Tránh béo phì, tăng cân, tiểu đường: Phải hạn chế sử dụng đồ uống có đường

Tình trạng thừa cân, béo phì tăng nhanh

Theo tổ chức Y tế thế giới (WHO) khuyến cáo, việc tiêu thụ "đường tự do", đó là bất kỳ loại đường nào được thêm vào thực phẩm hoặc đồ uống nên được giới hạn ở mức dưới 10% tổng năng lượng và lý tưởng là dưới 5%, tương đương khoảng 25 gram/ngày cho một người trưởng thành trung bình. Thế nhưng, 1 lon coca cola thông thường chứa tới 36 gram đường, cao hơn lượng đường giới hạn nên uống trong một ngày.

Người dân không nên cho thêm đường vào thức ăn, đồ uống của trẻ nhỏ.

Thông thường, đồ uống có chứa đường tự do hiện có trong nước ngọt có ga hoặc không ga, nước ép rau quả, hoặc dạng cô đặc hay dạng bột, nước có hương vị, nước tăng lực và thể thao, trà uống liền, cà phê uống liền và sữa có thêm đường. Thế nhưng, theo số liệu của WHO, hiện trung bình, mỗi người Việt Nam tiêu thụ 1 lít đồ uống có đường mỗi tuần. Do đó, tỷ lệ thừa cân, béo phì tăng nhanh, đặc biệt là ở người trẻ tuổi. Ở các thành phố, cứ 4 thanh, thiếu niên trong độ tuổi 15 - 19 thì có hơn 1 người bị thừa cân hoặc béo phì.

Thông tin tại Hội thảo cung cấp thông tin cho báo chí về tác hại của đồ uống có đường đối với sức khỏe và vai trò của chính sách thuế trong kiểm soát tiêu dùng, do Bộ Thông tin và Truyền thông tổ chức vừa qua, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Trương Tuyết Mai, Viện Dinh dưỡng Quốc gia cho biết: Năm 2015 có khoảng 3,5 triệu người mắc bệnh đái tháo đường, dự báo sẽ tăng lên gấp đôi (6,1 triệu) vào năm 2040. Kết quả điều tra quốc gia yếu tố nguy cơ bệnh không lây nhiễm (STEP) 2015, 2021 cho thấy, tỷ lệ người tăng đường huyết lúc đói tăng gần gấp 2 từ 4,1% lên 7,06%; tăng huyết áp người trưởng thành trên 25%.

Nghiên cứu tổng quan hệ thống và phân tích tổng hợp từ 17 nghiên cứu cho thấy tiêu thụ đồ uống có đường cao tăng nguy cơ đái tháo đường tuýp 2 lên 1,51 lần. Tăng tiêu thụ đồ uống có đường, bao gồm cả đồ uống có đường và nước ép trái cây 100% >177ml/ngày, trong 4 năm có liên quan tới nguy cơ mắc đái tháo đường cao hơn 16% trong 4 năm tiếp theo…

Đánh thuế mạnh sẽ mang lại hiệu quả rõ ràng

Theo các chuyên gia, một biện pháp phổ biến trên thế giới để giảm tác hại từ đồ uống có đường là tăng giá bằng thuế. Khoảng trên 110 quốc gia đã áp dụng thuế với đồ uống có đường.

Chia sẻ với phóng viên bên lề hội nghị, Thạc sĩ, bác sĩ Nguyễn Tuấn Lâm, Tổ chức Y tế thế giới cho biết, toàn cầu ước tính nếu tăng thuế ở mức 50% thì sẽ giảm được 2,2 triệu ca tử vong trong vòng 50 năm. Ông dẫn chứng: "Đơn cử như ở Mexico, 2 năm sau khi áp dụng thuế trên đồ uống có đường, các hộ gia đình có ít nguồn lực nhất đã giảm 11,7% mua đồ uống có đường, so với 7,6% ở dân số chung. Ước tính sẽ giảm 89 000 - 136 000 ca tiểu đường mỗi năm (so với trường hợp không áp thuế) tại nước này. Còn ở Nam Phi, với mức thuế khoảng 12%, sức tiêu thụ sản phẩm giảm khoảng 15%...”.

