Dần khẳng định vai trò của công nghiệp văn hóa

Nhiều điểm sáng trong phát triển công nghiệp văn hóa

Phát biểu khai mạc tại Hội thảo, Thứ trưởng Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch Đoàn Văn Việt đã khẳng định, 5 năm qua, bức tranh phát triển các ngành công nghiệp văn hóa (CNVH) tại Việt Nam có nhiều điểm sáng. Theo đó, các ngành CNVH tại Việt Nam đang dần dần được coi là một động lực, vừa góp phần trực tiếp mang lại lợi ích kinh tế và xã hội. Nếu năm 2015, các ngành CNVH đóng góp 2,68% GDP (tổng sản phẩm quốc nội), sau 3 năm triển khai Chiến lược, 12 ngành CNVH đóng góp 3,61% GDP vào năm 2018, mang lại công việc cho hơn 3 triệu lao động, chiếm 6,1% tổng lao động có việc làm trên cả nước.

Ảnh minh hoạ.

Để minh chứng rõ hơn, bà Nguyễn Thị Thu Phương, Viện trưởng Viện Văn hóa nghệ thuật quốc gia Việt Nam (VICAS) chỉ ra trong những năm gần đây, số lượng các không gian văn hóa, sáng tạo và nghệ thuật ngày càng nhiều. Cùng với đó là sự tăng lên về cả chất lượng và số lượng của các sự kiện, chương trình văn hóa nghệ thuật đã và đang góp phần nâng cao chất lượng đời sống tinh thần của người dân.

Bên cạnh đó, nhiều khu vực nhà máy cũ được nghiên cứu, đề xuất và thử nghiệm chuyển đổi công năng thành các trung tâm sáng tạo, không gian văn hóa nghệ thuật như trường hợp của tổ hợp Complex 01 ở phố Tây Sơn, điểm đến yêu thích hiện nay của giới trẻ, vốn trước là một xưởng in cũ. Hay không gian sáng tạo về Thiết kế 282 Design ở phố Phú Viên (Gia Lâm), trước là nhà máy sản xuất mũ cối, nằm lọt trong khu dân cư đông đúc, hiện đã trở thành một địa điểm thường xuyên tổ chức các sự kiện thiết kế, triển lãm nghệ thuật, workshop về thiết kế nội thất gỗ. “Các không gian này đã đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển bối cảnh văn hóa sáng tạo đương đại của thành phố nói chung và giới trẻ yêu nghệ thuật và văn hóa nói riêng thời gian qua”, bà Nguyễn Thị Thu Phương cho biết.

Đặc biệt, trong vòng 5 năm qua, một số ngành CNVH như điện ảnh, du lịch văn hóa... đã và đang đóng vai trò then chốt trong việc xây dựng và quảng bá thương hiệu quốc gia thông qua các hoạt động xúc tiến, quảng bá, phát triển thương hiệu dưới dạng thức các chương trình, sự kiện hợp tác quốc tế được tổ chức tại Việt Nam. Đồng thời, Việt Nam cũng tổ chức các sự kiện quốc tế, các diễn đàn, hội nghị, hội thảo, hội chợ hay lễ hội, liên hoan quốc tế về điện ảnh và du lịch tại nhiều quốc gia trên thế giới như Liên hoan phim Việt Nam thường niên, Liên hoan phim quốc tế Hà Nội, Ngày phim và Tuần phim Việt Nam, tham gia Hội chợ thế giới EXPO Dubai 2020,...

Đáng chú ý, văn hóa và sáng tạo còn góp phần phát triển con người, đặc biệt là các nhóm yếu thế trong xã hội như phụ nữ, thanh niên, trẻ em, khuyết tật, dân tộc thiểu số... Minh chứng là các doanh nghiệp, không gian sáng tạo như Vụn Art (hỗ trợ cho người khuyết tật), Tò He (làm việc với trẻ em tự kỷ), Think Playgrounds (thiết kế sân chơi công cộng cho trẻ em), không gian làm việc chung như Toong, Up Gen hay không gian chế tác chung dành cho thanh niên khởi nghiệp... trong nhiều năm qua cũng đã đang góp phần tích cực vào việc thực hiện nhiều mục tiêu phát triển bền vững.

Tăng đầu tư và nguồn lực cho công nghiệp văn hóa

Tuy nhiên, Viện trưởng Viện Văn hóa nghệ thuật quốc gia Việt Nam cũng thẳng thắn thừa nhận, phát triển CNVH ở nước ta vẫn còn nhiều bất cập và thách thức. Những bất cập đến từ nhiều nguyên nhân, hạn chế khách quan và chủ quan như: Đầu tư tài chính cho văn hóa, trong đó có CNVH còn hạn chế; xã hội hóa trong lĩnh vực CNVH còn nhiều vướng mắc chưa được giải quyết; cơ chế chuyển hóa hiệu quả nguồn tài nguyên văn hóa vốn rất phong phú, giàu có của Việt Nam thành sự đa dạng, giàu bản sắc và có khả năng cạnh tranh quốc tế của sản phẩm, dịch vụ công nghiệp văn hóa còn thiếu đồng bộ. “Một hệ sinh thái thực sự để các ngành CNVH trở thành ngành kinh tế mũi nhọn, cũng như tạo ra sự cân bằng, đa dạng và bền vững hơn cho nền kinh tế chưa đủ điều kiện cần và đủ để hình thành”, bà Nguyễn Thị Thu Phương nhận định.

Liên quan đến khó khăn của ngành Du lịch – một trong những lĩnh vực then chốt của CNVH, Giáo sư - Tiến sĩ Từ Thị Loan (Viện Văn hóa Nghệ thuật quốc gia Việt Nam) nêu lên thực trạng, trình độ chuyên môn ngành Du lịch Việt Nam đang thiếu hụt những cán bộ quản lý Nhà nước các cấp giỏi về chuyên môn, tinh thông nghiệp vụ cùng các chuyên gia đầu ngành có đủ năng lực để dẫn dắt đưa du lịch nước nhà trở thành ngành kinh tế mũi nhọn. Đồng thời, thiếu cả những cán bộ quản lý doanh nghiệp du lịch có trình độ cao, có tầm quản lý vĩ mô đối với các doanh nghiệp du lịch lớn để có sức cạnh tranh với các doanh nghiệp du lịch nước ngoài...

Tại Hội thảo, các chuyên gia cũng đã đưa ra kinh nghiệm quốc tế và trong nước cho mục tiêu phát triển các ngành CNVH. Trong đó, Cục trưởng Cục Hợp tác quốc tế (Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) Nguyễn Phương Hòa khuyến nghị, cần đẩy mạnh cải cách, hoàn thiện đồng bộ thể chế, gắn kết chính sách CNVH sáng tạo trong tổng thể chính sách phát triển kinh tế - xã hội quốc gia; tăng cường vai trò của chính quyền địa phương; tăng đầu tư cho văn hóa, sử dụng các công cụ tài chính, ưu đãi thuế, thu hút các nguồn lực, xây dựng và mở rộng thị trường văn hóa; đẩy mạnh chuyển đổi số, phát triển văn hóa số, gắn kết với truyền thông mới; đào tạo nguồn nhân lực và các kỹ năng cho các ngành CNVH sáng tạo trong thời gian tới./.