Họa sĩ Lê Thu Huyền: Người thổi hồn nhân văn vào trong từng nét cọ

Tranh là tiếng nói của trái tim

Tôi biết đến họa sĩ Lê Thu Huyền cách đây chừng hai năm, trong một dịp tình cờ ghé thăm xưởng vẽ của họa sĩ Trần Quốc Hưng - người nghệ sĩ lặng lẽ rong ruổi trong miền ánh sáng, miệt mài khám phá chính mình qua những tầng sâu đa chiều của sơn mài.

Khi ấy, chị Huyền hiện lên như một khuôn mẫu dịu dàng của người phụ nữ Hà Nội: kín đáo, nền nã và đầy nhẫn nại. Chị đứng phía sau âm thầm ủng hộ và hiểu được giá trị trong nghiên cứu mỹ thuật của anh là vô giá.

Thế nhưng, càng gần gũi, tôi càng nhận ra, trong người phụ nữ tưởng như mảnh mai ấy là một nội lực mạnh mẽ, đầy bản lĩnh. Cá tính nghệ thuật của chị không bộc lộ qua lời nói hay dáng vẻ bên ngoài, mà bừng sáng trong từng đường nét, từng gam màu, từng bố cục lặng im mà đầy chất suy tưởng trên toan vải. Ở đó, chị không còn là người đứng sau - chị là chính mình, với tiếng nói riêng biệt, kiêu hãnh và đầy nữ tính.

Chân dung họa sĩ Lê Thu Huyền.

Ngồi trước bức tranh của họa sĩ Lê Thu Huyền người ta không đơn thuần thấy màu sắc và hình khối mà còn thấy những cung bậc xúc cảm rất đời. Có nỗi buồn ẩn trong nét xanh biếc, có niềm tin ẩn sau ánh sáng vàng dịu. Chị không vẽ để đẹp - chị vẽ để nói, để thấu hiểu, để đồng hành cùng những phận người bé nhỏ.

Giữa nhịp sống hiện đại, nơi nghệ thuật dễ rơi vào thương mại hóa, chị vẫn chọn cách đi chậm - nhưng sâu. Tranh của Lê Thu Huyền không cần quá nhiều lời giới thiệu, vì mỗi tác phẩm đều mang ngôn ngữ của trái tim. Và người nghệ sĩ ấy - sau gần ba thập kỷ làm nghề, vẫn giữ được sự nhạy cảm, lòng nhân hậu và niềm tin rằng nghệ thuật có thể chữa lành, nâng đỡ và nuôi dưỡng tâm hồn con người.

Họa sĩ Lê Thu Huyền là một người đa tài. Tốt nghiệp Đại học Sư phạm Quốc gia Hà Nội, Thu Huyền không dừng lại ở công việc giảng dạy hay một vị trí ổn định. Chị chọn nghệ thuật như một lẽ sống - và hơn cả, là một trách nhiệm. Chị đã và đang trải qua nhiều hành trình cùng lúc. Khi thì người ta thấy chị là hội viên Hội Mỹ thuật Việt Nam chuyên ngành Phê bình Mỹ thuật, phụ trách truyền thông của Tạp chí Mỹ thuật, hội viên UNESCO Mỹ thuật Hà Nội, thành viên Câu lạc bộ điêu khắc gốm, lúc khác lại thấy chị trong vai trò Ủy viên Ban bảo trợ Trung tâm biên phiên dịch sách quốc tế chùa Long Hưng… dường như tất thảy những hành trình của chị đều hội chung một điểm. Đó là một chuỗi gắn bó bền chặt với văn hóa, nghệ thuật và tinh thần nhân văn.

