Cần minh bạch, công bằng và hướng đến sử dụng hiệu quả đất đai

Một trong những điểm nghẽn lớn nhất trong quản lý đất đai hiện nay là tình trạng “giá hai giá”: giá nhà nước tính quá thấp so với giá thị trường, dẫn đến thất thoát ngân sách, tạo kẽ hở cho “làm giá”, xin - cho.

Do đó, trong dự thảo Luật sửa đổi, việc hoàn thiện nguyên tắc xác định giá đất sát với giá thị trường, có cơ quan định giá độc lập và hệ thống kiểm tra, giám sát minh bạch là bước đi đúng hướng. Nhưng không dừng ở đó, nếu các cơ quan chức năng không có năng lực định giá, hoặc thiếu công cụ kiểm tra độc lập, thì mọi nỗ lực cải cách có thể vẫn rơi vào vòng luẩn quẩn như trước.

Ở khía cạnh khác, việc Bộ Xây dựng đề xuất đánh thuế nhà đất không sử dụng hoặc bỏ hoang cũng là một động thái cần thiết. Trong nhiều năm qua, không khó để bắt gặp cảnh tượng những khu đô thị, chung cư, biệt thự… bị bỏ trống nhiều năm, trong khi nhu cầu nhà ở thực lại bức thiết. Việc đánh thuế không chỉ tạo nguồn thu, mà còn góp phần chống đầu cơ, điều tiết thị trường và tạo áp lực đưa đất đai vào sử dụng hiệu quả.

Việc Bộ Xây dựng đề xuất đánh thuế nhà đất không sử dụng hoặc bỏ hoang cũng là một động thái cần thiết.

Đặc biệt, đề xuất đánh thuế trên phần chênh lệch giữa các lần chuyển nhượng là cách để giảm tình trạng “lướt sóng”, đẩy giá vốn là yếu tố khiến thị trường bất động sản trở nên méo mó, thiếu ổn định.

Tuy nhiên, cũng cần thấy rõ ràng rằng đánh thuế không sử dụng phải đi kèm với hệ thống pháp lý minh bạch và công bằng. Không thể áp dụng cứng nhắc với mọi trường hợp, chẳng hạn như những người đang “bị kẹt” do quy hoạch treo, chưa có hạ tầng, hay những hộ dân nghèo chưa có điều kiện đầu tư vào khu đất đang sở hữu.

Vì vậy, tính phân loại, phân cấp đối tượng chịu thuế là điều cần được cân nhắc kỹ lưỡng trong quá trình xây dựng chính sách.

Từ phía doanh nghiệp, nhiều ý kiến đồng thuận với việc tăng cường công cụ pháp lý để chống đầu cơ, tuy nhiên cũng đặt ra lo ngại về tính minh bạch trong quá trình xác định giá đất và sự thiếu nhất quán giữa các địa phương.

Một số địa phương cũng đề nghị cần làm rõ trách nhiệm của các cấp chính quyền trong giám sát, xử lý đất bỏ hoang, đồng thời đòi hỏi phải có cơ chế hỗ trợ người dân bị ảnh hưởng bởi điều kiện khách quan chưa thể sử dụng đất.

Luật Đất đai là một trong những đạo luật có tác động sâu rộng nhất đến mọi tầng lớp người dân, từ doanh nghiệp, nhà đầu tư đến nông dân và người lao động. Việc sửa luật và bổ sung các công cụ tài chính như thuế nhà đất cần hướng đến mục tiêu xây dựng một thị trường đất đai công bằng, hiệu quả, minh bạch và bền vững.

Chúng ta cần một khuôn khổ pháp lý đủ mạnh để điều tiết thị trường, nhưng cũng đủ linh hoạt để không bóp nghẹt hoạt động đầu tư, sản xuất. Sự đồng bộ giữa Luật Đất đai với Luật Kinh doanh bất động sản, Luật Thuế, Luật Quy hoạch… cũng sẽ quyết định thành bại của nỗ lực cải cách lần này.

Việc sửa đổi Luật Đất đai 2024 và bổ sung chính sách thuế không chỉ là vấn đề kỹ thuật luật pháp, mà là bài toán lớn về quản trị tài nguyên quốc gia. Đã đến lúc đất đai phải được coi là “nguồn lực” thực sự chứ không thể tiếp tục là “vàng thỏi” cho đầu cơ. Và để làm được điều đó, cần quyết tâm chính trị, hành động cụ thể, giám sát độc lập chứ không chỉ là những dòng chữ trên giấy.

Cải cách lần này không chỉ kỳ vọng tạo cú hích cho thị trường bất động sản, mà còn là thước đo năng lực quản trị nhà nước hiện đại, nơi tài nguyên không bị lãng phí, pháp luật không bị lách và sự công bằng được đặt đúng vị trí.