Ngày 31/5 hàng năm là "Ngày toàn dân tiết kiệm, chống lãng phí"

Về phạm vi điều chỉnh, Luật quy định về tiết kiệm, chống lãng phí trong các lĩnh vực quản lý, sử dụng tài chính công, tài sản công; tổ chức bộ máy và quản lý, sử dụng lao động trong khu vực nhà nước; quản lý, khai thác và sử dụng tài nguyên, năng lượng; hoạt động sản xuất, kinh doanh và tiêu dùng của doanh nghiệp, tổ chức, gia đình, cá nhân.

Theo Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng, việc quy định hoạt động sản xuất, kinh doanh, tiêu dùng của cá nhân, gia đình thuộc phạm vi điều chỉnh của Luật là kế thừa của quy định tại Luật Thực hành tiết kiệm, chống lãng phí hiện hành. Ngoài ra, quy định trên thể hiện tính chất khuyến khích (không có quy định mang tính chất bắt buộc), không làm ảnh hưởng đến quyền tự do kinh doanh, tiêu dùng của nhân dân.

Còn theo báo cáo của Chính phủ, quan điểm xuyên suốt của Luật là chỉ quy định mang tính bắt buộc đối với các tổ chức, cá nhân trong khu vực nhà nước và khu vực tư nhân trực tiếp quản lý, sử dụng các nguồn lực công (bao gồm tài sản công, tài chính công, tài nguyên,…), tiết kiệm chống lãng phí trong hoạt động sản xuất kinh doanh và tiêu dùng của nhân dân là các quy định mang tính chất khuyến khích, vận động, không can thiệp, không quản lý hoạt động sản xuất, kinh doanh, tiêu dùng của nhân dân.

Ngành điện thường xuyên hướng dẫn người dân sử dụng điện an toàn, tiết kiệm. Ảnh: VGP

Quan điểm xuyên suốt của dự thảo Luật là việc thực hiện tiết kiệm, chống lãng phí là nhiệm vụ thường xuyên, liên tục và phải trở thành "tự giác", "tự nguyện", "cơm ăn nước uống, áo mặc hàng ngày". Việc phát động thường niên "Ngày toàn dân tiết kiệm, chống lãng phí" là để thúc đẩy, lan tỏa phong trào toàn xã hội nêu cao ý thức tiết kiệm, chống lãng phí.

Luật trình Quốc hội thông qua quy định cụ thể hơn về việc bảo vệ người đấu tranh chống lãng phí, trong đó bao gồm: (i) Quyền và trách nhiệm của người đấu tranh chống lãng phí; (ii) Phạm vi bảo vệ, cơ quan có thẩm quyền áp dụng biện pháp bảo vệ, trình tự, thủ tục và các biện pháp bảo vệ người đấu tranh chống lãng phí; (iii) Các trường hợp người đấu tranh chống lãng phí không được bảo vệ, chấm dứt bảo vệ; (iv) Hành vi nghiêm cấm trong bảo vệ người đấu tranh chống lãng phí.

Theo Chính phủ, hiện nay, Bộ luật Tố tụng hình sự và Luật Tố cáo đã có các quy định cụ thể về bảo vệ người đấu tranh chống lãng phí theo các hình thức là tố giác và tố cáo.

Theo đó, Luật đã quy định việc bảo vệ người đấu tranh chống lãng phí (phạm vi bảo vệ, cơ quan có thẩm quyền áp dụng biện pháp bảo vệ, trình tự, thủ tục và các biện pháp bảo vệ) thực hiện theo quy định pháp luật tương ứng theo từng loại chủ thể.

Cụ thể, đối với người tố cáo hành vi gây lãng phí được thực hiện theo quy định của pháp luật về tố cáo; đối với người tố giác tội phạm về hành vi gây lãng phí được thực hiện theo quy định của pháp luật về tố tụng hình sự; đối với người phản ánh về hành vi gây lãng phí được áp dụng các quy định về bảo vệ như bảo vệ người tố cáo.

Theo Luật, tiết kiệm, chống lãng phí là nhiệm vụ thường xuyên, liên tục từ chủ trương, đường lối, xây dựng và thi hành pháp luật gắn với tổng kết, đánh giá, kiểm tra, thanh tra, kiểm toán, giám sát.

Việc đánh giá tiết kiệm, chống lãng phí phải dựa trên định mức, tiêu chuẩn, chế độ do cơ quan có thẩm quyền ban hành, kết hợp với đánh giá tổng thể về kết quả thực hiện nhiệm vụ, chất lượng đầu ra, hiệu quả sử dụng nguồn lực và tác động xã hội. Tiết kiệm, chống lãng phí phải gắn với cải cách hành chính, ứng dụng khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số.

Thực hiện phân cấp quản lý, phối hợp chặt chẽ giữa các cấp, các ngành, cơ quan, tổ chức trong thực hiện nhiệm vụ được giao gắn với trách nhiệm của người đứng đầu, trách nhiệm của cán bộ, công chức, viên chức, người lao động trong cơ quan, tổ chức, đơn vị để tiết kiệm, chống lãng phí.

Đồng thời, bảo đảm dân chủ, công khai, minh bạch và vai trò giám sát của Quốc hội, Hội đồng nhân dân các cấp, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và Nhân dân trong việc tiết kiệm, chống lãng phí.

Trong xử lý hành vi gây lãng phí cần phân biệt rõ giữa hành vi gây lãng phí do thiếu trách nhiệm, vi phạm pháp luật với các rủi ro khách quan trong quá trình đổi mới, thực hiện cơ chế, chính sách thí điểm, khuyến khích cán bộ năng động, đổi mới, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm, dám đột phá, dám chịu trách nhiệm vì lợi ích chung…