Từ chuyển đổi số đến thiết kế sáng tạo: Hướng đi mới cho sản phẩm làng nghề Hà Nội

Chuyển đổi số mở rộng không gian phát triển cho thiết kế sáng tạo

Cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư đang tạo ra những thay đổi sâu sắc trong phương thức sản xuất, phân phối và tiêu dùng. Người tiêu dùng ngày càng có xu hướng tìm kiếm, trải nghiệm và mua sắm thông qua các nền tảng số như thương mại điện tử, mạng xã hội, website và ứng dụng di động. Đối với lĩnh vực thiết kế sáng tạo, không gian số không chỉ là kênh tiêu thụ sản phẩm mà còn là môi trường kể câu chuyện thương hiệu, lan tỏa giá trị văn hóa và kết nối trực tiếp với thị trường trong nước và quốc tế.

Từ chuyển đổi số đến thiết kế sáng tạo: Hướng đi mới cho sản phẩm làng nghề Hà Nội

Với hơn 1.300 làng nghề và làng có nghề, Hà Nội đang đứng trước cơ hội lớn để đưa các sản phẩm thủ công mỹ nghệ truyền thống tiếp cận thị trường rộng lớn hơn thông qua chuyển đổi số. Những sản phẩm đặc trưng như gốm sứ Bát Tràng, lụa Vạn Phúc, mây tre đan Phú Vinh, sơn mài Hạ Thái, điêu khắc gỗ Sơn Đồng… ngày càng được giới thiệu rộng rãi trên các nền tảng trực tuyến, qua đó đáp ứng tốt hơn nhu cầu về bản sắc, chất lượng và câu chuyện văn hóa của người tiêu dùng quốc tế.

Thực tế cho thấy, nhiều cơ sở sản xuất, doanh nghiệp và nghệ nhân tại các làng nghề Hà Nội đã từng bước xây dựng gian hàng trực tuyến, tham gia các sàn thương mại điện tử trong và ngoài nước, sử dụng mạng xã hội để quảng bá sản phẩm. Nhờ đó, sản phẩm làng nghề không còn bó hẹp trong thị trường truyền thống mà từng bước tham gia vào chuỗi giá trị toàn cầu.

Đề cập đến vai trò của chuyển đổi số với sự phát triển sáng tạo các sản phẩm làng nghề, ông Nguyễn Thế Hiệp, Phó Giám đốc Sở Công Thương Hà Nội cho biết, cùng với doanh nghiệp, các hợp tác xã và cơ sở sản xuất làng nghề của Thủ đô đang tích cực ứng dụng thương mại điện tử trong hoạt động kinh doanh. Theo đông Hiệp, thương mại điện tử và công nghệ số đang trở thành một phần không thể thiếu trong sự phát triển của làng nghề Hà Nội. Việc ứng dụng nền tảng số không chỉ giúp quảng bá sản phẩm hiệu quả hơn mà còn khẳng định sự nhanh nhạy của người thợ Thủ đô trong việc bắt kịp xu thế thời đại, nâng cao năng lực cạnh tranh, từng bước vươn ra thị trường quốc tế.

Bà Trần Thị Ngọc Lan, Phó Chủ tịch Hội Làng nghề dệt lụa Vạn Phúc giới thiệu sản phẩm lụa truyền thống với du khách và lãnh đạo Sở Công Thương Hà Nội và Thành phố

Không chỉ dừng ở khâu phân phối, chuyển đổi số còn tác động trực tiếp đến quá trình thiết kế và sản xuất. Việc ứng dụng phần mềm thiết kế, công nghệ mô phỏng, số hóa mẫu mã và quản lý dữ liệu giúp rút ngắn thời gian sáng tạo, nâng cao chất lượng sản phẩm, đồng thời tạo điều kiện kết hợp hài hòa giữa kỹ thuật thủ công truyền thống và tư duy thiết kế hiện đại. Đơn cử như tại một số làng nghề như làng nghề dệt lụa Vạn Phúc, Bát Tràng… việc ứng dụng khoa học công nghệ đã mang lại những chuyển biến rõ nét.

