Kỳ cuối: Phải kiểm soát tốt, xử lý nghiêm

	Kỳ 1: Người tiêu dùng lạc giữa “ma trận”
	Thu giữ hàng nghìn chiếc bánh Trung thu không rõ nguồn gốc

Không thể cứ đợi mãi vào lương tâm người sản xuất

Trước sự nhộn nhịp của thị trường bánh trong những ngày tết Trung thu đang cận kề, người tiêu dùng phải loay hoay chọn lựa. Trong số đó, có không ít sản phẩm không có nhãn mác, nguồn gốc xuất xứ. Từ lẽ đó, chưa bao giờ việc chọn mua bánh lại trở nên khó khăn với người tiêu dùng như hiện nay, khi mà đi đâu họ cũng nhìn thấy, nghe thấy những chuyện liên quan đến bánh bẩn, thực phẩm bẩn.

Trên thực tế, nhiều chuyên gia cho rằng đấu tranh với các hành vi gian dối, sai phạm nghiêm trọng về an toàn thực phẩm (ATTP) còn nhiều gian nan, bởi các đối tượng sản xuất, kinh doanh thực phẩm bẩn hoạt động ngày càng tinh vi, khó phát hiện.

Các đoàn thanh tra, kiểm tra liên ngành an toàn vệ sinh thực phẩm tăng cường công tác kiểm tra, xử lý nghiêm các cơ sở vi phạm. Ảnh: Đức Vân

Trong khi đó, việc quản lý, thanh, kiểm tra và phòng chống thực phẩm bẩn còn tồn tại không ít những bất cập, chế tài xử phạt chưa đủ sức răn đe, vì lợi nhuận kinh doanh người sản xuất chấp nhận đánh đổi bằng sức khỏe của người dùng hay người dân chưa kiên quyết với việc phòng chống vi phạm ATTP là một trong số những nguyên nhân khiến vấn nạn thực phẩm bẩn vẫn có xu hướng gia tăng.

Đơn cử, mới đây trong khi người tiêu dùng đang hoang mang trước những chiếc bánh có giá siêu rẻ thì Đội Quản lý thị trường số 24 - Chi cục Quản lý thị trường Hà Nội đã kiểm tra và thu giữ lô hàng 10.000 bánh trung thu nhập lậu với mức giá siêu rẻ tại một cửa hàng buôn bán nông sản ở La Phù, huyện Hoài Đức, Hà Nội.

Toàn bộ lô hàng vi phạm với hơn 10.000 sản phẩm gồm bánh trứng, bánh nướng, bánh dẻo, tất cả đều không có hóa đơn, chứng từ chứng minh nguồn gốc xuất xứ. Hàng mới được nhập về còn nguyên trong các bao tải, nhãn mác cho thấy các loại bánh này đều nhập từ bên kia biên giới và không có thông tin về hạn sử dụng. Chủ lô hàng cho biết đây là chuyến hàng thứ 3 mà cơ sở đã nhập về. Hàng sau khi nhập về sẽ được rao bán công khai trên Zalo, facebook để kiếm lời. Nếu lô hàng này không bị bắt giữ thì hơn 10.000 sản phẩm đó và những lô hàng tiếp theo sẽ vẫn được chủ cơ sở nhập về để bán tới tay người tiêu dùng nhằm thu lại món lợi nhuận lớn trong mùa trung thu năm nay.

Theo PGS.TS Nguyễn Duy Thịnh, Viện Công nghệ Sinh học và Thực phẩm - Đại học Bách Khoa Hà Nội, bánh trung thu vốn dĩ là bánh truyền thống, mỗi mùa trung thu các gia đình vẫn mua bánh hoặc tự làm bánh. Hiện nay sức tiêu thụ bánh đã giảm hơn nhiều so với những năm trước. Nhiều năm trước, các cơ sở sản xuất nhỏ lẻ bị các hãng bánh lớn, có thương hiệu lấn át. Vài năm gần đây, phong trào bán hàng qua mạng (bán online) phát triển, phát triển nhiều đến mức có con gà, mớ rau, cái giỏ,... cũng bán tạo ra sự tiện lợi, làm cho hàng hóa được tiêu thụ.

Việc bán bánh trung thu online nói riêng và bán hàng nói chung cũng là cách để cho chính người dân được tập sự bán hàng trực tiếp, dần dần hình thành sự gom hàng thành một mối với số lượng lớn, tạo ra sự thu nhập. Tuy nhiên việc bán hàng theo hình thức này, các cơ quan chức năng không dễ dàng kiểm soát được chất lượng sản phẩm.

“Trên thực tế các cơ quan chức năng hãy kiểm soát một cách chặt chẽ những sản phẩm hàng hóa được bán lớn, bày tràn lan trên thị trường. Chứ việc bán hàng online thì không dễ dàng kiểm soát. Tất nhiên bán online tính rủi ro cũng có khả năng xuất hiện nhưng ít tác hại lớn bởi bánh trung thu thường chỉ được ăn với số lượng ít nên tác hại gây ra sẽ ảnh hưởng không quá lớn. Mỗi người làm bánh nên có ý thức làm sạch, an toàn, tránh sử dụng những chất không được phép sử dụng”, PGS.TS Thịnh nhấn mạnh .

