Bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc trong đời sống đương đại

Bài 1: Bản sắc văn hóa dần bị mai một

Sau 10 năm thực hiện Quyết định số 1668/2008/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ, “Ngày Văn hóa các dân tộc Việt Nam” đã góp phần bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc trong xây dựng và phát triển văn hóa con người Việt Nam trong tình hình mới. Tuy nhiên, để sự kiện này đi vào đời sống cộng đồng các dân tộc, vẫn cần nhiều sự nỗ lực…
bai 1 ban sac van hoa dan bi mai mot Gìn giữ nét riêng Mèo Vạc
bai 1 ban sac van hoa dan bi mai mot Ghi dấu bởi bản sắc văn hoá truyền thống

Nhiều di sản văn hóa truyền thống của một số đồng bào dân tộc thiểu số hiện nay đang có nguy cơ bị mai một, biến dạng, hoặc chưa được gìn giữ và phát huy đúng mức, rất cần được hướng dẫn, hỗ trợ để bảo tồn, phát huy trong cuộc sống đương đại.

Tại Hội nghị tổng kết 10 năm thực hiện Quyết định số 1668/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ về “Ngày Văn hóa các dân tộc Việt Nam”, đại diện Hội đồng dân tộc Quốc hội cho biết, hiện nay, văn hóa các dân tộc đang được Đảng, Nhà nước quan tâm gìn giữ và phát huy.

Các giá trị văn hóa dân tộc tốt đẹp được quan tâm và bảo tồn, khôi phục như các lễ hội truyền thống, tổ chức ngày hội văn hóa – nghệ thuật... Đời sống văn hóa tinh thần của các dân tộc thiểu số ở các vùng, miền đều được nâng lên và có nhiều khởi sắc, góp phần làm phong phú, sống động nền văn hóa Việt Nam hội nhập với văn hóa thế giới.

bai 1 ban sac van hoa dan bi mai mot
Một hoạt động trong “Ngày Văn hóa các dân tộc Việt Nam” 2018 diễn ra tại Làng văn hóa dân tộc.

Tuy nhiên, việc giữ gìn và phát huy các giá trị truyền thống cũng gặp không ít khó khăn trở ngại. Trong đời sống thường ngày ở nhiều vùng văn hóa chưa thể hiện vừa là mục tiêu vừa là động lực cho sự phát triển. Thông tin tuyên truyền về tình hình chính trị, kinh tế, xã hội của cả nước đến với các vùng này còn hạn chế. Tình hình sinh hoạt tín ngưỡng và hoạt động của một số nhóm Tôn giáo trong vùng dân tộc thiểu số diễn biến rất đa dạng, phức tạp.

Sự biến tướng trong các hoạt động tôn giáo, nhiều dân tộc bỏ tục thờ cúng tổ tiên, có nơi có hoạt động không bình thường, gây mất trật tự xã hội, gây mất thẩm mỹ, mâu thuẫn ngay trong nội bộ dân tộc mình; có nơi bị kẻ xấu lợi dụng để tập hợp lực lượng, kích động phá hoại đoàn kết dân tộc. Không ít nơi vùng dân tộc thiểu số phong tục tập quán còn lạc hậu, nếp sống văn hóa mới chậm được đổi mới, ảnh hưởng không nhỏ đến đời sống vật chất, tinh thần của cộng đồng mình.

Bà Trịnh Thị Thủy, Thứ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch cho biết tại Hội nghị tổng kết 10 năm thực hiện Quyết định số 1668/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ về “Ngày Văn hóa các dân tộc Việt Nam”: Trong thời gian tới, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch tiếp tục phối hợp với các bộ, ban, ngành thực hiện Quyết định của Thủ tướng về Ngày Văn hóa các dân tộc Việt Nam; tiếp tục đẩy mạnh tuyên truyền giáo dục, quảng bá nhằm khơi dậy ý thức tự giác, lòng tự hào dân tộc, trách nhiệm của đồng bào các dân tộc cả nước.

Rà soát các chính sách hỗ trợ về văn hóa dân tộc thiểu số, đặc biệt có các chính sách hỗ trợ các nghệ nhân văn hóa một cách phù hợp để làm sao các giá trị, các vốn sống văn hóa của các nghệ nhân được trao truyền cho các thế hệ mai sau tạo tiền đề tốt nhất tổ chức ngày văn hóa các dân tộc trong thời kỳ mới.

