Không để tình trạng “có tiền mà không tiêu được” trong giải ngân vốn đầu tư công

8 tháng đầu năm đã giải ngân 409 nghìn tỷ đồng

Phát biểu kết luận, Thủ tướng Phạm Minh Chính nêu rõ, giải ngân đầu tư công năm 2025 có nhiều tiến bộ, đến nay đạt kết quả cao hơn cùng kỳ năm 2024, nhưng vẫn còn những điểm nghẽn, nút thắt, còn khoảng cách so với yêu cầu đặt ra.

Kiểm điểm lại tình hình, Thủ tướng cho biết ngay từ đầu năm, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã lãnh đạo, chỉ đạo thường xuyên, quyết liệt, sát sao công tác giải ngân vốn đầu tư công. Thường trực Chính phủ đã tổ chức 2 Hội nghị trực tuyến với các bộ, cơ quan Trung ương và địa phương để thúc đẩy động lực tăng trưởng đầu tư công.

Bên cạnh đó, Thủ tướng Chính phủ, các đồng chí lãnh đạo Chính phủ thường xuyên làm việc với các địa phương để giải quyết vướng mắc và kiểm tra thực tế địa bàn, đôn đốc triển khai thực hiện các dự án, công trình trọng điểm, quan trọng quốc gia.

Thủ tướng nêu rõ, thể chế về đầu tư công tiếp tục được hoàn thiện phù hợp với yêu cầu thực tiễn. Chính phủ đã trình Quốc hội ban hành Luật số 90/2025/QH15 ngày 25/6/2025 sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Đấu thầu, Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư, Luật Hải quan, Luật Thuế giá trị gia tăng, Luật Thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu, Luật Đầu tư, Luật Đầu tư công, Luật Quản lý, sử dụng tài sản công, trong đó đẩy mạnh phân cấp mạnh hơn nữa, tạo điều kiện cho các Bộ, cơ quan, địa phương chủ động trong điều hành kế hoạch đầu tư công.

Khi thực hiện sắp xếp đơn vị hành chính và tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp, Chính phủ đã quyết liệt chỉ đạo và kịp thời ban hành 30 Nghị định về phân cấp, phân quyền, phân định thẩm quyền khi triển khai mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, trong đó có nhiều nội dung liên quan đến công tác giải ngân vốn đầu tư công, làm căn cứ cho các bộ, cơ quan Trung ương, địa phương tổ chức triển khai thực hiện.

Thủ tướng Phạm Minh Chính và các Phó Thủ tướng Chính phủ chủ trì Hội nghị toàn quốc thúc đẩy đầu tư công năm 2025 (lần thứ 3) - Ảnh: VGP/Nhật Bắc

Nhân kỷ niệm 80 năm Cách mạng tháng Tám thành công và Quốc khánh 2/9, ngày 19/8/2025, tổ chức Lễ khánh thành, khởi công 250 dự án, công trình trên cả nước, trong đó có 89 dự án, công trình khánh thành và 161 dự án, công trình khởi công, tạo động lực, truyền cảm hứng thúc đẩy đầu tư toàn xã hội nói chung, đầu tư công nói riêng trên cả nước.

Kết quả giải ngân vốn đầu tư công cao hơn cùng kỳ cả về số tương đối (tỉ lệ) và số tuyệt đối. Trong 8 tháng đầu năm, cả nước giải ngân vốn đầu tư công đạt 409 nghìn tỷ đồng, đạt 46,3% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao, tăng 5,9% về tỷ lệ và tăng gần 135,3 nghìn tỷ đồng về số tuyệt đối so với cùng kỳ năm 2024.

Có 9 bộ, cơ quan Trung ương và 22 địa phương có tỉ lệ ước giải ngân đạt trên bình quân chung cả nước. Trong đó, một số bộ, cơ quan, địa phương được giao kế hoạch lớn và có tỷ lệ giải ngân cao: Bộ Quốc phòng (giải ngân đạt 54,5%), Bộ Công an (giải ngân đạt 64,8%), Thanh Hóa (giải ngân đạt 90,6%), Ninh Bình (giải ngân đạt 90,1%), Phú Thọ (giải ngân đạt 74,08%), Bắc Ninh (giải ngân đạt 64,6%), Gia Lai (giải ngân đạt 62,8%). Giải ngân chương trình mục tiêu quốc gia đạt 52,4% kế hoạch.

Thủ tướng nhắc tới ví dụ cầu Phong Châu mới giao cho đơn vị quân đội xây dựng với quy mô lớn hơn, tiết kiệm thời gian, chi phí và chuẩn bị được khánh thành.

