Hướng tới giao thông xanh trên địa bàn Thủ đô: Cần đồng bộ các giải pháp

Vấn đề nan giải

Ô nhiễm không khí đã và đang trở thành vấn đề môi trường đặc biệt nghiêm trọng ở Hà Nội cũng như nhiều tỉnh, thành phố phía Bắc. Trong những năm gần đây, Thủ đô liên tục trải qua các đợt ô nhiễm không khí ở mức cao và kéo dài, ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống, sức khỏe của người dân.

Một trong những nguyên nhân đáng lo ngại chính là lượng khí thải từ các phương tiện cũ nát, đặc biệt là xe ô tô, xe máy đã qua nhiều năm sử dụng, không còn đáp ứng tiêu chuẩn khí thải.

Xe máy cũ kéo theo "núi" phế liệu nghênh ngang lưu thông trên trục đường Cienco5. (Ảnh: Đinh Luyện, chụp chiều 27/6)

Trên các tuyến đường Hà Nội, không khó để bắt gặp những chiếc xe cũ kỹ, nhả khói đen kịt kèm theo tiếng động cơ ồn ào. Phần lớn các xe này đều có tuổi đời hàng chục năm, nhiều xe không có biển số, đèn chiếu sáng, xi nhan, gương chiếu hậu, thậm chí chỉ còn trơ khung sắt hoen rỉ. Đáng nói, nhiều chủ xe còn tự ý lắp thêm giá sắt, móc treo, chế thành xe kéo hoặc ba gác để chở hàng cồng kềnh, tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn giao thông.

Chiều 27/6, trên trục đường phía Nam Hà Nội (Cienco5), đoạn qua địa phận xã Tam Hưng (huyện Thanh Oai) và khu vực đường 21B, đoạn qua xã Quảng Phú Cầu (huyện Ứng Hòa), phóng viên bắt gặp nhiều xe máy cũ kéo theo giá sắt chất đầy phế thải tái chế. Đa phần các phương tiện này đều đã xuống cấp, động cơ kêu rú, nhả ra từng làn khói đen đặc quánh, gây ô nhiễm không khí nghiêm trọng.

Đáng nói, do lượng hàng tái chế phía sau chất cao, cồng kềnh, che khuất tầm nhìn, nên việc rẽ, cua của các phương tiện này trở nên vô cùng nguy hiểm. Mỗi khi đi qua những tuyến đường đông đúc, các xe này không chỉ cản trở giao thông, mà còn tiềm ẩn nguy cơ cao xảy ra va chạm, tai nạn, đặc biệt vào giờ cao điểm.

Xe tải lưu thông trên trục đường 21B, đoạn qua địa phận huyện Ứng Hòa cuốn theo mịt mù khói bụi. (Ảnh: Đinh Luyện, chụp chiều 27/6)

Chứng kiến những phương tiện cũ nát vừa gây cản trở giao thông vừa làm ô nhiễm môi trường, chị Đinh Thị Lệ (34 tuổi, trú tại xã Cự Khê, huyện Thanh Oai) chia sẻ: “Đã đến lúc các ngành chức năng cần có những giải pháp mạnh mẽ, đồng bộ hơn để loại bỏ dần các phương tiện cũ nát, góp phần xây dựng môi trường sống xanh, sạch, an toàn cho người dân Thủ đô…”.

Đồng tình với quan điểm này, không ít người dân cho rằng, các loại xe không bảo đảm an toàn kỹ thuật, dễ xảy ra sự cố, tiềm ẩn nguy cơ tai nạn và làm mất trật tự an toàn giao thông thì cần được kiểm soát chặt chẽ hơn.

Đặc biệt, việc không bảo dưỡng, bảo trì định kỳ khiến lượng khí thải từ các phương tiện này cao gấp nhiều lần so với xe mới hoặc xe được bảo dưỡng đúng quy trình.

Các chất độc hại từ khí thải như bụi mịn, CO, NOx… không chỉ làm suy giảm chất lượng không khí đô thị, mà còn tác động trực tiếp đến sức khỏe cộng đồng, gây ra các bệnh về mắt, hô hấp, tim mạch…

Nhiều ý kiến đề xuất Thành phố cần khuyến khích người dân chuyển đổi phương tiện thân thiện môi trường, đồng thời đẩy mạnh xử phạt các trường hợp sử dụng phương tiện cũ nát, tự chế, nhằm bảo đảm an toàn giao thông và cải thiện chất lượng môi trường sống.

Đồng bộ các giải pháp

Thực tế, thành phố Hà Nội đã và đang vào cuộc một cách quyết liệt, triển khai đồng bộ nhiều giải pháp nhằm từng bước loại bỏ phương tiện cũ nát, góp phần giảm ô nhiễm không khí và bảo đảm an toàn giao thông.

