“Xanh hóa” xe buýt Thủ đô: Biến quyết tâm thành hiện thực

Đến lúc phải đổi thay

Theo Trung tâm Quản lý và Điều hành giao thông Hà Nội, trên địa bàn thành phố hiện có tới hơn 2.000 xe buýt được trợ giá đang hoạt động, nhưng chỉ có 277 xe sử dụng năng lượng sạch, bao gồm 139 xe sử dụng khí hóa lỏng (CNG) và 138 xe buýt điện. Số lượng xe buýt sử dụng năng lượng sạch đạt tỷ lệ 13,6% tổng số xe toàn mạng lưới xe buýt. Ngoài ra, trong số xe buýt đang vận hành có hơn 1.200 xe đạt tiêu chuẩn khí thải Euro IV trở lên. Còn lại 1.575 phương tiện đang sử dụng nhiên liệu dầu diesel cần thay thế.

Hà Nội là địa phương đi đầu cả nước trong phát triển xe buýt điện.

Ông Hoàng Dương Tùng - Chủ tịch Mạng lưới không khí sạch Việt Nam, nguyên Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Môi trường cho rằng, thành phố Hà Nội cần cương quyết hơn trong phát triển các phương tiện sạch. Bởi nhiều năm gần đây, Hà Nội là một trong những thành phố ô nhiễm không khí nghiêm trọng, chỉ số ô nhiễm ở mức kém và xấu. Trong đó có nguyên nhân từ phát thải khí thải. Vì vậy, để có thể “xanh hóa” toàn mạng lưới phương tiện giao thông công cộng thì cần một quyết tâm lớn bởi vướng mắc hiện tại phải đối mặt còn tương đối nhiều.

Tuy nhiên, ở nước ta, nhiều nhà đầu tư còn e dè vì giá xe buýt điện đắt. Do đó, Chính phủ, các địa phương cần có chính sách cụ thể hơn để khuyến khích phát triển loại hình xe buýt này. Về hạ tầng, để xây dựng trạm sạc cho hệ thống xe xanh, hiện phải qua nhiều thủ tục. Đây cũng là rào cản hạn chế sự phát triển của loại hình phương tiện này. Nếu chúng ta đã khẳng định phải phát triển xe buýt xanh thì cần xoá bỏ những khó khăn, rào cản về cơ chế, đặc biệt, khi Luật Thủ đô sửa đổi đã trao cho Thành phố nhiều cơ chế, thẩm quyền vượt trội.

"Với mục tiêu năm 2035 chuyển sang 100% xe buýt xanh, tôi nghĩ rằng hành trình này không phải của tương lai xa, mà đang diễn ra, và cần diễn ra càng sớm càng tốt, vì đây là yêu cầu tất yếu khi có hạ tầng rất phát triển của các doanh nghiệp như Vingroup. Hơn nữa, theo Luật Thủ đô vừa được Quốc hội ban hành, ở các vùng phát thải thấp, sẽ có những vùng hạn chế việc ô nhiễm do xe máy, ô tô gây ra. Cùng với nhận thức của người dân, việc chuyển sang xe buýt xanh là xu hướng tất yếu", ông Hoàng Dương Tùng nêu quan điểm.

Xu hướng phát triển tất yếu

Đánh giá về hiệu quả hoạt động của những tuyến buýt xanh về các mặt kinh tế - xã hội, môi trường đối với Thủ đô, ông Trần Đình Tiến - Trưởng phòng Kế hoạch vận hành, Trung tâm Quản lý và Điều hành giao thông thành phố Hà Nội cho rằng, việc đưa các tuyến xe buýt điện vào hoạt động được nhân dân, hành khách đồng tình ủng hộ. Vào những khung giờ cao điểm, hệ số sức chứa vượt quá 100%. Chất lượng dịch vụ của xe buýt điện hoàn thiện hơn so với xe buýt thông thường.

Thông tin thêm về hoạt động của mạng lưới xe buýt do đơn vị vận hành, ông Nguyễn Công Nhật - Tổng Giám đốc Công ty TNHH Dịch vụ vận tải sinh thái VinBus cho biết, trên thực tế, các tuyến xe buýt điện được triển khai từ năm 2019. Tuy nhiên, do đại dịch Covid-19 nên tới tận năm 2021 mới đi vào hoạt động.

“Thành phố đã có chính sách trợ giá cho người dân sử dụng xe buýt truyền thống, nhưng với xe buýt điện thì tất cả mọi thứ đều bắt đầu từ con số 0 nên vào thời điểm đó, rất khó thu hút người dân tham gia buýt điện” - ông Nguyễn Công Nhật chia sẻ.

Theo Tổng Giám đốc Công ty TNHH Dịch vụ vận tải sinh thái VinBus, VinBus chưa được hưởng cơ chế trợ giá cho xe điện, nên doanh nghiệp phải làm đề án xin Chính phủ cho phép thí điểm trong 2 năm, vừa chạy vừa xếp hàng để xây dựng cơ chế. Ngoài ra, một trở ngại nữa mà đơn vị phải đối mặt là kinh nghiệm, kiến thức cho hoạt động xe buýt điện, yêu cầu về kỹ thuật khác nhiều so với xe buýt thông thường nên phải ra nước ngoài học tập.

Theo ông Nguyễn Công Nhật, thực tế chi phí đầu tư ban đầu cho xe buýt điện cao, nhưng chi phí khai thác, vận hành, bảo trì... lại giảm hơn nhiều so với phương tiện sử dụng dầu diesel. Ngoài yếu tố về tài chính, xe buýt điện còn có lợi cho môi trường, sức khỏe con người. Đây là điều cần được đặt lên bàn cân khi chúng ta chuyển sang xe buýt điện.

Theo thống kê của các chuyên gia, khí thải ô nhiễm môi trường ở đô thị có tới 70% bắt nguồn từ các phương tiện giao thông. Vào những khung giờ cao điểm, nồng độ ô nhiễm khí thải có thể tăng gấp 3-4 lần. Do đó, việc sử dụng xe buýt điện sẽ góp phần giảm ô nhiễm môi trường cũng như thu hút được hành khách tăng cường sử dụng xe buýt, hạn chế sử dụng phương tiện cá nhân, qua đó, kéo giảm ùn tắc giao thông, ô nhiễm môi trường, góp phần làm cho thành phố xanh - sạch - đẹp.

Từ góc độ trải nghiệm thực tế của một hành khách có nhiều năm gắn bó với xe buýt Thủ đô, chị Hoàng Ngọc Linh chia sẻ, bản thân rất ủng hộ xe buýt điện vì sau khi sử dụng nhiều loại phương tiện tham gia giao thông, trong đó có phương tiện công cộng, chị thấy xe buýt điện có nhiều lợi ích nhất. Đầu tiên, sự khác biệt so với xe buýt thường là khi đi xe buýt điện, chị không còn bị say xe. Xe buýt điện sạch sẽ, khoang xe rộng rãi, ngồi thoải mái nên thời gian đi xe buýt với chị là quãng thời gian được nghỉ ngơi. Ngoài ra, tài xế trên xe rất thân thiện, lịch sự. Các nhân viên trên xe hỗ trợ hành khách nhiệt tình. Xe buýt điện cũng dễ tiếp cận với nhiều nhóm đối tượng, đặc biệt là người khuyết tật, người già. Xe có sàn đỡ nên mọi người lên xe dễ dàng.

Đinh Luyện