Năm 2022, tại Nhà triển lãm 16 Ngô Quyền, triển lãm nhóm “Lá Xanh” đánh dấu bước ngoặt đầu tiên khi chị giới thiệu với công chúng 6 tác phẩm đầu tay - những bức tranh được lấy cảm hứng từ các chuyến đi thực địa tới vùng cao biên giới. Mỗi nét vẽ như một lời kể về ước mơ giản dị của trẻ em nơi rẻo cao, nơi cuộc sống còn nhiều thiếu thốn nhưng ánh mắt lại luôn chan chứa hy vọng. Tranh được đấu giá và 100% số tiền thu được gửi tới các em nhỏ vùng biên giới phía Bắc như Cao Bằng, Điện Biên - đó là lúc hội họa không còn là nghệ thuật để trưng bày, mà trở thành một hành động đầy nhân ái.

Một tác phẩm của họa sĩ Lê Thu Huyền.

Những năm sau đó, dấu chân của chị trải dài theo những triển lãm cá nhân và nhóm. Từ “Mùa Sen Nở” tại chùa Từ Ân (Đan Phượng), lễ hội sách Buôn Ma Thuột, chuỗi sự kiện “Gốm Xuân” hàng năm, cho đến các triển lãm thường niên của Hội Mỹ thuật Việt Nam… Ở những chặng đường ấy, chị không chỉ sáng tác mà còn tham gia tổ chức, truyền thông, kết nối các giá trị nghệ thuật dân tộc với không gian hiện đại, nơi công chúng được tiếp cận hội họa như một phần tự nhiên của đời sống.

Với vai trò phụ trách Chương trình đấu giá tranh gây quỹ trồng rừng Việt Nam, Lê Thu Huyền một lần nữa khẳng định nghệ thuật phải gắn với hơi thở đất nước. Chị cùng các họa sĩ, nhà sưu tập, nhà bảo trợ… đưa tranh ra khỏi phòng triển lãm - để đến rừng cây K9 Đá Chông, đến với miền Trung nắng gió. Cây mọc lên từ tranh - từ lòng tin vào những điều đẹp đẽ.

Một trái tim không ngừng rung động

Lê Thu Huyền - một họa sĩ, một người kể chuyện bằng màu sắc, và hơn hết, là một người phụ nữ Việt Nam với trái tim đầy yêu thương chị đang ngày ngày lặng lẽ vẽ nên những điều tử tế giữa cuộc đời.

Mê mải theo đuổi nghệ thuật, ít ai biết họa sĩ Lê Thu Huyền còn là một “nhà sưu tầm ký ức”. Suốt 28 năm bền bỉ, chị theo đuổi hành trình lưu giữ và phục dựng những giá trị của mỹ thuật ứng dụng, tranh đồ cổ và các hiện vật xưa cũ. Với chị, mỗi món đồ là một mảnh ghép thời gian, mang theo hơi thở và câu chuyện riêng - cần được bảo tồn và kể lại bằng niềm đam mê chân thành.

Trong những dịp đặc biệt như lễ hội, ngày kỷ niệm lớn của đất nước, triển lãm mỹ thuật mang tính cộng đồng có mặt chị luôn mang một không khí vừa trang trọng vừa ấm áp. Năm 2023 và 2024, chị tham gia Triển lãm UNESCO mỹ thuật lần thứ 10 và 11 tại 29 Hàng Bài; góp mặt trong sự kiện mỹ thuật quốc tế tại rừng Cúc Phương do Đại sứ quán Phần Lan tổ chức… Tên chị xuất hiện lặng lẽ nhưng chắc chắn trong những không gian kết nối văn hóa nghệ thuật Việt với bạn bè quốc tế.

Không thể không nhắc đến những hoạt động xã hội mà chị âm thầm thực hiện, từ việc tặng tranh cho trẻ em vùng cao, là Ban giám khảo chấm giải thường niên cho các em nhỏ khối tiểu học và trung học cơ sở tại Trung tâm văn hoá quận tây Hồ, đến những hỗ trợ thiết thực trong thời kỳ dịch bệnh Covid-19 cùng Hội Người cao tuổi Trung ương và các tổ chức cộng đồng như Happy Women Việt Nam, “Tuổi trẻ sống không hối tiếc”… Mỗi hành động của chị đều thấm đẫm một tinh thần trách nhiệm và sự sẻ chia.