Nếu thuế làm tăng giá đồ uống lên 10%, mọi người sẽ uống ít hơn khoảng 11%. Họ chuyển sang đồ uống lành mạnh hơn như nước suối. Các biện pháp như thế này có thể giúp làm chậm sự gia tăng tỷ lệ thừa cân và béo phì, đặc biệt là ở trẻ em và giúp giảm nguy cơ mắc các bệnh không lây nhiễm trong các thế hệ tương lai.

Do đó, chuyên gia này đề xuất Việt Nam nên xem xét áp dụng thuế đồ uống có đường ở mức 20% giá bán lẻ theo khuyến nghị của WHO để giảm nguy cơ sức khỏe cho thế hệ tương lai. Nên cân nhắc đánh thuế theo hàm lượng hoặc ngưỡng đường để khuyến khích sản phẩm giảm đường.

Đồng thời, nên tạo môi trường thuận lợi để giảm tiêu thụ đồ uống có đường bằng cách quy định dán nhãn mặt trước thể hiện hàm lượng đường; nâng cao nhận thức về các lựa chọn đồ uống lành mạnh; giảm tính sẵn có của đồ uống có đường; cấm tiếp thị đồ uống có đường.

Đồng quan điểm trên, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Trương Tuyết Mai, Phó Viện trưởng Viện Dinh dưỡng Quốc gia đề xuất, cùng với áp dụng chính sách thuế tiêu thụ đặc biệt, cần xây dựng quy định về ghi nhãn dinh dưỡng mặt trước bao bì sản phẩm đóng gói sẵn, hạn chế quảng cáo đối với thực phẩm không có lợi cho sức khỏe, đặc biệt đối với trẻ em. "Xây dựng tiêu chuẩn kỹ thuật bữa ăn học đường, các quy định về dinh dưỡng hợp lý và hoạt động thể lực trong trường học, quy định về hoạt động của căng tin trong trường học để bảo đảm cung cấp thực phẩm, đồ uống có lợi cho sức khỏe của học sinh, sinh viên", Phó Giáo sư Trương Tuyết Mai đề xuất.

Để bảo vệ sức khỏe, Phó Viện trưởng Viện Dinh dưỡng Quốc gia khuyến cáo mọi người nên sử dụng nước lọc, nước đóng chai, trà không đường thay cho các loại nước ngọt. Hạn chế sử dụng những thực phẩm chứa nhiều đường tự do như các loại đường tự nhiên (đường nâu, đường tinh luyện, đường phèn…) và đồ uống có đường (bao gồm nước ngọt, trà và cà phê hoà tan), bánh kẹo ngọt, mứt, xi rô…; hạn chế lượng đường thêm vào thức ăn khi nấu nướng và trên bàn ăn; không cho thêm đường vào trà, cà phê hay bất kỳ đồ uống nào khác.

Bên cạnh đó, mọi người ăn trái cây tươi ít ngọt thay cho đồ ăn vặt có đường, chọn trái cây tươi thay vì trái cây sấy khô. Đặc biệt, không cho thêm đường vào thức ăn, đồ uống của trẻ nhỏ. “Cần phải có những biện pháp đồng bộ để kiểm soát được vấn đề tiêu thụ đồ uống, thực phẩm có đường. Bởi, việc sử dụng đồ uống có đường là một thói quen rất dễ tăng cao đối với lứa tuổi học sinh và người dân nên cần phải có sự kiểm soát, hạn chế quảng cáo cũng như kiểm soát được lượng tiêu thụ” - Phó Giáo sư, Tiến sĩ Trương Tuyết Mai cho biết thêm.

Minh Khuê