Nghề giáo và những áp lực từ mạng xã hội

Những câu chuyện “từ trên trời rơi xuống”

Hiện nay, công nghệ phát triển, nhờ có mạng xã hội mà nhiều vụ bạo lực học đường được phơi bày ra ánh sáng, nhờ đó đề cao quyền lợi chính đáng của giáo viên, học sinh; xây dựng môi trường học tập lành mạnh, công bằng, văn minh.

Bên cạnh đó, có những giáo viên bỗng dưng nổi tiếng trên mạng xã hội từ những câu nói, những đoạn clip ngắn được học sinh ghi lại trong quá trình giảng dạy, hoặc chính giáo viên tự đăng tải.

Nhiều giáo viên bỗng trở nên nổi tiếng trên mạng xã hội nhờ những câu nói ngắn, những clip được học sinh ghi lại. (Ảnh minh họa)

Theo thời gian, sự tương tác, số người theo dõi, sự lan tỏa của những đoạn clip đó trở thành thước đo đánh giá đạo đức, nhân phẩm và tay nghề của giáo viên. Những áp lực dư luận, những câu chuyện “từ trên trời rơi xuống”, tuy nhìn thì đơn giản, nhưng lại gây ảnh hưởng rất lớn đến tâm lý của giáo viên.

Em N.T.T – học sinh lớp 10 (quận Phú Nhuận, TP.HCM) cho biết, nhiều bài giảng trên lớp nghe không kịp, nên các em sẽ dùng điện thoại để ghi âm lại lời giảng của giáo viên. Đoạn ghi âm sẽ được các bạn chia sẻ với nhau để bổ sung phần kiến thức nghe không kịp trên lớp.

Cô Nguyễn Ngọc Khánh Vân – Hiệu trưởng Trường THPT Gia Định (quận Bình Thạnh, TP.HCM) cho rằng, nhà trường luôn tạo điều kiện để các em có thể sử dụng các thiết bị điện tử nhằm tra cứu và tiếp cận kiến thức trên các ứng dụng công nghệ thông tin trong giờ học.

Việc học sinh cấp THPT sử dụng điện thoại để đáp ứng nhu cầu học tập và liên lạc với gia đình là điều bình thường trong xã hội hiện nay.

“Tuy nhiên, rất khó kiểm soát việc chia sẻ ghi âm lời giảng của giáo viên. Vì vậy, trong các cuộc họp, tôi luôn trao đổi, nhắc nhở giáo viên trong tiết học phải hạn chế những câu nói đùa, hạn chế kể chuyện hài hước hay nói chuyện “teen hóa” nhằm mục đích gần gũi hơn với học sinh, tránh trường hợp học sinh sử dụng những đoạn ghi âm đó và cắt ghép lại với mục đích xấu, sẽ gây bất lợi cho chính giáo viên”, cô Vân cho hay.

Theo cô Vân, các trang mạng xã hội được lập ra dễ dàng, một học sinh có thể có 2, 3 thậm chí hơn 10 tài khoản ảo trên mạng. Chỉ cần một sự việc không vừa lòng, không đúng với ý, ngay lập tức, học sinh có thể sẽ dùng những tài khoản ảo tấn công giáo viên.

Ngoài ra, nhiều phụ huynh và học sinh thích những giáo viên có số lượt tương tác, theo dõi trên mạng xã hội lớn và đánh giá chất lượng giảng dạy của giáo viên thông qua đó.

Chị T.M.L (38 tuổi, ngụ quận Tân Bình) khẳng định, giáo viên có lượt tương tác tốt, là giáo viên dạy giỏi.

“Bản thân tôi còn thích và cảm thấy hấp dẫn từ những bài giảng qua các đoạn clip, thì ở ngoài đời chắc chắn sẽ không gây cho con sự nhàm chán khi học. Do đó, tôi thường tìm giáo viên trên mạng và theo dõi trang cá nhân, đọc bình luận, xem lượt tương tác. Nếu giáo viên nào có lượt tương tác nhiều, được nhiều người biết đến trên mạng xã hội tôi sẽ cho con theo học ở đó”, chị T.M.L nói.

Nhiều phụ huynh lựa chọn giáo viên để cho con theo học dựa trên độ "hot" của giáo viên đó trên mạng xã hội.