Tình trạng mai một, khó bảo tồn các sinh hoạt văn hóa truyền thống diễn ra ở hầu hết các cộng đồng như người Mông, người Thái, Mường, Tày, Cao Lan… Không chỉ mai một lễ hội, âm nhạc, mà ngay cả tiếng nói, một thành tố cơ bản của văn hóa dân tộc, đồng thời là tiêu chí quan trọng để xác định thành phần tộc người cũng đã bị mai một hoặc có nguy cơ mai một. Hiện nay nhiều dân tộc không còn nói tiếng mẹ đẻ.

Đơn cử, người Bố Y ở Lào Cai không còn nhớ tiếng mẹ đẻ, đã chuyển sang nói tiếng Quan hỏa, tức tiếng Hán phương Nam, người Cờ Lao đỏ ở Hà Giang cũng không còn nói được tiếng mẹ đẻ; dân tộc Thủy bị đồng hóa vào dân tộc Pà Thèn, dân tộc Ơ Đu chỉ còn chưa được chục người còn biết tiếng Ơ Đu, họ sử dụng tiếng Thổ là chính.

Không riêng gì ngôn ngữ, mà các thành tố văn hóa khác như trang phục, kiến trúc, phong tục tập quán, lễ hội… của các dân tộc này đều đã mai một nghiêm trọng. Ở một số nơi, xu hướng “Thái hóa” kết hợp với xu hướng “Kinh hóa” đang làm bào mòn một số di sản văn hóa

Những ví dụ trên chỉ là những điển hình rất nhỏ về thực trạng mai một bản sắc văn hóa của một số đồng bào dân tộc thiểu số hiện nay. Trên thực tế, hiện nay, nhiều dân tộc chỉ còn lại khoảng vài chục người cao tuổi biết tiếng của dân tộc mình. Những lễ hội truyền thống, những tục lệ đẹp nhiều khi chỉ còn trong trí nhớ của già làng, trưởng bản mà thôi.

Theo các nhà nghiên cứu văn hóa, nhiều di sản văn hóa truyền thống của một số đồng bào dân tộc thiểu số hiện nay đang có nguy cơ bị mai một, biến dạng, hoặc chưa được gìn giữ và phát huy đúng mức.

Văn hóa truyền thống các dân tộc thiểu số đang đứng trước những thách thức lớn, do chưa giải quyết thật tốt mối quan hệ giữa bảo tồn và phát triển. Hàng nghìn buôn, bản, làng truyền thống với giá trị văn hóa tiêu biểu cho các dân tộc, đang có nguy cơ biến mất, hoặc biến dạng, rất cần được hướng dẫn, hỗ trợ để bảo tồn, phát huy trong cuộc sống đương đại.

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng đó, nhưng trước hết phải thấy sự quan tâm của các ngành, các cấp về bảo tồn và phát triển văn hóa dân tộc chưa thật sự sâu sát, đồng bộ. Trong khi công tác bảo tồn, gìn giữ những giá trị văn hóa truyền thống còn chưa tốt, người dân không còn mặn mà với việc bảo tồn văn hóa truyền thống, thì sự bùng nổ thông tin bởi công nghệ hiện đại, sự giao lưu văn hóa diễn ra rất nhanh và mạnh, nhiều sản phẩm văn hóa từ khắp nơi cũng tràn đến núi rừng. Bà con các dân tộc dễ dàng tiếp thu những văn hóa mới, nhưng lại thiếu chọn lọc, nên đã ảnh hưởng xấu tới văn hóa truyền thống các dân tộc thiểu số.

Thêm vào đó, ở các vùng miền núi, nơi đồng bào dân tộc thiểu số đang sinh sống còn rất nhiều khó khăn, điều kiện tự nhiên khắc nghiệt, địa hình hiểm trở, bị chia cắt lớn; cơ sở vật chất hạ tầng lạc hậu, kinh tế chậm phát triển; địa bàn rộng, mật độ dân cư thưa thớt, không tập trung, đồng bào chủ yếu sống xa trung tâm, tiếng nói, tập quán không giống nhau; đời sống vật chất và tinh thần còn thấp kém, nguy cơ tụt hậu và mất dần bản sắc văn hóa ở một số dân tộc là đáng lo ngại.

Bảo Thoa
Kỳ 2: Cần nhiều hơn những thiết chế văn hóa

Có thể bạn quan tâm

Nên xem

Metro Nhổn - Ga Hà Nội, chạy thử đến bao giờ?

Metro Nhổn - Ga Hà Nội, chạy thử đến bao giờ?

