Thảm họa từ ngộ độc chì

Bề nổi của tảng băng

Báo cáo từ Trung tâm Chống độc (Bệnh viện Bạch Mai) cho biết: Năm 2011 2012, trung tâm đã tiếp nhận 2.550 người đến khám có biểu hiện ngộ độc kim loại chì, trong đó có 750 trẻ có lượng chì trong máu ở mức 10 mcg/dL. Từ cuối năm  2013 đến nay, số bệnh nhân đến khám ngộ độc chì tại đây  vẫn ở mức báo động. Cụ thể, trong số 797 bệnh nhân có biểu hiện ngộ độc chì đến khám thì có 179 trẻ em có hàm lượng chì trong máu cao hơn mức cho phép. Tuy nhiên theo bác sĩ Nguyễn Trung Nguyên, Trung tâm Chống độc (BV Bạch Mai), những con số trên mới là “bề nổi của tảng băng”.

Theo các nghiên cứu nhỏ lẻ của Trung tâm Chống độc, trẻ em bị ngộ độc chì chủ yếu do sử dụng thuốc cam của thầy lang để chữa tưa lưỡi. Khi trẻ đến khám gia đình có mang theo mẫu thuốc cam và xét nghiệm thì cho thấy có đến 80% thuốc cam có chứa chì. Hầu hết các gia đình cho con dùng đều mua hàng trôi nổi, không rõ xuất xứ nguồn gốc (46,8%); mua của các thầy lang hành nghề không phép và thuốc không được đăng ký (31,7%).  

PGS.TS Phạm Duệ, nguyên Giám đốc Trung tâm Chống độc cho biết, phơi nhiễm chì gây nên 0,6% gánh nặng bệnh tật toàn cầu. Trên thế giới mỗi năm có 600.000 trẻ em bị khuyết tật trí tuệ từ tiếp xúc với chì; 99% trẻ em bị ảnh hưởng bởi phơi nhiễm chì mức độ cao là thuộc các nước có thu nhập thấp và thu nhập trung bình. Tại Việt Nam hiện chưa có thống kê đầy đủ về tình trạng này nhưng qua những ca bệnh trong mấy năm vừa qua, nhiều trẻ bị co giật chắc chắn sẽ ảnh hưởng đến trí tuệ. “Một trường hợp cháu bé 5 tuổi bị ngộ độc chì.

Trước khi ngộ độc cháu  nhanh nhẹn, phát triển bình thường, sau khi được người lớn cho uống thuốc cam cháu đã bị ngộ độc co giật. Kể từ đó trở đi việc phát triển trí tuệ của cháu rất khó khăn. 11 tuổi cháu mới biết tự lấy quần áo đi tắm; 17 tuổi có sự hỗ trợ của cô giáo riêng cháu mới viết được những chữ “ô” đầu tiên… Ngộ độc chì thực sự là một thảm họa”, PGS. TS Phạm Duệ trăn trở.

Chì ở khắp mọi nơi

Nếu như ngộ độc chì ở trẻ em đa phần do sử dụng thuốc cam thì người trưởng thành mắc bệnh đa phần do môi trường lao động. Và sơn là nguồn gây ngộ độc chì thường gặp nhất và đang được các nước phát triển tăng cường kiểm soát. Tuy nhiên ở Việt Nam, việc quản lý lây nhiễm kim loại chì từ nguồn này vẫn đang bị bỏ ngỏ. Bên cạnh đó, người tiêu dùng cũng khó có thể biết loại sơn nào có chứa kim loại chì ở mức cao. Vẫn theo một nghiên cứu của Trung tâm Chống độc thì một nguồn lây nhiễm chì nữa là tại những làng nghề tái chế chì bằng biện pháp thủ công như làng Đông Mai, xã Chỉ Đạo, huyện Văn Lâm, Hưng Yên. Tại đây, hầu hết người lớn và trẻ em trong làng được xét nghiệm đều có lượng chì trong máu cao hơn mức cho phép.

Theo y văn thế giới, trẻ bị nhiễm độc chì thường có những biểu hiện bất thường về tinh thần, thể lực và trí tuệ. Nếu trẻ nhiễm độc ở mức độ nhẹ thì thường khó tính, dễ cáu bẳn, hay quấy, khóc hoặc bướng bỉnh, nghịch ngợm, không chịu nghe lời. Ở mức độ nặng hơn thì có thể bị liệt cơ, mềm nhũn chân tay, thiếu máu, co giật và hôn mê. Đối với người lớn nhiễm độc chì thường chán ăn, mất ngủ, đau đầu, thiếu máu, suy giảm sức khỏe, suy giảm trí nhớ và giảm năng suất lao động. Đặc biệt, việc điều trị thường gặp nhiều khó khăn do kéo dài lâu ngày.

Chì tồn tại ở khắp mọi nơi và luôn có nguy cơ đe dọa đến sức khỏe của cộng đồng nói chung và trẻ em nói riêng. Vì vậy, để phòng chống nguy cơ ngộ độc chì, PGS. TS. Duệ khuyến cáo tất cả mọi người từ bố mẹ đến cộng đồng nhà trường, nhà sản xuất dừng ngay việc sử dụng chì. Bố mẹ làm công việc liên quan đến chì thì khi về nhà nên tắm rửa trước khi tiếp xúc với trẻ. Đặc biệt, không dùng thuốc của thầy lang, thuốc nam không có nguồn gốc.

Hải Phong