Chính vì nhận thức của phụ huynh và học sinh khiến cho bản thân giáo viên dần có những chuyển biến để thay đổi cách tiếp cận và sử dụng mạng xã hội. Nhưng cũng từ đây, "con dao hai lưỡi" của mạng xã hội phát huy tác dụng với nhà giáo. Nhiều thầy cô không làm chủ được việc sử dụng mạng xã hội đã bị “sa lầy” vào thế giới ảo, tự biến mình thành những KOL, liên tục cập nhật xu thế, đăng những bài giảng bắt theo trend, nhằm mục đích câu lượt xem, lượt tương tác. Việc quá tập trung vào "bài giảng" trên mạng sẽ làm giáo viên mất cân bằng với việc dạy trực tiếp tại lớp, gây ảnh hưởng đến chất lượng giảng dạy của giáo viên.

Chưa kể, khi nổi tiếng trên mạng xã hội, thầy cô cũng sẽ bị các áp lực là "người của công chúng" và có nhiều nguy cơ rủi ro bởi các cuộc "tấn công" trên mạng xã hội.

Vừa dạy vừa bất an, sức khỏe tinh thần bị ảnh hưởng

Ở môi trường giáo dục, khi học sinh vi phạm nội quy, theo quy định của nhà trường, giáo viên bắt buộc phải xử lý. Hình thức xử lý từ nhắc nhở, khiển trách, viết bản kiểm điểm, hoặc thậm chí đình chỉ học tập tùy theo mức độ vi phạm của học sinh. Tuy nhiên, nếu hình thức xử lý không được sự đồng thuận, cảm thông và thấu hiểu từ học sinh và phụ huynh, những vấn đề sau đó sẽ được đẩy thành những câu chuyện nghiêm trọng.

Thầy Lê Thanh Phú – giáo viên Trường Tiểu học Đặng Trần Côn (quận 4, TP.HCM) nhận định, thực tế, chỉ cần học sinh không đạt được kỳ vọng của phụ huynh thì sẽ là lỗi của giáo viên. Điển hình như học sinh không hiểu bài, bị điểm kém, lỗi tại giáo viên dạy dở; ngại giao tiếp, lỗi tại giáo viên không quan tâm; thường xuyên vi phạm nội quy, lỗi do giáo viên không nghiêm khắc; không theo kịp tập thể, lỗi vì giáo viên không tinh tế; không nghe theo định hướng (môn học, ngành học, nghề nghiệp) của gia đình, lỗi tại giáo viên không hỗ trợ.

Thầy Lê Thanh Phú – giáo viên Trường Tiểu học Đặng Trần Côn (quận 4, TP.HCM) trong giờ sinh hoạt ngoài trời cùng các em học sinh.

“Học tập và giao tiếp của học sinh là quá trình cần có sự nỗ lực đến từ ba phía: Nhà trường, gia đình và nhất là bản thân học sinh. Không thể nào học sinh ngoan hay hư đều là lỗi của nhà trường, của giáo viên”, thầy Phú khẳng định.

Đồng quan điểm đó, cô Nguyễn Ngọc Khánh Vân cho rằng, đối với học sinh cấp THPT, không thể tránh khỏi những tình yêu tuổi học trò, nhưng để bảo vệ các em, giáo viên bắt buộc phải nhắc nhở các em không được thể hiện tình cảm quá mức, cần tập trung vào học tập, nhưng lại bị học sinh cho rằng, giáo viên đang xâm phạm quyền tự do cá nhân, cư xử không tinh tế.

Mặc khác, phụ huynh luôn yêu cầu giáo viên phải giám sát kỹ con cái mình về vấn đề yêu đương và học tập. Nhưng khi đứng trước một vấn đề chưa hiểu nhau giữa phụ huynh và giáo viên, thay vì phản ánh với đường dây nóng của trường, liên hệ trực tiếp Ban giám hiệu nhà trường hoặc trao đổi với giáo viên chủ nhiệm, giáo viên đứng lớp, nhiều phụ huynh lại chọn cách đăng lên mạng xã hội dưới hình thức ẩn danh.