(LĐTĐ) Ban Quản lý đường sắt đô thị Hà Nội thông tin, hiện tại, đoạn trên cao tuyến metro Nhổn-Ga Hà Nội đang được lập biểu đồ chạy tàu, giám sát toàn bộ tình hình tuyến, trạng thái các đoàn tàu. Đây là những công đoạn cuối cùng trước khi đưa tuyến tàu điện này vào khai thác thương mại. Đáng chú ý, theo lịch trình, metro Nhổn- Ga Hà Nội sẽ vận hành thử hết tháng 4/2024.
Hà Nội: Sắp có thêm 2 địa phương được ủy quyền cấp đổi Giấy phép lái xe

Hà Nội: Sắp có thêm 2 địa phương được ủy quyền cấp đổi Giấy phép lái xe

(LĐTĐ) Sở Giao thông vận tải (GTVT) Hà Nội vừa thông tin, sắp tới sẽ có thêm 2 địa phương được ủy quyền cấp đổi Giấy phép lái xe.
Chủ tịch Tân Hoàng Minh Đỗ Anh Dũng khai chưa bao giờ có ý nghĩ chiếm đoạt tiền

Chủ tịch Tân Hoàng Minh Đỗ Anh Dũng khai chưa bao giờ có ý nghĩ chiếm đoạt tiền

(LĐTĐ) Trong phần xét hỏi, bị cáo Đỗ Anh Dũng cho biết, ngay từ khi phát hành trái phiếu, thâm tâm bị cáo chưa bao giờ có ý nghĩ sẽ chiếm đoạt tiền của các nhà đầu tư. Bị cáo chỉ muốn huy động tiền để kinh doanh, đầu tư, thanh toán các khoản nợ.
Ô nhiễm bụi tại khu vực sân bay Long Thành vượt quy chuẩn

Ô nhiễm bụi tại khu vực sân bay Long Thành vượt quy chuẩn

(LĐTĐ) Thực hiện quan trắc môi trường không khí với tần suất 2 tháng/lần tại khu vực sân bay Long Thành, kết quả cho thấy, từ tháng 11/2023 đến nay, ô nhiễm bụi khu vực này vượt quy chuẩn quy định từ 1,24-2,98 lần.
Nhìn lại 9 năm đổi mới tuyển sinh đại học từ năm 2015

Nhìn lại 9 năm đổi mới tuyển sinh đại học từ năm 2015

(LĐTĐ) Năm 2024, công tác tuyển sinh đại học, tuyển sinh cao đẳng ngành Giáo dục mầm non cơ bản ổn định như những năm trước. Đây cũng là năm thứ 10 thực hiện đổi mới tuyển sinh từ năm 2015.
Hội diễn văn nghệ CNVCLĐ quận Ba Đình năm 2024: Lan tỏa niềm tin yêu với tổ chức Công đoàn

Hội diễn văn nghệ CNVCLĐ quận Ba Đình năm 2024: Lan tỏa niềm tin yêu với tổ chức Công đoàn

(LĐTĐ) Thông qua Hội diễn văn nghệ công nhân, viên chức, lao động (CNVCLĐ) quận Ba Đình năm 2024, Liên đoàn Lao động (LĐLĐ) quận mong muốn bồi đắp thêm tình yêu quê hương, đất nước và niềm tin của đoàn viên, CNVCLĐ với tổ chức Công đoàn.
Trẻ 2 tháng tuổi bị tổn thương thần kinh nặng do cha mẹ bế rung lắc

Trẻ 2 tháng tuổi bị tổn thương thần kinh nặng do cha mẹ bế rung lắc

Để dỗ trẻ, gia đình bế đung đưa, rung lắc mạnh khiến bé 2 tháng tuổi phải nhập viện trong tình trạng li bì, ngừng thở, co giật, tím môi, nguy kịch.

Tin khác

Hà Nội: Tổ chức hoạt động kỷ niệm Ngày Quốc tế Hạnh phúc 20/3

Hà Nội: Tổ chức hoạt động kỷ niệm Ngày Quốc tế Hạnh phúc 20/3

(LĐTĐ) Ngày 19/3, Sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội tổ chức Hội nghị nói chuyện chuyên đề “Tư tưởng Hồ Chí Minh về hạnh phúc” và Trưng bày, giới thiệu sách với chủ đề “Hạnh phúc cho mọi người”.
Xuân rơi trên đóa xoan mềm

Xuân rơi trên đóa xoan mềm

(LĐTĐ) Một ngõ vắng quanh co trầm thấp. Dải rêu xanh mọc dọc ngang hai bên bờ tường bằng gạch mun đã cũ. Tôi bước thật nhẹ trên con đường rơi đầy hoa xoan tím. Chùm hoa nhỏ, cánh li ti, mỏng manh nghiêng phai giữa lối. Một làn gió qua, muôn cánh hoa bay, rơi rơi giữa không trung một khoảng trời mơ tím. Chợt thấy lòng mềm đi, bình yên như cây cỏ.
Triển lãm tranh màu nước lớn nhất từ trước đến nay tại Văn Miếu - Quốc Tử Giám