Đồng thời, để giúp người tiêu dùng lựa chọn được những chiếc bánh an toàn, hạn chế những vụ ngộ độc xảy ra trong mùa trung thu năm nay, PGS Thịnh cho rằng: “Bánh do làm trong điều kiện thủ công không thể sạch tuyệt đối, đôi khi vẫn bị mốc và khi đã mốc thì người dân không nên sử dụng. Trong trường hợp kinh tế hữu hạn thì nên cắt sâu đoạn mốc bỏ đi bởi đặc điểm nấm mốc phát triển trong môi trường thiếu khí, phát triển trên bề mặt chứ không chui được vào trong. Đặc biệt, khi mua bánh người dân không nên mua ở những nơi bày bán giữa đường, bám bụi bẩn, có thể mua ở những cơ sở tin tưởng, chứ không nhất thiết phải mua ở những cơ sở, cửa hàng đắt tiền”.

Sẽ siết chặt, kiểm tra, quản lý từ gốc

Nhằm tăng cường kiểm tra an toàn thực phẩm, chất lượng bánh trung thu năm nay, UBND TP Hà Nội đã ban hành quyết định thành lập 3 đoàn thanh tra, kiểm tra liên ngành ATTP tết Trung thu năm 2018, lần lượt do đại diện Sở Y tế, Sở Công Thương, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn làm Trưởng đoàn.

Theo đó, công tác thanh tra, kiểm tra của 3 đoàn này tiến hành có trọng tâm, trọng điểm, tập trung vào những vi phạm về chất lượng và điều kiện vệ sinh trong sản xuất, kinh doanh, quảng cáo thực phẩm, đặc biệt chú trọng vào những cơ sở sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu các mặt hàng thực phẩm được sử dụng nhiều trong dịp Tết Trung thu như: Bánh trung thu, kẹo, rượu, bia, nước giải khát cũng như nguyên liệu, phụ gia thực phẩm sản xuất bánh trung thu... Thời gian kiểm tra kéo dài đến hết ngày 28/9, tại 30 quận, huyện, thị xã.

Mục tiêu đầu tiên của công tác thanh tra, kiểm tra là ngăn chặn và xử lý vi phạm, bảo vệ quyền lợi, sức khỏe của người tiêu dùng, đồng thời kết hợp truyền thông trực tiếp cho chủ cơ sở và người sản xuất bánh trung thu. Đối với những lỗi nguyên liệu phụ gia không nhãn mác, không rõ nguồn gốc, xuất xứ, thì dù là nguyên liệu và phụ gia đó nằm trong danh mục cũng kiên quyết xử lý nghiêm theo quy định…

Trong quá trình kiểm tra tại cơ sở, các đoàn kiểm tra cũng tiến hành lấy mẫu một số nguyên liệu làm bánh như lạp xưởng, bột, hạt sen,… để xét nghiệm nhanh ngay trên xe kiểm nghiệm lưu động. Nếu phát hiện sản phẩm không bảo đảm chất lượng, cơ quan chức năng sẽ lập tức cho dừng lưu thông, thông báo trên các phương tiện thông tin đại chúng.

Bên cạnh đó, địa phương những làng nghề có truyền thống sản xuất bánh cũng tăng cường kiểm soát đối với những cơ sở sản xuất bánh tại chính địa phương. Đơn cử như, hàng năm ủy ban nhân dân xã La Phù (Hoài Đức, Hà Nội) đều tổ chức các cuộc họp với các hộ sản xuất, các công ty kinh doanh bánh kẹo, thực phẩm để tuyên truyền nhắc nhở, kí các cam kết không vi phạm các vấn đề về ATVSTP; tiến hành rà soát lại giấy phép kinh doanh của các hộ kinh doanh với mục đích là giữ vững nét truyền thống cũng như xây dựng được thương hiệu vững chắc cho làng nghề La Phù.

Trao đổi rõ hơn về vấn đề này, ông Nguyễn Hữu Khoa - Phó Chủ tịch UBND xã La Phù cho hay: “Trên địa bàn xã hiện có 5 hộ sản xuất bánh trung thu, làm theo thời vụ. Hàng năm, chính quyền xã xác định vừa đẩy mạnh công tác kiểm tra, giám sát vừa động viên, giúp đỡ, hướng dẫn các hộ sản xuất thực hiện cho đúng quy định của pháp luật, đúng yêu cầu vệ sinh an toàn thực phẩm với mục tiêu nâng cao chất lượng sản phẩm để phục vụ người tiêu dùng.

Mùa tết Trung thu năm 2018, theo Kế hoạch số 106/KH-UBND ngày 10/8, xã La Phù thành lập đoàn kiểm tra liên ngành ATVSTP, kiểm tra định kỳ theo quy định và đột xuất, giám sát có trọng tâm, trọng điểm nhằm đảm bảo ATTP trong sản xuất, sơ chế, chế biến, kinh doanh thực phẩm, nghiêm túc xử lý các cơ sở vi phạm quy định pháp luật”.

Với những sự quản lý giám sát chặt chẽ đó, người tiêu dùng đang đặt hy vọng lớn ở sự vào cuộc tích cực, xử lý triệt để những cơ sở vi phạm của các cơ quan chức năng, tránh tình trạng “cưỡi ngựa, xem hoa”, các văn bản thanh, kiểm tra, giám sát chỉ nằm trên giấy. Có như vậy, mới hy vọng có một mùa trung thu an toàn, ý nghĩa theo đúng bản sắc truyền thống của dân tộc.

Nguyễn Hoa