Cụ thể, lực lượng chức năng tăng cường kiểm tra, xử lý các phương tiện không đạt tiêu chuẩn khí thải, xe tự chế, xe ba gác, xe kéo không đăng ký, đăng kiểm lưu hành trên đường phố. Thành phố cũng đã ban hành kế hoạch hỗ trợ, khuyến khích người dân thay thế xe máy cũ bằng xe mới, xe điện hoặc phương tiện thân thiện môi trường, thông qua chính sách ưu đãi, hỗ trợ tài chính từ nguồn xã hội hóa.

Ngoài ra, các sở, ngành liên quan đang phối hợp rà soát, xây dựng lộ trình loại bỏ dần phương tiện không đạt chuẩn khí thải, gắn với việc phát triển hệ thống giao thông công cộng, khuyến khích người dân sử dụng xe buýt, tàu điện thay cho phương tiện cá nhân.

Những giải pháp này không chỉ thể hiện quyết tâm mạnh mẽ của thành phố trong việc xử lý dứt điểm vấn nạn xe cũ nát, mà còn hướng tới mục tiêu xây dựng một Thủ đô xanh, sạch, văn minh, hiện đại.

Xe cũ nát chở hàng hóa cồng kềnh lưu thông trên đoạn đường qua xã Quảng Phú Cầu, huyện Ứng Hòa. (Ảnh: Đinh Luyện, chụp chiều 27/6)

Quanh vấn đề này, Tiến sĩ Hoàng Dương Tùng - Chuyên gia môi trường, Hội Bảo vệ thiên nhiên và Môi trường Việt Nam chia sẻ, Hà Nội có thời điểm và có nhiều ngày trong tháng, nồng độ bụi mịn PM2.5 vượt ngưỡng nghiêm trọng, chất lượng không khí (AQI) liên tục ở mức báo động đỏ, thậm chí nâu, tím.

Tiến sĩ Hoàng Dương Tùng chỉ rõ, một trong những nguyên nhân chính là lượng phương tiện giao thông cá nhân sử dụng nhiên liệu hóa thạch đang bị “thả nổi”. Cụ thể, hiện Hà Nội có khoảng 6 - 7 triệu xe máy. Đáng lo ngại, các phương tiện này hoàn toàn không được kiểm tra, kiểm định về khí thải. Bên cạnh đó, Thành phố cũng có khoảng 1 triệu ô tô cá nhân cùng nhiều xe tải, đây thực sự là nguồn phát thải lớn. Ước tính, các tác nhân này chiếm tới 30 - 40% mức ô nhiễm bụi mịn PM2.5 ở Hà Nội.

Theo Tiến sĩ Hoàng Dương Tùng, để giảm ô nhiễm không khí, không thể chỉ trông chờ vào nỗ lực đơn lẻ của cơ quan chức năng, mà đòi hỏi sự chung tay của toàn xã hội: “Tất cả các ngành, các cấp và người dân Thủ đô cần đồng lòng. Chúng ta phải chuyển đổi dần sang giao thông xanh, giảm bớt phương tiện sử dụng nhiên liệu hóa thạch.

Thực tế, Hà Nội đã có sự chuyển mình nhất định. Có thể kể đến việc đưa vào vận hành tuyến đường sắt đô thị Cát Linh - Hà Đông, đoạn trên cao tuyến Nhổn - Ga Hà Nội, cùng hệ thống xe buýt điện, xe đạp công cộng…

Đây chính là những minh chứng cho quyết tâm lớn của Thành phố trong việc giải quyết vấn đề giao thông, đồng thời góp phần cải thiện chất lượng không khí”.

Giao thông xanh đang dần thể hiện được vai trò của mình trong vấn đề giảm ô nhiễm môi trường tại Hà Nội. (Ảnh: Đinh Luyện)

Theo tìm hiểu, hiện Hà Nội đang tiếp tục hoàn thiện lộ trình kiểm soát khí thải đối với xe máy cũ, phương tiện đã quá niên hạn sử dụng, đồng thời đẩy mạnh tuyên truyền, vận động người dân tự giác bảo dưỡng, bảo trì phương tiện định kỳ. Bên cạnh đó, các chính sách khuyến khích chuyển đổi sang phương tiện thân thiện với môi trường, như hỗ trợ mua, đổi xe điện, miễn phí vé xe buýt, tàu điện trong một số giai đoạn thí điểm, cũng đang được Thành phố nghiên cứu triển khai rộng hơn.

Sự vào cuộc quyết liệt ấy không chỉ thể hiện trách nhiệm của chính quyền trong việc bảo vệ môi trường, sức khỏe cộng đồng, mà còn cho thấy định hướng phát triển Hà Nội theo hướng hiện đại, bền vững.

Để thành công, rất cần sự đồng thuận, chung tay của toàn xã hội. Mỗi người dân Thủ đô, bằng hành động thiết thực từ việc lựa chọn phương tiện di chuyển, hạn chế sử dụng xe cá nhân khi không cần thiết, tới việc tham gia giao thông văn minh, đều góp phần giảm áp lực ô nhiễm và làm xanh hơn bầu không khí Thành phố.