Kỳ vọng bảo vệ tối ưu quyền lợi người gửi tiền

Tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 10, sáng 23/10, Quốc hội nghe Tờ trình và Báo cáo thẩm tra dự án Luật BHTG (sửa đổi).

Trình bày tờ trình Dự án Luật BHTG (sửa đổi), Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam Nguyễn Thị Hồng nêu rõ, việc xây dựng Luật nhằm thể chế hóa đầy đủ chủ trương, đường lối của Đảng và Nhà nước, đặc biệt là các nhiệm vụ đã được đề ra tại Kết luận số 19-KL/TW của Bộ Chính trị và Định hướng Chương trình xây dựng pháp luật Quốc hội Khóa XV.

Thống đốc Ngân hàng nhà nước Việt Nam Nguyễn Thị Hồng trình bày tờ trình Dự án Luật Bảo hiểm tiền gửi (sửa đổi). (Ảnh: QH)

Mục đích cốt lõi của dự án Luật là tạo hành lang pháp lý đầy đủ, rõ ràng, củng cố "tấm lá chắn" để tổ chức Bảo hiểm tiền gửi (BHTG) bảo vệ tốt hơn quyền lợi người gửi tiền, đồng thời đảm bảo duy trì sự ổn định của hệ thống Tổ chức tín dụng (TCTD), an ninh, an toàn xã hội.

Quan điểm xây dựng Luật bám sát nguyên tắc: Thể chế hóa đầy đủ chủ trương của Đảng và Nhà nước; Kế thừa các quy định còn phù hợp và khắc phục những bất cập, hạn chế qua thực tiễn thi hành; Đảm bảo đồng bộ với các quy định pháp luật khác (như Luật Các TCTD); và tham khảo kinh nghiệm quốc tế trên cơ sở phù hợp với thực tiễn Việt Nam.

Báo cáo thẩm tra của Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội cũng tán thành sự cần thiết xây dựng Luật BHTG (sửa đổi) và đánh giá hồ sơ dự án Luật cơ bản đáp ứng yêu cầu. Tuy nhiên, Ủy ban Kinh tế và Tài chính cũng đề nghị Cơ quan soạn thảo rà soát, hoàn thiện dự thảo, đặc biệt cần đánh giá kỹ lưỡng hơn về các nguồn lực, điều kiện bảo đảm cho việc thi hành Luật - một yếu tố then chốt để đảm bảo tính khả thi.

Tờ trình của Chính phủ cũng nêu rõ, lần sửa đổi này, Luật BHTG (sửa đổi) được Chính phủ trình Quốc hội với 8 Chương, 42 Điều, trong đó sửa đổi, bổ sung 26 điều, bổ sung mới 7 điều, bãi bỏ 4 điều và giữ nguyên 9 điều, nội dung cơ bản xoay quanh việc tăng cường vai trò, năng lực và tính linh hoạt cho BHTG.

Các đại biểu dự Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV. (Ảnh: QH)

Đáng chú ý, Chính phủ bổ sung các quyền và nghĩa vụ quan trọng cho Tổ chức BHTG, bao gồm: Quyền và nghĩa vụ kiểm tra TCTD tham gia BHTG theo kế hoạch của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam; bổ sung quyền vay đặc biệt từ Ngân hàng Nhà nước và quyền vay, tiếp nhận hỗ trợ từ ngân sách nhà nước, TCTD hoặc tổ chức khác có bảo lãnh của Chính phủ; bổ sung quyền cử nhân sự quản lý, điều hành tại Quỹ Tín dụng Nhân dân (QTDND) được kiểm soát đặc biệt.

Tuy nhiên, Ủy ban Kinh tế và Tài chính đề nghị Chính phủ làm rõ giá trị pháp lý của kết quả kiểm tra do Tổ chức BHTG thực hiện và tăng cường cơ chế chia sẻ thông tin, phối hợp với các cơ quan thanh tra, giám sát khác; phân biệt rõ ràng các trường hợp và điều kiện Tổ chức BHTG được tiếp nhận hỗ trợ từ ngân sách hay vay đặc biệt của Ngân hàng Nhà nước, đảm bảo phù hợp với quy trình lập và phân bổ ngân sách nhà nước. Đồng thời, phân biệt rõ nhiệm vụ, quyền hạn của Tổ chức BHTG và Ngân hàng Hợp tác xã Việt Nam trong việc bố trí nhân sự tham gia quản lý, điều hành Quỹ tín dụng nhân dân.

Dự thảo Luật lần này tập trung vào sự linh hoạt trong phí BHTG, chi trả và hạn mức bảo hiểm, theo đó, giao Thống đốc Ngân hàng Nhà nước quy định mức phí, việc áp dụng phí đồng hạng hoặc phân biệt (dựa trên rủi ro) phù hợp với đặc thù hệ thống TCTD trong từng thời kỳ.

Đồng thời, bổ sung quy định tạm hoãn nộp phí BHTG đối với TCTD được kiểm soát đặc biệt. Ngoài ra, dự thảo bổ sung quy định Thống đốc Ngân hàng Nhà nước quyết định hạn mức vượt trần (bằng toàn bộ khoản tiền gửi) trong "trường hợp đặc biệt" để bảo đảm an toàn hệ thống, trật tự an toàn xã hội.

Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV. (Ảnh: QH)

Với nội dung này, Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội đề nghị, việc quy định mức phí BHTG cần nghiên cứu kỹ lưỡng để đảm bảo ổn định nguồn thu nhưng vẫn phù hợp với năng lực tài chính của TCTD. Cần có lộ trình tính phí BHTG phân biệt dựa trên mức độ rủi ro và cụ thể hóa tiêu chí đánh giá, phân loại TCTD.

Đồng thời, làm rõ căn cứ xác định “trường hợp đặc biệt” để chi trả vượt hạn mức và nghiên cứu quy trình phê duyệt minh bạch với sự tham gia của NHNN, Bộ Tài chính; chính sách tạm hoãn nộp phí đối với TCTD được kiểm soát đặc biệt phải có trong phương án cơ cấu lại được cấp có thẩm quyền phê duyệt.

Đáng chú ý, lần này Dự thảo Luật thể hiện rõ chủ trương đẩy mạnh phân cấp, phân quyền của Chính phủ. Việc phân cấp này được đánh giá là phù hợp với thẩm quyền, chức năng, nhiệm vụ và giúp tăng tính chủ động, kịp thời trong quản lý, điều hành chính sách tiền tệ và BHTG.

Dự án Luật BHTG (sửa đổi) là một bước tiến quan trọng trong việc củng cố lưới an toàn tài chính quốc gia. Tuy nhiên, qua Báo cáo thẩm tra của Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội, các vấn đề về cơ chế tài chính, tính pháp lý của hoạt động kiểm tra, và sự rõ ràng trong các trường hợp "đặc biệt" (như chi trả vượt hạn mức, cho vay đặc biệt, xử lý khủng hoảng) đang cần được Quốc hội thảo luận và làm rõ thêm.