Bà Trần Thị Ngọc Lan, Phó Chủ tịch Hội Làng nghề dệt lụa Vạn Phúc chia sẻ, trước đây tại làng nghề lụa Vạn Phúc, việc đục mẫu hoa văn thủ công mất rất nhiều thời gian của các nghệ nhân, nhưng nay công đoạnn này đã được thực hiện trên máy vi tính, điều đó giúp rút ngắn quy trình sản xuất, tạo ra nhiều mẫu hoa văn tinh xảo hơn. “Nếu trước đây, một bộ mẫu có thể mất vài tháng để hoàn thiện thì nay thời gian đã được rút ngắn đáng kể. Đục mẫu bằng máy giúp tăng năng suất, giảm chi phí, hoa văn rõ nét hơn, từ đó nâng cao giá trị sản phẩm”, bà Lan chia sẻ.

Động lực để sản phẩm làng nghề Hà Nội vươn xa

Song song với chuyển đổi số, Hà Nội đang từng bước phát triển các trung tâm thiết kế, sáng tạo và không gian sáng tạo như những hạt nhân của hệ sinh thái công nghiệp văn hóa. Đây là nơi kết nối nhà thiết kế, nghệ nhân, doanh nghiệp và thị trường, góp phần làm mới sản phẩm thủ công mỹ nghệ và nâng cao giá trị gia tăng.

Sản phẩm lụa Vạn Phúc được người tiêu dùng trong và ngoài nước yêu thích và tin dùng

Bà Trần Thị Ngọc Lan, Phó Chủ tịch Hội Làng nghề dệt lụa Vạn Phúc, việc phát triển các trung tâm thiết kế, sáng tạo gắn với chuyển đổi số là hướng đi tất yếu nhằm hỗ trợ làng nghề tiếp cận công nghệ mới, nâng cao năng lực sáng tạo và mở rộng thị trường. Các trung tâm này không chỉ là không gian làm việc, trưng bày sản phẩm mà còn cần được phát triển như những “trung tâm số”, giúp sản phẩm làng nghề được giới thiệu và giao dịch một cách chuyên nghiệp.

Để chuyển đổi số thực sự trở thành động lực cho thiết kế sáng tạo, công tác tuyên truyền và quảng bá cần được đổi mới mạnh mẽ. Việc tuyên truyền không chỉ giới thiệu sản phẩm mà còn phổ biến xu hướng thị trường quốc tế, tiêu chuẩn chất lượng, yêu cầu về môi trường và phát triển bền vững.

Theo lãnh đạo Sở Công Thương Hà Nội, trong bối cảnh hội nhập sâu rộng, việc ứng dụng chuyển đổi số trong xúc tiến thương mại và quảng bá sản phẩm thiết kế sáng tạo, đặc biệt là sản phẩm thủ công mỹ nghệ, là yêu cầu cấp thiết. Thành phố khuyến khích các cơ sở làng nghề tận dụng nền tảng số để xây dựng thương hiệu, mở rộng thị trường và gắn kết với các trung tâm thiết kế, sáng tạo nhằm hình thành chuỗi giá trị bền vững.

Chuyển đổi số và phát triển các trung tâm thiết kế, sáng tạo đang mở ra hướng đi mới cho lĩnh vực thiết kế sáng tạo của Thủ đô.

Thời gian qua, thông qua báo chí, mạng xã hội và nền tảng số, hình ảnh sản phẩm thủ công mỹ nghệ và thiết kế sáng tạo Hà Nội ngày càng được lan tỏa, góp phần xây dựng niềm tin với người tiêu dùng trong và ngoài nước. Đồng thời, các hoạt động này còn giúp kết nối nghệ nhân, nhà thiết kế, doanh nghiệp, thị trường… trong việc vừa tận dụng lợi thế của công nghệ, vừa bảo tồn và phát huy giá trị tinh hoa của nghề thủ công - yếu tố làm nên bản sắc của sản phẩm thiết kế sáng tạo Hà Nội.

Có thể thấy, chuyển đổi số và phát triển các trung tâm thiết kế, sáng tạo đang mở ra hướng đi mới cho lĩnh vực thiết kế sáng tạo của Thủ đô. Khi được triển khai đồng bộ, gắn với chiến lược phát triển công nghiệp văn hóa, các sản phẩm làng nghề Hà Nội sẽ có thêm động lực để nâng cao giá trị, đổi mới mẫu mã, đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế và mở rộng thị trường xuất khẩu, góp phần xây dựng Hà Nội trở thành trung tâm thiết kế, sáng tạo tiêu biểu trong khu vực.