Triển lãm tranh màu nước lớn nhất từ trước đến nay tại Văn Miếu - Quốc Tử Giám

(LĐTĐ) Chiều 16/3, tại di tích Văn Miếu - Quốc Tử Giám, tổ chức phi lợi nhuận quốc tế VietnamInAcquarello phối hợp Trung tâm Hoạt động Văn hóa và Khoa học Văn Miếu - Quốc Tử Giám tổ chức khai mạc Triển lãm tranh màu nước quốc tế “Sắc màu Văn hóa".
Triển lãm mỹ thuật kỷ niệm 70 năm Ngày Chiến thắng Điện Biên Phủ tại Hà Nội

Triển lãm mỹ thuật kỷ niệm 70 năm Ngày Chiến thắng Điện Biên Phủ tại Hà Nội

(LĐTĐ) Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch vừa ban hành kế hoạch tổ chức triển lãm mỹ thuật kỷ niệm 70 năm Ngày Chiến thắng Điện Biên Phủ (7/5/1954 - 7/5/2024) tại Hà Nội vào tháng 5 tới.
Xao lòng mùa hoa trẩu tháng ba

Xao lòng mùa hoa trẩu tháng ba

(LĐTĐ) Tháng ba bất chợt ùa về, trắng ngần cả khung trời miền sơn cước, bằng cái sắc trắng mộc mạc, đơn sơ của mùa hoa trẩu tinh khôi trên những sườn đồi dọc cung đường Hồ Chí Minh phía Tây. Mùa của những nàng tiên mây trắng.
Tạo đột phá cho du lịch phát triển

Tạo đột phá cho du lịch phát triển

(LĐTĐ) Ngày 15/3 là dấu mốc tròn 2 năm ngành Du lịch Việt Nam hồi sinh khi chính thức mở cửa trở lại sau đại dịch Covid-19. Hiện toàn ngành đang nỗ lực thực hiện Nghị quyết 82/NQ-CP ngày 18/5/2023 của Chính phủ về nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu đẩy nhanh phục hồi, tăng tốc phát triển du lịch hiệu quả, bền vững.
Đền ông Hoàng Mười - ngôi đền linh thiêng bậc nhất xứ Nghệ

Đền ông Hoàng Mười - ngôi đền linh thiêng bậc nhất xứ Nghệ

(LĐTĐ) Hằng năm, cứ vào dịp tháng 10 Âm lịch, những người con xứ Nghệ trên mọi miền đất nước lại cùng nhau về xã Hưng Thịnh, huyện Hưng Nguyên, tỉnh Nghệ An để chiêm bái và tham dự Lễ hội đền ông Hoàng Mười.
TP.HCM: Gần 16.000 tựa sách ưu đãi tại Hội sách xuyên Việt

TP.HCM: Gần 16.000 tựa sách ưu đãi tại Hội sách xuyên Việt

(LĐTĐ) Hội sách xuyên Việt năm 2024 diễn ra ở Đường sách Thành phố Hồ Chí Minh (TP.HCM) từ ngày 13 - 17/3 với chủ để “Lan tỏa tri thức - Chia sẻ ước mơ”, tham gia có 6 đơn vị xuất bản, phát hành với gần 16.000 tựa sách ưu đãi.
Ngọc Hân tỏa sáng trong khai mạc triển lãm tranh 12 con giáp của danh họa Nguyễn Tư Nghiêm

Ngọc Hân tỏa sáng trong khai mạc triển lãm tranh 12 con giáp của danh họa Nguyễn Tư Nghiêm

(LĐTĐ) Ngọc Hân tỏa sáng tại sự kiện khai mạc triển lãm, đưa tác phẩm 12 con giáp của Nguyễn Tư Nghiêm đến gần với công chúng.
TP.HCM: Hàng trăm "bóng hồng" đồng diễn áo dài chào mừng ngày Quốc tế Hạnh phúc

TP.HCM: Hàng trăm "bóng hồng" đồng diễn áo dài chào mừng ngày Quốc tế Hạnh phúc

(LĐTĐ) Ngày 12/3, đông đảo hội viên Hội Liên hiệp phụ nữ (LHPN) thành phố Thủ Đức, Thành phố Hồ Chí Minh (TP.HCM) tham gia đồng diễn áo dài trong ngày hội “Phụ nữ Thủ Đức khỏe đẹp - hạnh phúc và yêu thương” chào mừng ngày Quốc tế Hạnh phúc (20/3).
Xem thêm
Phiên bản di động