Tăng tốc giải ngân vốn đầu tư công: Động lực cho tăng trưởng và "thước đo" đánh giá năng lực cán bộ

Tại Công điện số 169/CĐ-TTg mới đây của Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã thể hiện sự chỉ đạo sát sao, quyết liệt và cụ thể để giải quyết dứt điểm tình trạng chậm giải ngân, một “nút thắt” tồn tại dai dẳng nhiều năm qua.

Theo báo cáo của Bộ Tài chính, đến hết tháng 8/2025, tỷ lệ giải ngân vốn đầu tư công toàn quốc đạt 46,3% kế hoạch, một con số khả quan so với cùng kỳ năm 2024 (40,4%). Sự cải thiện này tương đương với khoảng 135.000 tỷ đồng được đưa vào nền kinh tế, cho thấy nỗ lực điều hành, chỉ đạo sát sao từ Chính phủ đã bắt đầu phát huy hiệu quả. Việc Thủ tướng biểu dương 8 bộ, ngành và 22 địa phương có kết quả giải ngân vượt mức trung bình là sự khích lệ kịp thời, tạo động lực lan tỏa tinh thần hành động nhanh, quyết liệt và hiệu quả trong toàn hệ thống chính trị.

Tuy nhiên, song hành với tín hiệu tích cực là những tồn tại đáng quan ngại: 18 bộ, ngành và 29 địa phương chưa phân bổ chi tiết hết kế hoạch vốn; 29 bộ và 12 địa phương có tỷ lệ giải ngân dưới mức trung bình. Đây là thực trạng kéo dài nhiều năm, gây ra tình trạng vốn “nằm trên giấy”, trong khi nhu cầu đầu tư cơ sở hạ tầng, an sinh xã hội tại các địa phương vẫn rất cấp bách.

Thúc đẩy giải ngân vốn đầu tư công năm 2025. (Ảnh: VGP)

Công điện của Thủ tướng thể hiện rõ tinh thần chỉ đạo “6 rõ”: rõ người, rõ việc, rõ trách nhiệm, rõ thẩm quyền, rõ thời gian, rõ kết quả, trong đó nhấn mạnh yêu cầu kiểm điểm trách nhiệm cá nhân, tập thể nếu để chậm giải ngân do nguyên nhân chủ quan. Thủ tướng không chỉ yêu cầu xử lý nghiêm sai phạm mà còn đặc biệt nhấn mạnh yếu tố “giải pháp”, điều mà nhiều năm qua chúng ta thường chỉ dừng lại ở việc nêu tồn tại nhưng thiếu chế tài và lộ trình khắc phục cụ thể.

Thực tế cho thấy, nhiều địa phương và bộ, ngành chưa thực sự chủ động trong phân bổ vốn, phê duyệt dự án, giải phóng mặt bằng, đấu thầu… Một số nơi còn tâm lý e ngại, sợ sai khi triển khai các thủ tục đầu tư, đặc biệt trong bối cảnh tăng cường thanh tra, kiểm tra. Tuy nhiên, như Thủ tướng đã chỉ rõ, không thể viện lý do để trì trệ; trách nhiệm giải ngân cần được xác lập rõ với từng người đứng đầu, không để tư duy nhiệm kỳ hay “đẩy việc lên trên” tiếp tục tồn tại.

Đồng thời, không thể không nhắc tới những “điểm nghẽn cố hữu” như thủ tục phê duyệt chậm, quy trình giải phóng mặt bằng kéo dài, chồng chéo pháp lý giữa các văn bản hướng dẫn… Nếu không có giải pháp đồng bộ từ trung ương tới địa phương, thì việc giải ngân 100% kế hoạch năm 2025 sẽ tiếp tục là mục tiêu khó đạt.

Một điểm sáng trong chỉ đạo mới của Chính phủ là yêu cầu các bộ, ngành, địa phương phân loại dự án theo tiến độ giải ngân (tốt, chậm, không thể giải ngân…), từ đó thực hiện điều chuyển vốn từ các dự án chậm sang các dự án có khả năng giải ngân tốt. Đây là cách làm thiết thực, thể hiện nguyên tắc “nguồn lực phải đi cùng hiệu quả”, tránh tình trạng giữ vốn ở nơi không sử dụng được trong khi nơi khác đang rất cần bổ sung.

Giải ngân đầu tư công là phép thử rõ ràng nhất về năng lực điều hành, tổ chức thực hiện và tinh thần trách nhiệm của các cấp chính quyền. Trong bối cảnh nền kinh tế đang cần lực đẩy mạnh mẽ từ đầu tư công, việc không để vốn “đóng băng” vì những lý do kỹ thuật hay hành chính là yêu cầu cấp bách.

Chỉ đạo của Thủ tướng không chỉ là lời cảnh báo mà còn là thông điệp hành động không có chỗ cho sự trì trệ, né tránh. Giải ngân phải thực chất, có hiệu quả và đem lại giá trị cho nền kinh tế, đó mới là đích đến của mọi chính sách đầu tư công.

Để đạt 100% kế hoạch giải ngân vốn đầu tư công trong năm 2025, thiết nghĩ các bộ, ngành khi không còn "vướng" về cơ chế, chính sách cần phải dồn tổng lực cho mặt trận này. Trong đó, Bộ trưởng, Trưởng ngành hoặc giao cho đồng chí Thứ trưởng trực tiếp làm tổng chỉ huy liên quan đến giải ngân vốn đầu tư công. Với các tỉnh, thành nhanh chóng ban hành các văn bản phân cấp, phân quyền; phân cấp, ủy quyền cho chính quyền xã, phường để tạo thế "chân kiềng" trong giải ngân sách vốn đầu tư công. Kiên quyết có những hình thức kỷ luật thỏa đáng đối với những sở, ngành, địa phương cố tình trây ỳ, không hoàn thành mục tiêu giải ngân vốn đầu tư công. Đặc biệt là quy định trách nhiệm người đứng đầu. Có như thế việc giải ngân vốn đầu tư công mới hoàn thành kế hoạch đề ra.