Bảo đảm phù hợp với quy định tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp

Tại Kỳ họp thứ 10, ngày 3/11, Quốc hội nghe Tờ trình và Báo cáo thẩm tra dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Thống kê.

Đề cập về sự cần thiết của việc ban hành dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Thống kê, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng nhấn mạnh, việc xây dựng Luật nhằm tạo hành lang pháp lý cho hoạt động thống kê; cung cấp thông tin thống kê chính xác, khách quan, kịp thời, phản ánh đúng, đầy đủ tình hình kinh tế - xã hội trong từng thời kỳ; giúp phân tích, hoạch định và điều hành chính sách vĩ mô và bảo đảm yêu cầu so sánh quốc tế trong các lĩnh vực.

Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng trình dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Thống kê. (Ảnh: QH)

So với Luật Thống kê, dự thảo Luật giữ nguyên 37 điều; sửa đổi 35 điều, trong đó có 12 điều chỉ sửa những nội dung liên quan đến tên gọi của bộ, ngành, cơ quan, đơn vị, tổ chức thống kê nhà nước, tổ chức chính quyền địa phương 02 cấp; bổ sung 02 điều.

Dự thảo Luật tập trung sửa đổi những nội dung: Nhóm các quy định liên quan đến sắp xếp tổ chức bộ máy nhà nước và tổ chức thống kê nhà nước, tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp; nhóm các quy định liên quan đến thanh tra chuyên ngành thống kê, kiểm tra chuyên ngành thống kê; nhóm liên quan đến chuyên môn, nghiệp vụ thống kê phát sinh trong thực tiễn; nhóm các quy định liên quan đến ứng dụng phương pháp thống kê, công nghệ thông tin và chuyển đổi số trong hoạt động thống kê nhà nước.

Theo Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng, dự thảo Luật không làm phát sinh nguồn nhân lực và tài chính để tổ chức thực hiện sau khi Luật được thông qua. Chính phủ trình Quốc hội dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Thống kê xem xét, thông qua tại kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV.

Thẩm tra nội dung này, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội Phan Văn Mãi tán thành với sự cần thiết và phạm vi sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Thống kê nhằm thể chế hóa các chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, bảo đảm phù hợp với quy định tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp, tổ chức bộ máy, quyền hạn của cơ quan thanh tra và sửa đổi một số nội dung về chuyên môn, nghiệp vụ thống kê, tăng cường ứng dụng khoa học công nghệ và chuyển đổi số được áp dụng rộng rãi, đáp ứng yêu cầu thực tiễn.

Hồ sơ dự án Luật kèm theo Tờ trình của Chính phủ đã cơ bản đáp ứng được yêu cầu theo quy định của Luật ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm 2025, Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội thống nhất với đề xuất của Chính phủ, trình Quốc hội dự án Luật theo trình tự, thủ tục rút gọn tại Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV.

Các đại biểu dự Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV. (Ảnh: QH)

Về rà soát sửa đổi quy định “cấp huyện” thành “cấp xã”, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội nhất trí với đề xuất sửa đổi liên quan đến tổ chức thực hiện nhiệm vụ thống kê của các cấp. Bên cạnh đó, đề nghị cơ quan soạn thảo rà soát kỹ để bảo đảm tính khả thi, phù hợp với đặc thù của cơ quan thực hiện nhiệm vụ thống kê trên địa bàn cấp xã, phù hợp với năng lực và biên chế của cấp xã.

Về phân cấp, phân quyền, Dự thảo Luật điều chỉnh thẩm quyền của Thủ tướng Chính phủ cho Bộ trưởng Bộ Tài chính trong quyết định tiến hành tổng điều tra thống kê quốc gia; phân quyền cho Bộ trưởng, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao, Viện Kiểm sát nhân dân tối cao... điều chỉnh, bổ sung tổng điều tra thống kê quốc gia được phân công. Cơ quan thẩm tra nhận thấy, việc điều chỉnh thẩm quyền nhằm đẩy mạnh phân quyền trong lĩnh vực thống kê là phù hợp. Vì vậy, cơ bản thống nhất với dự thảo Luật.

