Phát triển bền vững đô thị ven sông Hồng: Hiện thực hóa khát vọng từ tầm nhìn chiến lược

Đòn bẩy phát triển bền vững đô thị ven sông Hồng

Được hình thành từ việc sáp nhập toàn bộ hoặc một phần diện tích, dân số của nhiều phường thuộc các quận cũ như Hoàn Kiếm, Ba Đình, Tây Hồ, Hai Bà Trưng và Long Biên, ngày 1/7/2025, phường Hồng Hà chính thức được thành lập mới. Điều này đã đánh dấu một bước chuyển quan trọng trong quá trình tổ chức, sắp xếp lại đơn vị hành chính theo mô hình chính quyền địa phương hai cấp.

Với phần diện tích vào khoảng 16,61 km2, phường Hồng Hà gần như bao phủ khu vực ngoài đê sông Hồng với phần diện tích tự nhiên và dân số của các phường Phúc Tân, Chương Dương (Hoàn Kiếm cũ); Phúc Xá (Ba Đình cũ), cùng với phần diện tích tự nhiên và dân số các phường Nhật Tân, Tứ Liên, Yên Phụ (Tây Hồ cũ); Thanh Lương, Bạch Đằng (Hai Bà Trưng cũ); điều này cho thấy, phường Hồng Hà không chỉ mang tính hành chính đơn thuần, mà còn là biểu tượng của một chiến lược phát triển đô thị ven sông Hồng hiện đại…

Phường Hồng Hà (mới) với phần diện tích gần như bao phủ khu vực ngoài đê sông Hồng. (Ảnh vệ tinh)

Theo TS. KTS Đào Ngọc Nghiêm, nguyên Giám đốc Sở Quy hoạch - Kiến trúc Hà Nội, sự phân tán trước đây khiến mỗi khu vực bãi ven sông thuộc quản lý của nhiều phường, xã khác nhau gây ra khó khăn trong việc giải quyết các vấn đề quy hoạch, đầu tư và hạ tầng. Đặc biệt, việc tổ chức lại địa giới và hình thành phường Hồng Hà sẽ tạo ra sự thống nhất, đồng thuận trong giải quyết các tồn tại từ trước đến nay, đồng thời mở đường cho những đổi thay tích cực.

Giờ đây, nhờ quản lý hành chính thống nhất, Hà Nội có thể triển khai hiệu quả các chương trình đầu tư đồng bộ về hạ tầng, chỉnh trang đô thị, bảo vệ môi trường và phát triển không gian xanh hai bên bờ sông Hồng.

Trong Kết luận số 80-KL/TW của Bộ Chính trị, sông Hồng được xác định là trục cảnh quan, không gian xanh trung tâm của Hà Nội với tầm nhìn đến năm 2050 và xa hơn là 2065. Định hướng phát triển bao gồm sự phân bố hài hòa giữa không gian sinh thái, văn hóa, lịch sử và đô thị hiện đại, nhằm tạo nên diện mạo mới của Thủ đô “Văn hiến - văn minh - hiện đại".

Cùng quan điểm với TS. KTS. Đào Ngọc Nghiêm, nhiều chuyên gia về quy hoạch đô thị cùng tin tưởng và kỳ vọng, vùng ven sông Hồng thuộc khu vực phường Hồng Hà, thành phố Hà Nội, trong tương lai, đây sẽ là nơi hình thành các tổ hợp thương mại, dịch vụ hiện đại; qua đó, góp phần đóng góp vào sự phát triển chung của kinh tế Thủ đô. Vừa đáp ứng được sự phát triển với định hướng mới, vừa gìn giữ và phát huy được những giá trị văn hóa, giá trị lịch sử giàu truyền thống, đậm đà bản sắc dân tộc.

Số liệu từ Sở Tài nguyên và Môi trường (cũ), nay là Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội cho thấy, quỹ đất ở bãi giữa và bãi ven sông Hồng hiện chiếm khoảng 10% diện tích đất nông nghiệp toàn Thành phố, là nguồn lực tự nhiên quý giá. Xác định được tiềm năng ấy, thay vì để bị khai thác manh mún hoặc sử dụng không hiệu quả, Hà Nội đã xác định biến vùng đất này thành khu vực phát triển đô thị kiểu mẫu, đa chức năng và đáng sống.

Khu vực ven sông Hồng còn rất nhiều dư địa để phát triển. (Ảnh: Minh Phương)

Các nghiên cứu trước đây từng đặt vấn đề giảm dân số khu vực ngoài đê từ 21 vạn xuống 15-16 vạn người để bảo đảm an toàn thoát lũ. Tuy nhiên, với quy hoạch đồng bộ, hạ tầng hiện đại và bộ máy quản lý hiệu quả, định hướng mới cho phép tăng dân số khu vực lên khoảng 30 vạn người, phản ánh niềm tin vào năng lực tổ chức, điều hành và phát triển bền vững của chính quyền địa phương mới.