Thay mặt Chính phủ, Thủ tướng ghi nhận, biểu dương, đánh giá cao những kết quả mà các bộ, ngành, địa phương đã nỗ lực đạt được, đặc biệt là 9 bộ, cơ quan Trung ương và 22 địa phương có tỷ lệ giải ngân đạt từ mức trung bình của cả nước trở lên, đóng góp quan trọng vào kết quả phát triển kinh tế - xã hội thời gian qua.

Bên cạnh đó, giải ngân đầu tư công vẫn còn những tồn tại, hạn chế, khó khăn, vướng mắc; vẫn còn chậm trễ trong công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng, tái định cư; nguồn cung nguyên vật liệu chưa được giải quyết tốt, giá nguyên vật liệu tăng so với thời điểm mở thầu làm tăng chi phí.

Công tác đấu thầu và thanh tra, kiểm tra còn nhiều hạn chế; xử lý các vi phạm, chậm trễ trong quản lý, sử dụng vốn đầu tư công chưa kịp thời, nghiêm minh. Một số địa phương còn chưa chủ động, chưa quyết liệt, còn lúng túng trong chỉ đạo, điều hành, tinh thần trách nhiệm chưa cao, thậm chí còn tâm lý né tránh, đùn đẩy trách nhiệm, chờ đợi trong quá trình sắp xếp, tổ chức bộ máy…

Việc triển khai thực hiện các kết luận, chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ có lúc, có nơi còn chậm; công tác thông tin, truyền thông một số nơi chưa chủ động, thông tin đầy đủ để người dân đồng tình, ủng hộ…

Thủ tướng Phạm Minh Chính phát biểu tại hội nghị - Ảnh: VGP/Nhật Bắc

Còn 18 bộ, cơ quan Trung ương và 30 địa phương chưa phân bổ hết kế hoạch vốn đã được Thủ tướng Chính phủ giao với tổng số vốn gần 38,4 nghìn tỷ đồng. Đến hết tháng 8 năm 2025, có 29 bộ, cơ quan và 12 địa phương có tỷ lệ giải ngân dưới mức trung bình cả nước.

Thủ tướng phê bình và yêu cầu các bộ, cơ quan trung ương và địa phương này kiểm điểm rút kinh nghiệm, làm rõ trách nhiệm tập thể, cá nhân liên quan, trên cơ sở đó đề ra giải pháp phù hợp để đẩy mạnh giải ngân trong thời gian tới, trong đó xác định kết quả giải ngân đầu tư công là một tiêu chí đánh giá cán bộ, đánh giá kết quả công tác.

Thường xuyên rà soát, kịp thời điều chỉnh vốn từ dự án giải ngân chậm

Phân tích nguyên nhân tồn tại, hạn chế, Thủ tướng cho rằng, quá trình triển khai mô hình chính quyền địa phương 2 cấp còn phát sinh một số khó khăn, vướng mắc; công tác chuẩn bị dự án còn sơ sài, phê duyệt chủ trương đầu tư và quyết định đầu tư chưa phù hợp, xây dựng kế hoạch vốn chưa sát thực tế dẫn đến phải đề xuất điều chỉnh nhiều lần; tồn tại tình trạng né tránh, sợ sai, sợ trách nhiệm trong thực thi nhiệm vụ được giao; sự phối hợp giữa các cơ quan còn thiếu chặt chẽ.

Về nhiệm vụ, giải pháp thời gian tới, để bảo đảm giải ngân 100% vốn đầu tư công trong năm 2025, Thủ tướng yêu cầu các bộ, cơ quan Trung ương và địa phương triển khai thực hiện nghiêm túc các Nghị quyết Chính phủ, Chỉ thị, Công điện của Thủ tướng Chính phủ và các văn bản chỉ đạo của lãnh đạo Chính phủ về đôn đốc phân bổ, giải ngân vốn đầu tư công năm 2025.

Khẩn trương rà soát, đánh giá tình hình thực hiện giải ngân đối với từng dự án; phân loại dự án theo mức độ giải ngân (tốt, chậm, không có khả năng giải ngân…); từ đó xây dựng tiến độ giải ngân cụ thể theo từng tháng, quý và có giải pháp cụ thể, phù hợp, thúc đẩy giải ngân đạt mục tiêu đề ra. Phân công cụ thể lãnh đạo của bộ, cơ quan, địa phương phụ trách, theo dõi giải ngân từng dự án, nhóm dự án gắn với đánh giá kết quả công tác.