Theo Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội Phan Văn Mãi, đối với nhóm quy định liên quan đến thanh tra chuyên ngành thống kê, kiểm tra chuyên ngành thống kê, Ủy ban Kinh tế và Tài chính nhận thấy, nội dung Chính phủ đề xuất sửa đổi là phù hợp với Kết luận số 134-KL/TW ngày 28/3/2025 của Bộ Chính trị, Ban Bí thư về Đề án sắp xếp hệ thống cơ quan thanh tra tinh, gọn, mạnh, hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả và Luật Thanh tra năm 2025. Do vậy, cơ bản thống nhất với dự thảo Luật và đề nghị rà soát để quy định rõ kiểm tra chuyên ngành thống kê do cơ quan thống kê thực hiện; hoạt động thanh tra trong các lĩnh vực chuyên ngành tiếp tục được thực hiện theo pháp luật thanh tra.

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội Phan Văn Mãi báo cáo thẩm tra. (Ảnh: QH)

Về hệ thống chỉ tiêu thống kê, cơ quan thẩm tra thống nhất việc nghiên cứu bổ sung các chỉ tiêu thống kê cần thiết để bảo đảm yêu cầu của thực tiễn. Đồng thời, đề nghị Cơ quan soạn thảo rà soát, nghiên cứu quy định rõ về thẩm quyền, trách nhiệm, cơ chế phối hợp, chia sẻ dữ liệu giữa cơ quan chủ trì thống kê và các cơ quan liên quan; nghiên cứu, cập nhật danh mục chỉ tiêu thống kê quốc gia để phù hợp yêu cầu phát triển kinh tế, bảo đảm phù hợp với Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIII và chuẩn bị văn kiện Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIV.

Về hệ thống tổ chức thống kê tập trung, Dự thảo Luật sửa đổi quy định tại Điều 62 về cơ quan thống kê địa phương gồm cơ quan thống kê cấp tỉnh và cơ quan thống kê cấp cơ sở (thay cho cơ quan thống kê cấp huyện). Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội đề nghị rà soát các quy định trong dự thảo Luật để xác định rõ về chức năng, nhiệm vụ của cơ quan thống kê cấp cơ sở và Ủy ban nhân dân cấp xã tổ chức thực hiện công tác thống kê, trách nhiệm của các cơ quan sau khi sắp xếp lại tổ chức bộ máy để bảo đảm tính khả thi khi triển khai thực hiện.

Về chế độ báo cáo thống kê, Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội đề nghị Cơ quan soạn thảo nghiên cứu quy định về việc đơn giản hóa báo cáo thống kê, giảm số lượng báo cáo, số lượng chỉ tiêu cần phải thực hiện báo cáo ở cấp dưới trong trường hợp cấp trên đã có để khai thác thông tin từ báo cáo hành chính hoặc cơ sở dữ liệu quốc gia, cơ sở dữ liệu bộ, ngành, địa phương. Rà soát để bảo đảm mục tiêu giảm tải công việc, nhất là đối với cấp xã và giảm thủ tục hành chính trong công tác thống kê.

Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV. (Ảnh: QH)

Về quy định liên quan đến ứng dụng phương pháp thống kê, công nghệ thông tin và chuyển đổi số trong hoạt động thống kê nhà nước, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội cơ bản nhất trí với các nội dung theo đề xuất của Chính phủ về việc sửa đổi, bổ sung quy định khái quát về ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số nhằm đáp ứng yêu cầu thu thập, xử lý dữ liệu thống kê trong bối cảnh hiện nay, góp phần rút ngắn thời gian trong hoạt động quản lý và khai thác dữ liệu thống kê. Bên cạnh đó, đề nghị giao Chính phủ quy định cụ thể về các nội dung này để bảo đảm tính linh hoạt, phù hợp với thực tiễn; quy định về phương thức, cơ chế phối hợp, liên thông, kết nối, tích hợp, chia sẻ dữ liệu để bảo đảm dữ liệu thống kê quốc gia chuẩn mực, đầy đủ, thống nhất.