Theo cô Vân, mọi người hay quan tâm nhiều đến sức khỏe tinh thần của học sinh, nhưng trên thực tế, giáo viên cũng là nạn nhân của bạo lực học đường, bạo lực mạng. Có nhiều giáo viên phải nghỉ dạy để điều trị tâm lý sau một vài cú sốc đã gây tổn thương lớn cho bản thân. Trước yêu cầu ngày càng cao của thời đại, của phụ huynh, học sinh và nhất là trách nhiệm nghề nghiệp của chính mình, người làm nghề giáo viên đang bị bủa vây bởi vô vàn những thước đo, khiến giáo viên dễ rơi vào những tình huống bị khép tội, lại không biết phải làm thế nào cho đúng.

Ai cũng mong muốn học sinh của mình thành công - thành nhân, nhưng để đạt được điều đó, giáo viên cũng mong muốn nhận được sự thấu hiểu từ gia đình, xã hội và chính học trò của mình.

“Không tránh khỏi những trường hợp giáo viên không kiềm chế cảm xúc của bản thân mà để xảy ra những điều đáng tiếc, nhưng mỗi người khi chọn nghề giáo đều đã và đang nỗ lực dùng khả năng sư phạm, kiến thức chuyên ngành, tình yêu nghề, yêu trẻ của mình để góp phần xây đắp một thế hệ trẻ thành công – thành nhân. Hạnh phúc của mỗi giáo viên là tạo niềm hạnh phúc cho học trò mình. Mỗi ngày đến trường là một ngày vui – đó là mong cầu của cả xã hội đối với ngành giáo dục và cũng chính là mong cầu của mỗi người làm nghề giáo”, cô Vân nhấn mạnh.

"Giữ vững đạo đức nghề nghiệp, chuẩn mực sư phạm"

Liên quan đến vấn đề áp lực từ mạng xã hội đối với giáo viên hiện nay, ThS Lê Minh Huân - Giảng viên tâm lý học cho rằng, “cây ngay không sợ chết đứng”, nếu xảy ra bất kì mâu thuẫn, xung đột nào không đến từ sự chủ quan của giáo viên, cán bộ giáo dục, thì việc giải quyết vấn đề đỡ rối ren hơn, mọi người từ đó cũng thông cảm cho các giáo viên hơn.

“Bên cạnh đó, việc xem xét đề xuất các điều luật cần thiết liên quan đến việc tấn công, bạo lực ngôn từ, xâm hại quyền riêng tư của giáo viên trên mạng xã hội, internet, nhà trường, các đơn vị liên quan cần thiết lập nội quy nâng cao tinh thần “tôn sư trọng đạo” của học sinh và phụ huynh. Cần quyết liệt xử lý các sai phạm và chấn chỉnh học sinh; làm việc nghiêm túc với phụ huynh nhằm đảm bảo hình ảnh người làm nghề dạy học”, ThS Huân nhấn mạnh.

Theo ThS Huân, cần tuyên truyền các tác hại xấu, các hành động vi phạm đạo đức, pháp luật trong việc ứng xử với giáo viên trên các phương tiện truyền thông, nhằm giáo dục ý thức toàn xã hội trong việc giao tiếp, ứng xử phù hợp với giáo viên.

Đối với sức khỏe tinh thần của giáo viên khi bị tấn công, BS.CKI Hoàng Thị Phượng, Bệnh viện Tâm thần Trung ương 2 (tỉnh Đồng Nai) cho biết, việc bị tấn công trên không gian mạng có thể xảy ra đối với tất cả mọi người, tất cả mọi lĩnh vực.

“Vì vậy, mỗi người cần chuẩn bị kiến thức an toàn khi sử dụng mạng; chuẩn bị thái độ bình tĩnh để giải quyết sự việc khi bị tấn công từ không gian mạng”, BS Phượng cho hay.

BS Phượng lưu ý, mỗi giáo viên cần tránh xa các mạng xã hội không chính thống và tập trung cố gắng trau dồi chuyên môn giảng dạy; mỗi giáo viên cần giữ vững đạo đức nghề nghiệp, chuẩn mực sư phạm.

“Cốt yếu ở mỗi giáo viên cần giữ nhân phẩm trong sạch, có nghiệp vụ, chuyên môn vững thì sẽ hạn chế tối đa việc liên quan đến những vấn đề tiêu cực; giảm được sự không hài lòng từ học sinh và phụ huynh; hạn chế được việc trả thù trên không gian mạng, gây ảnh hưởng đến sức khỏe tinh thần”, BS Phượng lưu ý.