Các đại biểu tham dự hội nghị - Ảnh: VGP/Nhật Bắc

Khẩn trương phân bổ 38,4 nghìn tỷ đồng kế hoạch vốn đã được Thủ tướng Chính phủ giao. Thường xuyên rà soát, kịp thời điều chỉnh vốn từ dự án giải ngân chậm, hoặc không có khả năng giải ngân sang các dự án có khả năng giải ngân tốt và có nhu cầu bổ sung vốn. Đề xuất điều chỉnh kế hoạch vốn đầu tư công năm 2025 của bộ, cơ quan Trung ương và địa phương mình (nếu có), gửi Bộ Tài chính trước ngày 20/9/2025.

Tiếp tục huy động cả hệ thống chính trị vào cuộc để quyết liệt thực hiện công tác giải phóng mặt bằng; đồng thời tăng cường thông tin truyền thông, tạo đồng thuận xã hội, ủng hộ của người dân.

Xử lý nghiêm các chủ đầu tư, ban quản lý dự án, nhà thầu cố tình gây khó khăn, cản trở làm chậm tiến độ giao vốn, giải ngân vốn; kiểm điểm, xử lý kịp thời các cán bộ yếu kém, tiêu cực, không hoàn thành nhiệm vụ được giao.

Tập trung xây dựng, ban hành hoặc trình cấp có thẩm quyền ban hành các văn bản quy phạm pháp luật, hướng dẫn liên quan đến giải ngân vốn đầu tư công, nhất là với các Luật mới được thông qua. Kịp thời báo cáo, đề xuất, kiến nghị xử lý các khó khăn, vướng mắc vượt quá thẩm quyền.

Bộ Xây dựng, Bộ Nông nghiệp và Môi trường và UBND các tỉnh, thành phố tập trung tháo gỡ khó khăn, vướng mắc về khai thác khoáng sản là vật liệu xây dựng thông thường bảo đảm nguồn cung cho các dự án, đặc biệt các dự án hạ tầng giao thông trọng điểm, dự án quan trọng quốc gia.

Bộ Tài chính chủ trì, phối hợp với các bộ, cơ quan, địa phương liên quan khẩn trương rà soát, tổng hợp chung và đề xuất cấp có thẩm quyền về việc điều chuyển vốn từ bộ, cơ quan, địa phương không có nhu cầu sử dụng sang bộ, cơ quan, địa phương có nhu cầu bổ sung vốn để đẩy nhanh tiến độ dự án, bảo đảm giải ngân hết số vốn được bổ sung trong năm 2025 theo đúng quy định pháp luật; đồng thời yêu cầu các bộ, cơ quan, địa phương trả lại vốn phải kiểm điểm, làm rõ trách nhiệm đối với việc không giải ngân hết vốn được giao.

Thủ tướng yêu cầu tiếp tục phát huy vai trò của 8 Tổ công tác của Thủ tướng Chính phủ về đôn đốc, tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong sản xuất kinh doanh, xuất nhập khẩu, xây dựng hạ tầng, thúc đẩy tăng trưởng, đẩy mạnh giải ngân vốn đầu tư công; và các Tổ công tác về đôn đốc giải ngân vốn đầu tư công tại các bộ, ngành, địa phương.

Thủ tướng yêu cầu các bộ, cơ quan theo chức năng nhiệm vụ được giao nghiên cứu, khẩn trương xử lý các kiến nghị của các đại biểu dự Hội nghị theo thẩm quyền và quy định; đề xuất báo cáo Thủ tướng Chính phủ đối với những nội dung vượt thẩm quyền.

Thủ tướng yêu cầu và kêu gọi các bộ ngành, cơ quan địa phương, các chủ thể liên quan, nhất là người đứng đầu, phát huy tinh thần trách nhiệm cao nhất trong giải ngân đầu tư công, chung sức, đồng lòng để vượt qua khó khăn, thách thức, không để tình trạng trì trệ, "không để có tiền mà không tiêu được"; lựa chọn đúng nhà thầu với yêu cầu thực hiện đúng cam kết, xây dựng đường găng tiến độ và theo dõi hằng tuần, kịp thời thay nhà thầu không đạt yêu cầu. Các chủ đầu tư, ban quản lý dự án, nhà thầu tiếp tục phát huy tinh thần "vượt nắng, thắng mưa", "ăn tranh thủ, ngủ khẩn trương", "thi công 3 ca 4 kíp", "làm việc xuyên ngày nghỉ, ngày lễ, ngày Tết", "chỉ bàn làm, không bàn lùi"... Từ đó, thúc đẩy giải ngân đầu tư công, bảo đảm tiến độ, hiệu quả, nâng cao chất lượng công trình, đúng quy định, quy trình, thủ tục, không để xảy ra tiêu cực, tham nhũng, lãng phí.