn Thị Cúc - Chủ tịch Hội Tư vấn thuế Việt Nam, trước đây hộ, cá nhân kinh doanh đã có nghĩa vụ khai báo các tài khoản phục vụ hoạt động kinh doanh, tuy nhiên, trong quá trình cải cách thủ tục hành chính, một số quy định thay đổi đã tạo ra “khoảng trống”, khiến nhiều trường hợp sử dụng tài khoản cá nhân cho hoạt động kinh doanh, thậm chí mở hàng loạt hộ kinh doanh để né thuế. Tình trạng này xuất hiện ở nhiều ngành nghề khác nhau, gây thất thu ngân sách và tạo sự thiếu công bằng trong thực hiện nghĩa vụ thuế.

Dự thảo mới yêu cầu hộ, cá nhân kinh doanh đăng ký tài khoản thanh toán phục vụ hoạt động kinh doanh với cơ quan thuế được kỳ vọng sẽ góp phần tăng tính minh bạch. Theo bà Nguyễn Thị Cúc, thông qua các tài khoản này, cơ quan thuế có thể theo dõi, giám sát doanh thu, từ đó bảo đảm công bằng giữa các đối tượng nộp thuế. Nếu không làm rõ, sẽ tiếp tục xảy ra tình trạng người tuân thủ đầy đủ phải nộp thuế cao, trong khi người trốn tránh lại nộp thuế thấp.

Ở góc độ quản lý, ông Nguyễn Tiến Minh - Phó trưởng Thuế thành phố Hà Nội cho biết, ngành thuế hiện có nhiều nguồn dữ liệu để đối chiếu, kiểm soát doanh thu như dữ liệu từ sàn thương mại điện tử, các tổ chức trung gian thanh toán, đơn vị vận chuyển, hóa đơn điện tử và thông tin tài khoản ngân hàng. Thông qua việc đối chiếu chéo các nguồn dữ liệu này, cơ quan thuế có thể xác định những trường hợp có dấu hiệu vi phạm để kiểm tra, xử lý.

Thực tế, cơ quan thuế Hà Nội đã phối hợp với các lực lượng chức năng phát hiện và xử lý nhiều vụ việc vi phạm, trong đó phổ biến là hành vi yêu cầu khách hàng thanh toán tiền mặt, không chuyển khoản qua ngân hàng, không xuất hóa đơn, sử dụng tài khoản của người quen để che giấu doanh thu hoặc lập hai hệ thống sổ sách kế toán, vi phạm nghiêm trọng quy định pháp luật.

Cơ quan thuế khuyến nghị hộ, cá nhân kinh doanh cần kê khai trung thực, đầy đủ doanh thu, chi phí và nghĩa vụ thuế; kịp thời điều chỉnh, khắc phục các sai sót nếu có. Đồng thời nhấn mạnh, việc sử dụng tài khoản trung gian nhằm giấu doanh thu, không sử dụng hóa đơn, chứng từ hợp pháp trong giao dịch đều là hành vi vi phạm pháp luật và sẽ bị xử lý nghiêm, từ truy thu, ấn định thuế, xử phạt hành chính đến truy cứu trách nhiệm hình sự, tùy theo mức độ vi phạm.