Theo KTS Trần Ngọc Chính, Chủ tịch Hội Quy hoạch phát triển đô thị Việt Nam, việc hình thành đơn vị cấp phường quản lý bao quát, toàn diện sẽ là cơ hội tốt nhất để thành phố có thể quản lý và đầu tư một cách đồng bộ cho sự phát triển trong tương lai. Đây cũng là bước tiến đáng kể trong việc gắn kết chính quyền với người dân, tạo điều kiện thuận lợi cho việc thực hiện quy hoạch trong thực tiễn.

Phát huy tối đa tài nguyên đất và cảnh quan ven sông

Có thể nhận thấy, trên địa bàn phường Hồng Hà hiện nay, nhiều dự án giao thông trọng điểm đã và đang được triển khai, đóng vai trò tạo động lực cho đô thị phát triển. Điển hình là dự án cầu Tứ Liên, cầu Trần Hưng Đạo, giúp kết nối thuận lợi giữa khu vực trung tâm và các quận ven đô. Bên cạnh đó, các tuyến đường ngoài đê được nâng cấp và mở rộng, bảo đảm thoát lũ, giao thông thuận tiện và phát triển dịch vụ đô thị.

Dự kiến hình thành đại lộ cảnh quan ven sông Hồng, công viên đô thị, phố đi bộ và bến thuyền du lịch, hứa hẹn biến khu vực ven sông thành không gian mở mang tính biểu tượng của Thủ đô. Cùng với việc kiện toàn bộ máy quản lý và phát triển hạ tầng kỹ thuật, mô hình chính quyền địa phương hai cấp cũng tạo tiền đề để xây dựng một không gian sống xanh hơn và nhân văn hơn tại khu vực ven sông Hồng. Đây không chỉ là mục tiêu về môi trường đô thị, mà còn là khát vọng nâng cao chất lượng sống cho hàng trăm nghìn người dân đang sinh sống trong khu vực.

Khu vực ven sông Hồng thuộc phường Hồng Hà từ cầu Vĩnh Tuy đến cầu Nhật Tân được kỳ vọng sẽ trở thành hình mẫu về quản lý đô thị hiện đại - nơi truyền thống và hiện đại giao thoa. (Ảnh: Minh Phương)

Nhiều tuyến đường trước đây vốn xuống cấp, ngập úng hoặc thiếu hệ thống thoát nước nay đã được quy hoạch lại, mở rộng kết nối, gắn với các giải pháp cảnh quan đô thị và cây xanh đô thị. Hệ thống thu gom rác thải, chiếu sáng công cộng, vỉa hè và công viên ven sông được đồng bộ hóa, xóa bỏ hình ảnh lộn xộn, nhếch nhác tồn tại suốt nhiều năm ở vùng bãi sông Hồng.

Đáng chú ý, chính quyền cơ sở mới được thành lập đang tập trung tổ chức lại không gian sinh hoạt cộng đồng: khu vực thể dục thể thao, sân chơi trẻ em, tuyến đường đi bộ, bến thuyền du lịch… Đồng thời, nhiều địa phương trong khu vực đã tích cực phát động phong trào “Xanh - Sạch - Đẹp”, huy động sự tham gia của người dân trong trồng cây, chỉnh trang mặt tiền nhà ở, cải tạo ngõ xóm và bảo vệ cảnh quan chung.

Mặt khác, không gian sống ven sông không chỉ là câu chuyện của hạ tầng hay cây xanh, mà còn là nơi gìn giữ giá trị văn hóa - tinh thần của cộng đồng. Các hoạt động truyền thống như trồng hoa đào, quất cảnh, tổ chức lễ hội ven sông, chợ hoa Tết… tiếp tục được bảo tồn và phát triển như một phần bản sắc đô thị. Tại đây, truyền thống và hiện đại có điều kiện hòa quyện, tạo nên một môi trường sống vừa tiện nghi, vừa mang đậm dấu ấn văn hóa Hà Nội. Người dân không chỉ là đối tượng thụ hưởng mà còn trở thành chủ thể của quá trình chuyển đổi đô thị, cùng chính quyền xây dựng không gian sống bền vững và đáng tự hào.

Nhiều người dân tại các khu vực như Phúc Xá, Chương Dương, Nhật Tân… đã chia sẻ sự hài lòng và kỳ vọng lớn vào chính quyền mới. Các công trình hạ tầng, trường học, y tế, không gian công cộng đang được đầu tư mạnh mẽ, mang lại lợi ích thiết thực và niềm tin về một cuộc sống chất lượng hơn…

Với tầm nhìn quy hoạch của Thành phố, từ việc tổ chức bộ máy chính quyền, đến sự tham gia của người dân và doanh nghiệp… nhiều người kỳ vọng, phường Hồng Hà sẽ trở thành hình mẫu về quản lý đô thị hiện đại - nơi truyền thống và hiện đại giao thoa, nơi sông Hồng không chỉ là dòng chảy lịch sử, mà còn là trục phát triển tương lai của một Thủ đô nghìn năm văn hiến.