Những nỗ lực không mệt mỏi ấy đã được ghi nhận bằng Kỷ niệm chương “Vì sự nghiệp mỹ thuật Việt Nam”, bằng khen của Đại sứ quán Iran, Sri Lanka, cũng như nhiều giải thưởng trong nước. Hơn 120 bài viết trên các tạp chí chuyên ngành, tạp chí... là những dấu ấn chị để lại trên mặt trận phê bình, nghiên cứu - một phần không thể thiếu của nền mỹ thuật nước nhà.

Đánh giá về họa sĩ Lê Thu Huyền, Nhà phê bình mỹ thuật Mai Thị Ngọc Oanh - Phó Chủ tịch Thường trực Hội Mỹ thuật Việt Nam chia sẻ, nếu chỉ gặp Lê Thu Huyền một lần, bạn sẽ dễ dàng nhận ra nơi chị nguồn năng lượng tích cực - sự cởi mở, vui vẻ và nhiệt tình lan tỏa. Là hội viên ngành phê bình mỹ thuật, đồng thời phụ trách truyền thông cho Tạp chí Mỹ thuật, chị Huyền đã đồng hành bền bỉ cùng Hội Mỹ thuật Việt Nam trong nhiều hoạt động cộng đồng, góp phần quảng bá mỹ thuật nước nhà đến bạn bè quốc tế và lan tỏa giá trị nghệ thuật Việt Nam một cách sâu rộng và bền vững.

“Những nỗ lực không mệt mỏi của họa sĩ Lê Thu Huyền, chị được ghi nhận bằng những phần thưởng xứng đáng như Kỷ niệm chương Vì sự nghiệp mỹ thuật Việt Nam, bằng khen của Đại sứ quán Iran và Đại sứ quán Sri Lanka tại Việt Nam… Tất cả là minh chứng cho những đóng góp thiết thực trong việc thắt chặt quan hệ văn hóa, nghệ thuật giữa Việt Nam và bạn bè quốc tế qua từng tác phẩm và hành động cụ thể”, nhà phê bình mỹ thuật Mai Thị Ngọc Oanh chia sẻ.

Bên cạnh việc sáng tác, họa sĩ Lê Thu Huyền còn tích cực truyền cảm hứng trong các hoạt động cộng đồng.

Có những người chọn nghệ thuật để sống. Nhưng cũng có những người như Lê Thu Huyền - sống để nghệ thuật được lan tỏa. Trong chị, hội họa không đơn thuần là đam mê hay sự nghiệp, mà là hành trình kiếm tìm bản thể, là tiếng nói thầm thì của nội tâm gửi gắm vào từng mảng màu, hình khối, và những thớ gốm cháy đỏ sau lửa nung.

Chị đi qua những khúc quanh đời thường với dáng vẻ nhẹ nhàng, nhưng mỗi bước đi đều để lại dấu ấn không ồn ào, không phô trương, mà sâu lắng và lan tỏa. Từ vai trò một người vợ đứng phía sau, đến nhà phê bình mỹ thuật, nghệ sĩ tạo hình, người truyền cảm hứng trong các hoạt động cộng đồng - ở đâu, Lê Thu Huyền cũng chọn cách góp mặt bằng tâm thế của một nghệ sĩ thực thụ: không bon chen, chỉ lặng lẽ gieo hạt.

Có lẽ, điều khiến Lê Thu Huyền khác biệt, không nằm ở độ nổi tiếng, mà nằm ở cách chị thắp lên ánh sáng riêng - không chói lóa, nhưng đủ làm ấm lòng những ai từng một lần chạm vào thế giới của chị. Con đường nghệ thuật phía trước vẫn còn dài, và chị - như vẫn thế, sẽ tiếp tục bước đi, lặng lẽ nhưng không bao giờ mờ nhạt, mang theo những gam màu rất riêng của một người đàn bà biết sống trọn với đam mê và tử tế với cuộc đời.